Aldona Skudrzykowa, Krystyna Urban - Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej.pdf

(5346 KB) Pobierz

- Aldona Skudrzykowa

Krystyna Urban

- Mały słownik terminów

z zakresu socjolingwistyki

i pragmatyki językowej

Kraków-Warszawa

Redaktor serii: KASPER ŚWIERZOWSKI

Wydanie |, nakład pierwszy — 2000 r.

SPIS TREŚCI

PWSłęp LL aaa i 5

Wykaz SKKÓŁÓW La Lomas 1 7

Słownik aaa aan naa na anna wana naa na 9

Indeks terminów objaśnionych w Słowniku... aaa a sa s4i. 157

Bibliografia — wykaz literatury cytowanej . . . . «11-44-1111 165

PFP-LFKG9

ISBN 83-7064-185-7

WSTĘP

Mały słownik terminów z zakresu. socjolingwistyki i pragmatyki

językowej nie jest przeznaczony dla wąsko określonego odbiorcy,

Sądzimy bowiem, że zainteresuje on wszystkich, którym nieobca

jest refleksja nad sposobami, warunkami, wreszcie celem porozu-

miewania się w różnych sytuacjach. Wprawdzie obce terminy

socjolingwistyka i pragmatyka nie dla wszystkich mogą być „przy-

jazne”, to jednak ich treść odnosi się do rzeczywistości bliskiej

każdemu użytkownikowijęzyka polskiego — do sfery jego codzien-

nych kontaktów językowych.

W kręgu zainteresowań socjolingwistyki mieszczą się związki

między faktami językowymii społecznymi. Socjolingwistyka, opisu-

jąc język, poszerza obserwacje językoznawcze o pełny kontekst spo-

łeczny zachowań językowych, bierze pod uwagę wszystkie składni-

ki aktu komunikacji, które syntetycznie wyrażają się w formule:

kto, do kogo, w jakiej sytuacji i w jakim celu mówi.

czając w obszar analiz problematykę intencji (celów) komunikacji,

jej skuteczności (fortunności), sposobów interpretacji znaczeń,

wielości mechanizmów determinujących porozumiewanie się, ta-

kich jak np. reguły (zasady) konwersacji, proces inferencji. .

Słownik zawiera objaśnienia pojęć funkcjonujących w lingwi-

stycznej refleksji nad komunikacją językową, systematyzuje wie-

i indywidualne uwarunkowania komunikowania, rozumienia, włą-

Pragmatyka językowa zaś obejmuje (mówiąc ogólnie) wszelkie

aspekty użycia języka. Wskazuje więc na kulturowe, sytuacyjne

dzę z tego zakresu, przedstawia ją w ujęciu naukowym, choć,

mamynadzieję, przystępnym, popularnym. Znaczna część spośród

definiowanych haseł to pojęcia „z rodowodem”, funkcjonujące

w kontekście nazwisk ich twórców szeroko znanych i uznanych

w nauce, inne w prezentowanym tu kształcie odnoszą do wybra-

opatrzone zostały informacją odsyłającą. do nazwisk autorów i ich

podstawowych dzieł.

Układ haseł jest prosty — przyjęto porządek alfabetyczny, do-

datkowo związki tematyczne pomiędzy poszczególnymi hasłami

wskazując poprzezwykorzystanie odsyłaczy.

Dopełnieniem części słownikowejjest alfabetyczny indeks ter-

minów oraz bibliografia. W indeksie znajdzie czytelnik poza zesta-

wem haseł słownikowych takżei te terminy, których użyto w tekś-

niowania znaczeń terminówhasłowych. Bibliografia zawiera tylko

prace cytowane bądź przywoływane w objaśnieniach.

Serdecznie dziękujemy Recenzentom tego słownika: prof. dr

hab. Krystynie Kowalik, prof. dr. hab. Marianowi Kucalei prof. dr.

hab. Stanisławowi Grabiasowi, których uwagom i sugestiom za-

wdzięcza on swój ostateczny kształt.

Autorki

WYKAZ SKRÓTÓW

nych przez nas ujęć i koncepcji teoretycznych — wszystkie one

cie słownika i które zostały objaśnione niejako przy okazji defi-

gw.

— gwarowe

-—— nadawca

Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red.

NSPP

A. Markowskiego, Warszawa 1999

— odbiorca

. —— ogólnopolskie

SGS — I.Kaczmarek, T. Skubalanka, S. Grabias, Słownik gwary

studenckiej, Lublin 1994

SJPD — Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego,

SWJP — Słownik współczesnego języka polskiego, pod red. B. Du-

naja, Warszawa 1996

— gwiazdką oznaczono formy błędne

t. I--XI, Warszawa 1958-1969

ADAPTATORY

Zob. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA

ADRESAT — termin z teorii komunikacji, oznaczający osobę, do

tem niezbędny uczestnik aktu komunikacji, to ze względu na niego

której kierowana jest wypowiedź mówiona lub pisana. Jest to za-

powstaje komunikat, jest on bowiem zamierzonym przez nadawcę

odbiorcą tworzonej wypowiedzi: Adresatem może być jednostka

-— przyjaciel, nauczyciel, sąsiad itp., zdarza się, że i sam nadawca,

gdy np. robi dla siebie notatki, czyta własne wypracowanie, chcąc

je poprawić, lub prowadzi z sobą dialog wewnętrzny, rozważając

jakiś trudny problem. Adresatem jest też zbiorowość — ogół oby-

wateli, gdy zwraca się do nich premier, żołnierze, gdy przemawia

do nich ich dowódca, odbiorcy audycji telewizyjnych, na których

ma oddziaływaćtekst reklamy, czy po prostu wszyscy czytelnicy, do

których kierują swe teksty dziennikarze czy pisarze.

adresatem rzeczywistym, bezpośrednim także odbiorcę ukrytego

Istnieją teź sytuacje mniej typowe, gdy komunikat ma poza

— który powinien odczytać kierowane właśnie do niego, choć nie

wprost adresowane — aluzje, podteksty czy ironię.

Zob. ODBIORCA

- AGRESJA SŁOWNA — zjawisko społeczne, polegające na tym, że

argumentami w komunikacji między ludźmistają się słowa uzna-

wane powszechnie za obraźliwe. Poza słowami agresja przejawiać

się może także w naruszaniu obowiązującej normy kulturowej, np.

w użyciu formy adresatywnej ży wobec rozmówcy,z którym nie łą-

Plik z chomika:

Izakolobrzeg

Aldona Skudrzykowa, Krystyna Urban - Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: