Jakub Karpiński - Polska. Komunizm. Opozycja. Słownik.pdf

(22308 KB) Pobierz

Jakub Karpiński

POLSKA, K O M U N I Z M , OPOZYCJA

Słownik

ISBN 0 902352 45 8

First published in Polish

S e p t e m b e r 1985

Pierwsze w y d a n i e polskie

wrzesień 1985

Oprawa graficzna J . C . i J.J.

WSZYSTKIE PRAWA ZASTRZEŻONE

POLONIA

POLONIA BOOK FUND LTD

8 QUEEN ANNE'S GARDENS, LONDON W4 1TU

UNITED KINGDOM

Printed and bound in the UK

W tej książce autor stara się mówić o tym, o czym mówi tytuł: o Polsce,

komunizmie i opozycji, uwzględniając też związki między tymi sprawa-

mi. Głównie mowa tu o okresie powojennym, ale Polska komunistyczna

powstała w wyniku drugiej wojny światowej, trzeba więc było niekiedy

cofnąć się w czasie. Mówi się tu o wydarzeniach, ale także o słowach i

ideach. W historii, zwłaszcza politycznej, trudno nie uwzględniać słów i

pojęć, których uczestnicy wydarzeń używają.

Mowa tu między innymi o polityce, a ustrój komunistyczny ma zwy-

czaj wiązać z polityką sprawy zwykle od niej odległe. Stąd pewne pomie-

szanie zagadnień. Trzeba je było uporządkować i powstał słownik: od A

do Z (od administracji do żywności). Nie mówi się tu o wszystkim, bo to

jest trudne i niemożliwe. Jest to krótki niebiograficzny słownik powo-

jennej historii i współczesności politycznej w Polsce, uwzględniający

niektóre wydarzenia wcześniejsze i niektóre wydarzenia poza Polską.

Zapewne większość artykułów możną by rozwinąć i zamienić tę książ-

kę w bibliotekę, w której byłoby tyle tomów, ile jest haseł w słowniku.

Ten słownik może być użyteczny dla kogoś, kto chciałby o różnych rze-

czach czytać w jednym tomie.

Autor przestrzega przed mierzeniem ważności spraw długością tek-

stu. Są sprawy, które warto uczcić milczeniem, są takie, których nie

powoła do istnienia wielość słów.

O powojennej historii Polski i o systemie społecznym istniejącym w

Polsce - autor pisał w innych pracach; wykorzystano je w tej książce.

Zamieszczenie pozycji w bibliografii nie świadczy o jej aprobacie.

Pozycje te - podane przykładowo - informują o różnych punktach

widzenia, w tym - o oficjalnym, czasem mogą też pomóc w znalezieniu

informacji i nowych źródeł.

Wykaz skrótów zaczyna się na stronie 333, spis treści - na stronie 339.

administracja

cznych, sprawowana zarówno wobec

organów administracyjnych, jak i u-

stawodawczych lub sądowych. Admi-

nistrację często utożsamia się z admi-

nistracją państwową, zwłaszcza tam,

gdzie zakres upaństwowienia jest roz-

legły. W PRL jednak organy państwa

są nadzorowane przez instancje par-

tyjne, które wykonują część zadań ad-

ministracyjnych. Na tym między inny-

mi polega „kierownicza" lub „przewo-

dnia" rola partii komunistycznej.

Twierdzi się, że naczelnym orga-

nem administracji w PRL jest rząd

(Rada Ministrów), zaś „ministrowie

kierują określonymi działami admini-

stracji państwowej" (art. 42 konstytu-

cji PRL). Tak jednak jest pod warun-

kiem, że nie zwraca się uwagi na „kie-

rowniczą rolę partii".

Niekiedy rozpatruje się osobno,

jako szczególne działy, administrację

gospodarczą i terenową.

GUS nie zalicza wymiaru sprawied-

liwości do administracji, a także w

administracja -

czynność zarządzania

lub zbiór organów zarządzających. Na

ogół istnieją wyodrębnione organy i

procedury związane z wydawaniem

ustaw i sądownictwem (nie zalicza się

ich do administracji). Jednak granice

między ustawodawstwem, sądownic-

twem i administracją bywają zatarte,

zwłaszcza w państwach komunistycz-

nych. Sytuację komplikuje tak zwana

„kierownicza rola" partii komunisty-

adwokaci

Rola adwokatów jest szczególnie

istotna w procesach politycznych, or-

ganizowanych i przygotowywanych

przez państwo, którego reprezentanci

prowadzą śledztwo i oskarżają w pro-

cesie, wyroki zaś są wydawane w imie-

niu państwa i co najmniej niekiedy

instytucje pozasądowe wpływają na

treść wyroków. W procesie politycz-

nym państwo stwierdza, że jego dobro

zostało naruszone, i państwo jest w

takim procesie stroną niesłychanie sil-

ną. Zasady procesu karnego powo-

dują jednak, że adwokat może uwzglę-

dniać interesy klienta i utrudnić pro-

wadzenie procesu w sposób całkowicie

zgodny z interesami władz. Te ze swej

strony często ograniczają rolę adwo-

katów, między innnymi pozbawiając

niezależnych obrońców prawa wyko-

nywania zawodu.

W okresach wzmożonego używania

wymiaru sprawiedliwości do zwalcza-

nia przez państwo przeciwników (lub

domniemanych przeciwników) rola

adwokatów jest trudna (tak było zwła-

szcza w okresie stalinowskim). Wielu

adwokatów potrafiło jednak rolę

obrońcy wypełniać rzetelnie i odważ-

nie (tak było po czerwcu 1976 roku lub

w stanie wojennym).

zestawieniach dotyczących zatrudnie-

nia w administracji nie podaje danych

dotyczących ministerstwa obrony na-

rodowej i ministerstwa spraw wewnę-

trznych.

Według danych GUS, w roku 1983

przeciętne zatrudnienie w administra-

cji państwowej wynosiło 135,5 tysiąca

osób, z czego na administrację central-

ną przypadało 43,4 tysiąca osób (w mi-

nisterstwach i urzędach równorzęd-

nych pracowało 16,2 tysiąca osób). W

administracji terenowej (w urzędach

wojewódzkich, miejskich, dzielnico-

wych i gminnych) pracowało 92 tysiące

osób.

adwokaci.

Adwokat to osoba upraw-

niona do udzielania pomocy prawnej,

zwłaszcza w procesie karnym i cywil-

nym. Przygotowaniem do zawodu ad-

wokata są studia prawnicze i aplikacja

adwokacka. W PRL na listę aplikan-

tów adwokackich - i następnie adwo-

katów - wpisują rady adwokackie.

Liczba adwokatów we wczesnych la-

tach osiemdziesiątych zbliżała się do

6 tysięcy, z tego w prawie 400 zespo-

łach adwokackich pracowało przeszło

3,5 tysiąca adwokatów. Aplikantów

było ponad 300.

Jakub Karpiński - Polska. Komunizm. Opozycja. Słownik.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: