Małgorzata Kowalska - ABC historii muzyki.pdf

(3108 KB) Pobierz
Małgorzata Kowalska
ABC HISTORII MUZYKI
MUSICA JAGELLONICA KRAKÓW 2001
Redakcja:
Danuta Ambrożewicz
Korekta: Krzysztof Porosło
Projekt okładki: Alina Mokrzycka-Juruś
© Copyright by Musica lagellonica & Małgorzata Kowalska Kraków, Poland 2001
ISBN 83-7099-102-5
Środek dydaktyczny zalecany do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Numer zalecenia: 1/2001
Musica lagellonica Sp. z o.o. ul. Westerplatte 10 31-033 Kraków
Druk: Zakład Poligraficzny UJ, Kraków, ul. Czapskich 4
Spis treści
(numery stron tak jak w dokumencie worda)
Przedmowa ......................................................................................................................... 11
Prolog .................................................................................................................................. 12
Historia muzyki jako nauka .............................................................................................. 12
Periodyzacja dziejów muzyki............................................................................................ 12
Początki muzyki ............................................................................................................... 13
STAROŻYTNOŚĆ .................................................................................................... 14
Grecja.................................................................................................................................. 14
Znaczenie Grecji w obszarze kultur starożytnych .............................................................. 14
System dźwiękowy i notacyjny ......................................................................................... 15
Instrumenty muzyczne ...................................................................................................... 16
Formy i gatunki ................................................................................................................ 17
Zabytki muzyczne ............................................................................................................ 19
Rzym ................................................................................................................................... 19
Izrael ................................................................................................................................... 20
Kultura muzyczna w innych ośrodkach ............................................................................ 20
ŚREDNIOWIECZE ................................................................................................... 21
Periodyzacja epoki średniowiecza. Rola Kościoła w średniowiecznej Europie ................ 21
Monodia średniowieczna - chorał gregoriański................................................................. 22
Geneza i zakres nazwy „chorał gregoriański" .................................................................... 22
Cechy chorału gregoriańskiego ......................................................................................... 23
Msza ................................................................................................................................. 27
Oficjum ............................................................................................................................ 28
1
Małgorzata Kowalska - ABC HISTORII MUZYKI
Tropy i sekwencje ............................................................................................................. 28
Dramat liturgiczny ............................................................................................................ 29
Systematyka śpiewów chorałowych .................................................................................. 30
Muzyka świecka wczesnego średniowiecza........................................................................ 31
Muzyka Kościoła wschodniego .......................................................................................... 31
Początki wielogłosowości europejskiej - organum ............................................................ 31
Ars antioua.......................................................................................................................... 33
Geneza nazwy. Ewolucja organum. Klauzula, konduktus .................................................. 33
Początki motetu średniowiecznego ................................................................................... 35
Rozwój notacji .................................................................................................................. 36
Muzyka świecka — trubadurzy i truwerzy ........................................................................ 37
Ars nova .............................................................................................................................. 38
Ośrodki, twórcy, gatunki, rozwój notacji menzuralnej....................................................... 38
Motet izorytmiczny........................................................................................................... 39
Wielogłosowa msza cykliczna .......................................................................................... 40
Muzyka świecka ............................................................................................................... 40
Linearyzm polifonii średniowiecznej ................................................................................. 42
Teoria muzyki w średniowieczu ......................................................................................... 42
Między średniowieczem a renesansem - okres burgundzki .............................................. 44
Muzyka polska w średniowieczu ........................................................................................ 45
Kultura muzyczna w Polsce pogańskiej ............................................................................ 45
W kręgu chorału gregoriańskiego ..................................................................................... 45
Ars antiąua w muzyce polskiej .......................................................................................... 47
Polska ars nova ................................................................................................................. 49
Na przełomie średniowiecza i renesansu ........................................................................... 51
RENESANS .............................................................................................................. 55
,, Odrodzenie" czy nowa epoka w muzyce? Geneza nazwy epoki, granice czasowe,
ośrodki, twórcy ................................................................................................................... 55
Ogólna charakterystyka epoki renesansu .......................................................................... 57
Muzyka religijna – podstawowe formy i najwybitniejsi twórcy ....................................... 61
Motet ................................................................................................................................ 61
Msza ................................................................................................................................. 64
Kanon ............................................................................................................................... 68
Świecka muzyka wokalna................................................................................................... 70
Pieśń ................................................................................................................................. 72
Madrygał .......................................................................................................................... 75
Muzyka instrumentalna ..................................................................................................... 79
2
Małgorzata Kowalska - ABC HISTORII MUZYKI
Renesans w muzyce polskiej ............................................................................................... 85
Polska kultura muzyczna w XVI wieku a europejski uniwersalizm sztuki ......................... 85
Organizacja życia muzycznego w XVI–wiecznej Polsce ................................................... 87
Teoria muzyki w 1. połowie XVI wieku ........................................................................... 89
Twórczość muzyczna w XVI wieku .................................................................................. 90
Tabulatury organowe z 1. połowy XVI wieku ............................................................... 91
Msze i motety w 2. połowie XVI wieku ........................................................................ 92
Pieśń w 2. połowie XVI wieku ...................................................................................... 93
Muzyka instrumentalna ................................................................................................. 95
Twórczość Mikołaja Zieleńskiego ................................................................................. 97
BAROK .................................................................................................................... 98
Geneza nazwy epoki, granice czasowe, periodyzacja. ....................................................... 98
Barokowa sztuka akompaniamentu improwizowanego - basso continuo ........................ 99
Formy i gatunki barokowe ............................................................................................... 101
Przemiany tonalne i temperacja stroju muzycznego ....................................................... 103
Muzyka wokalno-instrumentalna .................................................................................... 104
Opera.............................................................................................................................. 104
Oratorium ....................................................................................................................... 108
Pasja ............................................................................................................................... 110
Kantata ........................................................................................................................... 111
Angielski anthem ............................................................................................................ 113
Msza ............................................................................................................................... 113
Muzyka instrumentalna ................................................................................................... 115
Rozwój instrumentarium. Nowe funkcje instrumentów. Formy, gatunki ......................... 115
Sonata............................................................................................................................. 117
Concerto grosso .............................................................................................................. 119
Koncert solowy............................................................................................................... 121
Suita ............................................................................................................................... 123
Wariacyjność w muzyce baroku...................................................................................... 124
Fascynacja polifonią instrumentalną ............................................................................... 126
Dwie największe indywidualności epoki baroku - Bach i Handel................................... 127
Johann Sebastian Bach.................................................................................................... 128
Utwory wokalno-instrumentalne ................................................................................. 129
Utwory instrumentalne ................................................................................................ 132
Georg Friedrich Handel .................................................................................................. 134
Utwory wokalno-instrumentalne ................................................................................. 135
Utwory instrumentalne ................................................................................................ 139
Muzyka polskiego baroku ................................................................................................ 140
Główne zagadnienia — uwarunkowania historyczne, ośrodki, organizacja życia
muzycznego, styl dawny i nowy ..................................................................................... 140
Twórczość wokalno-instrumentalna ................................................................................ 142
Twórczość instrumentalna .............................................................................................. 148
3
Małgorzata Kowalska - ABC HISTORII MUZYKI
PRZEŁOM BAROKU I KLASYCYZMU...................................................................149
Specyficzne przemiany stylistyczne ................................................................................. 149
Twórczość operowa .......................................................................................................... 151
Muzyka klawesynistów francuskich ................................................................................ 152
Klawesynowa twórczość Domenica Scarlattiego ............................................................. 153
Twórczość synów Johanna Sebastiana Bacha ................................................................. 154
Szkoły przedklasyczne ...................................................................................................... 155
KLASYCYZM ..........................................................................................................158
Założenia estetyczne i cechy klasycyzmu w muzyce ........................................................ 158
Reforma operowa Christopha Willibalda Glucka........................................................... 162
Klasycy wiedeńscy ............................................................................................................ 164
Muzyka instrumentalna ................................................................................................... 166
Symfonia .................................................................................................................... 166
Gatunki kameralne ...................................................................................................... 174
Koncert instrumentalny ............................................................................................... 177
Sonata fortepianowa ................................................................................................... 180
Temat z wariacjami i technika wariacyjna ................................................................... 183
Muzyka wokalno-instrumentalna .................................................................................... 184
Kompozytorzy współcześni klasykom wiedeńskim ......................................................... 189
Klasycyzm w muzyce polskiej .......................................................................................... 191
Warunki życia muzycznego w Polsce w 2. połowie XVIII wieku .................................... 191
Muzyka sceniczna .......................................................................................................... 192
Muzyka religijna ............................................................................................................. 196
Pieśni i kantaty świeckie ................................................................................................. 199
Muzyka instrumentalna ................................................................................................... 201
Szkolnictwo w Polsce w 2. połowie XVIII i na początku XIX wieku .............................. 203
Polska kultura muzyczna w początkach XIX wieku. U progu romantyzmu ..................... 204
Józef Elsner, Karol Kurpiński ..................................................................................... 204
Inni kompozytorzy ...................................................................................................... 208
ROMANTYZM .........................................................................................................210
Romantyzm w sztuce XIX wieku ..................................................................................... 210
Cechy warsztatu kompozytorskiego, Harmonika i instrumentacja ............................... 215
Fazy rozwoju muzyki w XIX wieku. Różnorodność muzyki romantycznej ................... 217
Kompozytorzy XIX wieku ................................................................................................ 218
4
Małgorzata Kowalska - ABC HISTORII MUZYKI
Formy i gatunki solowe w romantyzmie .......................................................................... 221
Pieśń solowa z towarzyszeniem fortepianu ..................................................................... 221
Miniatura instrumentalna ................................................................................................ 224
Sonata. Wielkie formy solowe ........................................................................................ 229
Muzyka kameralna ........................................................................................................... 230
Twórczość orkiestrowa ..................................................................................................... 231
Kontynuacja tradycji klasycznych w symfonii ................................................................ 232
Programowa muzyka symfoniczna .................................................................................. 234
Koncert instrumentalny i inne formy solowe z udziałem orkiestry .................................. 238
Opera i inne formy sceniczne ........................................................................................... 241
Ogólna charakterystyka .................................................................................................. 241
Francja ........................................................................................................................... 244
Włochy ........................................................................................................................... 245
Niemcy ........................................................................................................................... 247
Dramat muzyczny Wagnera i idea Gesamtkunstwerk .................................................. 248
Kraje słowiańskie ........................................................................................................... 250
Wielkie formy wokalno-instrumentalne .......................................................................... 251
Oblicze muzyki w ostatnich dekadach XIX wieku .......................................................... 252
Romantyzm w muzyce polskiej ........................................................................................ 254
Warunki życia muzycznego w Polsce w XIX wieku ....................................................... 254
Fryderyk Chopin ............................................................................................................. 255
Polscy twórcy romantyczni w 1. połowie XIX wieku ...................................................... 263
Stanisław Moniuszko ...................................................................................................... 264
Wiolinistyka w twórczości Henryka Wieniawskiego ....................................................... 269
Dwutorowość rozwoju muzyki polskiej w 2. połowie XIX wieku ................................... 270
Kompozytorzy Młodej Polski ......................................................................................... 274
XX WIEK .................................................................................................................277
Uwagi ogólne ..................................................................................................................... 277
Impresjonizm .................................................................................................................... 279
Ekspresjonizm .................................................................................................................. 284
Dodekafonia ...................................................................................................................... 287
Syntezy stylistyczne po I wojnie światowej ...................................................................... 291
Muzyka w Europie.......................................................................................................... 291
Igor Strawiński ........................................................................................................... 292
Kompozytorzy francuscy ............................................................................................ 293
Kompozytorzy włoscy ................................................................................................ 296
Twórcy niemieccy ...................................................................................................... 296
Bela Bartok................................................................................................................. 299
Kompozytorzy czescy ................................................................................................. 300
5
Małgorzata Kowalska - ABC HISTORII MUZYKI
Zgłoś jeśli naruszono regulamin