Zagajewski Adam - Drugi oddech (2021).pdf

(1179 KB) Pobierz
ADAM
ZAGAJEWSKI
DRUGI ODDECH
Projekt okładki: Artur Wandzel
ISBN 978-83-943735-2-8 (mobi)
ISBN 978-83-943735-3-5 (epub)
ISBN 978-83-943735-4-2 (pdf)
Biblioteka Narodowa
al. Niepodległości 213
02-086 Warszawa
www.bn.org.pl
Sfinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu
w ramach programu wieloletniego Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa. Priorytet 4.
Rodzicom
Dru gi oddech
Drugi oddech
to zbiór artykułów i recenzji. Nie składają się one na jedno-
litą tematycznie całość, a mimo to – wydaje mi się – podporządkowane
są jednej zasadzie. Wyrastają bowiem z potrzeby poszukiwania coraz to
nowych (co nie znaczy że sprzecznych z tradycją) punktów widzenia dla
oglądu literatury i poprzez nią – kultury, zastanej przez nas i przez nas
tworzonej.
Autor nie chce w niczym (prawie) sprzeciwiać się apelowi zawartemu
w rozdziałach
Świata nie przedstawionego
(Kraków 1974), cieszyłby się
natomiast, gdyby udało mu się wzmocnić niektóre partie fundamentów
tamtej argumentacji.
A. Z.
BIBLIOTEKA NARODOWA
4
Dru gi oddech
Śmiech i powaga
Książka niedawno zmarłego Michaiła Bachtina, światowej sławy literatu-
roznawcy radzieckiego, poświęcona jest nominalnie pisarstwu Franciszka
Rabelais’go*, poza tym jednak rzuca snop ostrego światła na problematykę
kultury w ogóle. Podkreśla to zresztą w precyzyjnej przedmowie Stani-
sław Balbus. Poglądy Bachtina kształtowały się w polemice z tezami for-
malistów rosyjskich, wyrosły jednak z tych dyskusji, osiągnęły ten stopień
świadomości i wiedzy, gdzie metoda jest już ledwie widoczna i tak mało
podobna do uzyskanych wyników, jak niestarannie wykończona forma do
wypolerowanego odlewu. Mimo dużej konkurencji, mimo że wiele uka-
zuje się u nas w ostatnich latach przekładów humanistycznych arcydzieł,
książka Michaiła Bachtina świeci jak gwiazda pierwszej wielkości, pełna
inwencji, błyskotliwa, mądra.
Pierwsza wersja
Twórczości Franciszka Rabelais’go
powstała w latach
trzydziestych, jest więc Bachtinowska filozofia kultury zupełnie niezależ-
na od poglądów Huizingi, którego „Homo ludens” ukazał się w roku 1938.
Bachtin – korzystając zresztą z rezultatów badań francuskich filologów
– wystąpił z nową interpretacją Rabelais’go. Największe novum stanowi
tu nie tyle podkreślenie znanych już funkcji Rabelaisowskiego śmiechu,
ile raczej wskazanie na jego genezę, wyprowadzenie go z ludowej kultury
średniowiecza i renesansu, oraz teza, że dopiero w takich ramach moż-
na zrozumieć filozoficzną, światopoglądową głębię i doniosłość śmiechu
Gargantui i Pantagruela.
Według Bachtina, ludowa kultura średniowiecza, która najpełniej ma-
nifestowała się w karnawale, to krzywe zwierciadło oficjalnej, poważnej
i dogmatycznej kultury; karykatura, grymas i parodia. Nie tylko jednak
*
Michaił Bachtin:
Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza
i renesansu.
Przeł. Anna i Andrzej Goreniowie. Opracowanie, wstęp, komentarze
Stanisław Balbus. Kraków 1875.
BIBLIOTEKA NARODOWA
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin