16.Historia sztuki - Nowożytność 03 - Barok.pdf

(23620 KB) Pobierz
Historia sztuki
Nowożytność
Sztuka Baroku
Spis treści
1. Geneza i definicja ................................................................................................................... 3
2. Geografia ............................................................................................................................... 3
3. Chronologia ............................................................................................................................ 4
4. Urbanistyka ........................................................................................................................... 4
5. Architektura ........................................................................................................................... 5
5.1. Plan Budowli ....................................................................................................................... 5
5.2. Bryła budowli ...................................................................................................................... 8
6. Rzeźba .................................................................................................................................. 15
6.1. Tworzywo.......................................................................................................................... 15
6.2. Forma ................................................................................................................................ 18
6.3. Odmiany rzeźby barokowej .............................................................................................. 21
6.4. Przedstawiciele .................................................................................................................. 25
7. Malarstwo ............................................................................................................................. 25
7.1. Technika ............................................................................................................................ 25
7.2. Przedstawiciele .................................................................................................................. 28
Barok
Barok jest wyrazem duchowej kultury zachodu, wyrosłej z inspiracji chrześcijaństwa, która
zasadniczą orientację czerpała z ogólnej odnowy życia religijnego, spowodowanej reformą
katolicyzmu, przeciwstawiającą się ideałom świeckiego humanizmu epoki odrodzenia.
1. Geneza i definicja
Termin barok pochodzi od portugalskiego słowa
barroso
(odmiana nieforemnej perły) a także
włoskiego
baroco,
jakie w mowie potocznej oznacza coś niezdarnego, dziwacznego,
napuszonego (od nazwy sylogizmu oznaczającego w przenośni bardzo skomplikowane
rozumowanie). Terminem takim oznacza się kierunek w kulturze europejskiej, samodzielną
odmianę europejskiej umysłowości, a także styl w sztuce europejskiej (sztuki plastyczne,
literatura, teatr, muzyka). Z pozycji wiedzy o człowieku sztukę barokową objaśnia się jako
artystyczną próbę ucieczki od świata lub bunt wobec dostrzeżonych sprzeczności miedzy
ideałem a rzeczywistością, wizją (marzeniem) a faktami. W epoce kiedy człowiek poczynał
widzieć się jako twórca swego własnego życia i swego świata, sztuka ukazywała bezsens tego
„ludzkiego królestwa”, wynikający stąd, że „człowiek prawdziwy” (wymarzony ideał ludzkiej
osoby) skazany był w nim przez ludzi rzeczywistych na zagładę. „Artyści doby baroku
zadawali pytanie: jak możliwe jest zło w świecie będącym przecież ludzkim wytworem.
Cervantes odpowiadał na nie symboliką postaci Don Kichota, szaleńca i bohatera zarazem,
nie zrozumianego przez ludzi i potępianego przez ludzi. Marzy on o życiu lepszym, pełnym
sprawiedliwości i prawdy. Niemożność realnej przemiany życia prowadziła do ucieczki w
ułudę, jedyną rzeczywistość, w której wartości mogły istnieć. Ludzką tragedią w świecie
zdominowanym przez pieniądz, kłamstwo i żądzę władzy ukazał Szekspir porównując życie
do wielkiego teatru. Aby żyć człowiek musi zakładać jakby teatralną maskę, aż do
wewnętrznej zatraty.
Nurt barokowy był tendencją dwoistą, zaś obie niezależne odnogi tego nurtu biorą się z
reformy humanizmu, do jakiej doszło około połowy XVI w. W pewnych kołach (Rzym)
kryzys humanizmu starano się przełamać wzbogacając i rozwijając zastane schematy i ta
tendencja jest źródłem właściwego baroku. W innych kołach (Palladio i jego zwolennicy,
Padwa) postanowiono zastane schematy zredukować, oczyścić z niepożądanych naleciałości i
ta reakcja przeciwko XVI wiecznemu humanizmowi dała początek klasycyzmowi.
Do połowy XVII w. większą popularnością cieszyła się tendencja barokowa lansująca
mistycyzm, irracjonalizm i odrodzenie scholastyki. W II połowie XVII w. zaczęła zdobywać
przewagę tendencja klasyczna. W czasach Oświecenia (połowie XVIII w.) tendencją
klasyczną baroku zainteresowali się ówcześni reformatorzy, uznając ją za symboliczny wyraz
racjonalizmu i intelektualizmu. Encyklopedyści francuscy podnieśli klasycyzm do rangi stylu
obowiązującego w sztukach plastycznych.
W sztukach plastycznych barok jest kontynuacją renesansu przez zaprzeczenie.
2. Geografia
Styl barokowy narodził się we Włoszech, a potem pojawił się w tych krajach katolickich,
gdzie na przełomie XVI i XVII wieku przewagę zdobyła kontrreformacja. Były to Hiszpania,
Polska, Niemcy (zwłaszcza południe), Flandria, Austria, Czechy.
Mapa występowania baroku w Europie
We Francji styl barokowy przyjmowano z oporami, zaś w krajach reformacji (Anglia,
północne Niemcy, Skandynawia) programowo odrzucono go na rzecz palladiańskiego
klasycyzmu.
W XVII i XVIII w. barok pojawił się w hiszpańskich oraz portugalskich koloniach w
Ameryce Południowej, Środkowej i Północnej, a także w Afryce i Azji. Głównymi ośrodkami
sztuki barokowej we Włoszech był Rzym i Turyn (architektura) oraz Neapol i Wenecja
(malarstwo). Poza Włochami ważnymi ośrodkami sztuki barokowej były Wiedeń i Praga
(koniec XVII w. i początek XVIII w.) oraz Drezno (pocz. XVIII w.).
3. Chronologia
Zapowiedzi baroku pojawiły się we Włoszech ok. 1520 r., zwłaszcza twórczość Michała
Anioła Buonarrotiego. Do krystalizowania się tego stylu w architekturze przyczynili się
uczniowie Michł Anioła – Carlo Maderna i Giacomo Della Porta oraz Jacopo Barozzi da
Vignola, autor kościoła Il Gesu w Rzymie, którego konsekrację w roku 1564 uważa się za
początek stylu barokowego. Okres 1560-1580 uważa się za wstępny okres baroku.
Epokę baroku w sztukach plastycznych dzieli się z reguły na trzy okresy:
- 1560-1630: barok wczesny (styl wielki i surowy - stile Grande e severo)
- 1630-1700: barok rozwinięty,
- 1700-1800: barok późny.
4. Urbanistyka
Na czas panowania stylu barokowego w sztukach plastycznych przypadają ważne realizacje
urbanistyczne w Rzymie (regulacja przestrzennego układu i zabudowy Watykanu oraz
połączenie tej dzielnicy z Zamkiem Świętego Anioła, a poprzez most na Tybrze z centrum
nowożytnego Rzymu; Piazza Dell Poppolo (uporządkowanie zabudowy wokół dominanty –
dwóch analogicznych świątyń) jako monumentalna brama do Rzymu i polaczenie go z
centrum nowożytnego miasta), Paryżu (Plac Zgody i połączenie pałacu królewskiego z
centrum miasta), Wersalu (połączenie miasta z koszarami i rezydencją królewską) oraz
innych miast europejskich (Drezno, Warszawa, Wiedeń).
5. Architektura
Rozwijała się architektura sakralna i świecka. Wypracowano nowy typ świątyni oraz nową
odmianę rezydencji. Typową dla baroku jest świątynia typu kaznodziejskiego o powiększonej
nawie głównej, ze zredukowanym transeptem i nawami bocznymi zredukowanymi do rzędów
kaplic. Dominantą przestrzeni wewnętrznej, a zarazem i bryły kościoła, jest jaśniej oświetlone
i wyolbrzymione przęsło na skrzyżowaniu nawy i transeptu, zaakcentowane filarami
podtrzymującymi kopułę na żaglach, z latarnią. W porównaniu ze świątyniami
średniowiecznymi i renesansowymi nastąpiła w baroku redukcja bryły kościoła, jaką przede
wszystkim tworzy teraz kopuła w tzw. krzyżu kościoła. Tak drastyczną redukcję bryły urywa
przed widzem parawanowa fasada zachodnia o dwukondygnacyjnej strukturze zwieńczonej
naczółkiem, gdzie dolną i górną kondygnację spinają boczne wolutowe spływy. W
późniejszym okresie fasada taka zostanie zastąpiona elewacją dwuwieżową.
Barokowa odmiana rezydencji zrywa z tradycją miejskiej rezydencji renesansowej, a
nawiązuje do manierystycznej i późnorenesansowej koncepcji willi podmiejskiej lub
wygodnego zamku wiejskiego (Caprarola – Jacopo da Vignola). Ostatecznie ukształtowała się
typowa dla baroku odmiana otwartego pałacu wiejskiego, zespolonego z odpowiednio
zaprojektowanym otoczeniem (aleja dojazdowa, ogród, folwark), usytuowanego między
dziedzińcem a ogrodem (entre
court et jardin).
5.1.
Plan budowli
Architekci baroku dokonali przestrzennego rozwinięcia zwartego
planu budowli renesansowej oraz rozczłonkowania jej formy.
Zatarli granicę miedzy budowlą, a jej otoczeniem.
Gina Lorenzo Bernini - 1) Plan
Bazyliki św. Piotra, 2) Plac św.
Piotra 3) Bazylika Św. Piotra

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin