Marek Czapliński, Elżbieta Kaszuba, Gabriela Wąs, Rościsław Żerelik - Historia Śląska (2007).pdf

(30367 KB) Pobierz
Redaktor tomu
MAREK CZAPLIŃSKI
MAREK CZAPLIŃSKI, ELŻBIETA KASZUBA
GABRIELA WĄS, ROŚCISŁAW ŻERELIK
Historia Śląska
Acta Universitatis Wratislaviensis No 3008
i
Wrocław 2007
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Wydanie II poprawione
Recenzenci I wydania
Adam Galos, Mateusz Goliński,
Jerzy Maroń, Włodzimierz Suleja
Redaktor II wydania
Pawel Klint
Projekt okładki
Barbara Kaczmarek
Opracowanie graficzne
Bożena Sobota
Spis treści
Do Czytelnika „uuu aaa a aa aaa aaaaaa aaa aaa aaa iA
Przedmowa do drugiego wydania
13
15
ROŚCISŁAW ŻERELIK; Dzieje Śląska do 1526 roku
Nazwa i obszar Śląska ........ouumaeaaaa anawa iLaM
Pochodzenie nazwy Śląsk... ua aaa aa aaaaaana naci ich
Rozwój pojęcia terytorialnego Śląska w średniowieczu
Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (TV wydanie z 1738 r.)
W projekcie okładki wykorzystano mapę Śląska Martina Helwiga z 1561 r.,
ze zbiorów Gabinetu Kartografii
Geograficznei historyczne granice Śląska ................
Śląsk w pradziejach
Paleolit
Najstarsze ślady pobytu człowieka w Polsce .
W środkowym paleolicie ........
Górny paleolit ....
Mezolit ..............
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Podręcznik akademicki dotowany przez
Paleolit schylkowy.
Kultura komornicka .
Rultura janisławicka .
Neolit
Pojawienie się pierwszych rolników. Kultura ceramiki wstęgowej rytej.
Kultura ceramiki wstęgowej kłutej .
Między neolitem a epoką brązu — eneol
Grupa protokomornicka .
© Copyright by Marek Czapliński, Elżbieta Kaszuba, Gabriela Wąs, Rościsław Żerelik 2002
ISSN 0239-6661
ISBN 978-83-229-2872-1
Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o., Wrocław 2007
Wydanie H. Nakład 1500 egz. Arkuszy wydawniczych 50,42,
Przygotowano do druku w Wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z 0.0.
Wydrukowano i oprawiono we Wrocławskiej Drukarni Naukowej PAN
im. $. Kulczyńskiego Sp. z 0.0.
arkuszy drukarskich 44,75
Kultura ceramiki sznurowej. Kultura złocka .
Epoka brązu
Kultura unietycka .
Kultura przedlużycka (śląsko-wiel opolska kukura mogiłowa).
Kultura łużycka
Wczesna epoka żelaza i okres lateńs|
Kultura lużycka .............
Okres lateński (przedrzymski)
Celtowie na Śląsku ...
Kultura przeworska....
Okres wpływów rzymskich .
Kultura amfor kulistych .
Kultura przeworska.
Kultura luboszycka..
6
Śląsk w okresie wędrówek ludów .
Przybycie Słowian
Spis treści
37
37
39
41
42
Spis treści
Śląsk w okresie przedpiastowskim.....--- usa ane az ear aaa aaa a aa aan znana na ci
Stabilizacja osadnictwa słowiańskiego
37
38
Diecezja wrocławska za pierwszych Luksemburgów (1341-1382) .
Księstwo świdnicko-jaworskie w latach 1326-1392
Wymarcie linii Piastów ziębickich .......--...--
Księstwo oleśnickie pod rządami Konradów (1312—1452) .
Księstwo legnicko-brzeskie .......4.34.14221
Dzieje księstw górnośląskich do wojen husyckich
Czasy husyckie ...
Kościół wrocławski w czasach husyckich (1382-1446)
Powstanie sejmu śląskiego ...
Kościół wrocławski na rozdrożu ..
Łosy księstwa żagańskiego w czasach Jana II Szalonego
Droga do jedności księstwa głogowskiego (1439-1488) .
Ostatni Piastowie oleŚniccy .....2..2224244414211
Śląsk pod władzą Jagiellonów (1490-1526).
Kościół wrocławski u progu reformacji
Księstwa śląskie w obcych rękach ..
Dalsze losy księstwa legnicko-brzeskiego. Zjednoczenie księstwa
Księstwa górnośląskie ..
a
Gotyk na Śląsku ....
Szkolnictwo na średniowiecznym Śląsku .
W kręgu oddzialywań karolińskich ..
Plemiona śląskie w połowie IX w. ..
Pod wielkomorawskim zwierzchnictwem
W państwie czeskim ..-..uuan aaa aaa anna aaa ena a nana nania r ca 0a
40
Losy księstwa glogowskiego w latach 1331-1439 .
Śląsk w monarchii piastowskiej (990-1138) ..
W państwie pierwszych Piastów
Początki chrześcijaństwa na Śląsku
Odbudowa państwowości
Odnowienie biskupstwa wrocławskiego (1051-1149)
44
45
46
48
50
50
51
52
53
54
55
44
Śląsk w okresie wałk o koronę czeską (1437-1490) .
W okresie rozbicia dzielnicowego (1138-1335)
Wygnanie księcia Władysława II .........-...
Powrót synów Władysława II Wygnańca na Śląsk ...
Bunt juniorów w 1177r. i powstanie księstwa opolsko-raciborskiego .
Polityka wewnętrzna Bolesława I Wysokiego ..
Stabilizacja Kościoła wroclawskiego (1149-1201) ...
Bulla protekcyjna papieża Hadriana TV z 23 IV 1155 r.
Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego
50
Rozwój budownictwa murowanego. Architektura romańska . .
Monarchia Henryków śląskich (1201--1241)........
.
.......-22221112.
84
86
89
83
92
94
96
98
100
101
104
105
107
108
110
111
112
114
115
116
117
118
..---------.1122
. .-.-:-2 042424 12 1-2
.....
55
57
61
62
63
63
64
Nadzieje na królewską koronę. Księstwo wrocławskie Henryka IV Prawego .....
Podział księstwa opolsko-raciborskiego i zhołdowanie książąt
.
Walka o miejsce Kościoła na Śląsku (1201-1290)...
Powstanie księstwa nysko-otmuchowskiego . :-esa
can ir 102
Księstwo głogowskie pod rządami HenrykaII! (1273/1274-1309)..
Postępujące rozbicie księstwa głogowskiego (1309-1331) .
Księstwo wroclawskie po śmierci Henryka V Grubego ....
Polityka Władysława Łokietka wobec książąt śląskich. Zhołdowanie księstw śląskich
przez Jana Luksemburskiego
Rycerstwo śląskie. ........-
Mieszkańcy miast.
Rozwój klasztorów na Śląsku
Rola kulturalna klasztorów śląskich .
Szpitale. .
Dzieje Śląska w latach 1335-1526 . oea
nast icA
Zrzeczeniesię Śląska przez Kazimierza Wielkiego i próby jego odzyskania.......
Diecezja wroclawska w czasie rządów biskupów Henryka z Wierzbnej i Nankera
Księstwo opolsko-raciborskie pod rządaini Władysława I
Najazd mongolski na Polskę w 1241 r. i śmierć
Podział księstwa śląskiego między synów HenrykaII Pobożnego -.
Księstwo wroclawskie HenrykaIII (1248—1266).
..
Księstwo legnickie Bolesława II Rogatki..
Powstanie księstwa głogowskiego ............
Działalność gospodarcza Henryka I Brodatego...
59
GABRIELA WĄS: Dzieje Śląska od 1526 do 1806 roku
Śląsk :we władaniu Habsburgów masaz niee nasza nana nii aa ia enia anna nna ia
Śląsk w okresie panowania FerdynandaI (1526-1564) ..
Przejęcie władzy nad Śląskiem przez Habsburgów ..
Śląsk w strukturze państwowej nowożytnego Królestwa Czeskiego
1...
Usttój politycznyi administracyjny Śląska w początkach ery nowożytnej ...
Podziały terytorialne i administracyjne
Śląski ustrój polityczny. Dualizm stanowo-królewski ..
Zmiany w funkcjach i zakresie władzy stanowych organów i urzędów ogól-
nośląskich
Urząd starosty generalnego ....
Ogólnośląskie zgromadzenie stanowe
Wpływ polityki Ferdynanda na nowe aspekty Życia polityczno-publicznegona
na
Śląsku. .oe.a aaa aaa aaa aaa nawa dna aaa aaa ze zzo ezcia
Rolai funkcje sejmików w ustroju i życiu politycznym Śląska .
.
Nowetendencje polityki Ferdynanda po 1546 r. Koniec polityki unifikacji ..
Reformacja na Śląsku. Sytuacja wyznaniowa w latach 1526-1609
u.
Rozwójśląskiego ruchu reformacyjnego ....1221111-.2
Kościół katolicki i biskupi wrocławscy w okresie reforma
Stosunek FerdynandaI do procesów reformacyjnych naŚląsku ...
Kultura śląska XVI i początków XYH w...ueaa aaa aa aaa aanci
Okres rządów Maksymiliana II i Rudolfa H do Listu majestatycznego z 1609;r.
Epoka zmagań
religijnych 1609-1648
List majestatyczny z 1609 r. ......
Narastanie konfliktu i formowanie się obozów polityczno-wyznaniowych ..
122
122
122
123
126
126
128
130
130
130
130
134
136
139
143
143
152
156
159
165
170
170
173
...
65
Powstanie księstwa świdnicko-jaworskiego ..........
69
70
72
73
65
66
67
68
Najwyższy Trybunał Książęcy.
74
75
77
78
79
80
81
81
83
(1326-1341)
Spis treści
Początek wojny trzydziestoletniej. Udział Śląska w powstaniu czeskim
Porażka militarnai polityczna Śląskiego obozu protestanckiego. Akord drez-
deński (1621)
Okres zawieszenia 1621-1632 .
Ponowne przystąpienie Śląska do wojny. Koniunkcja z 1633 r. .
Klęska śląskich protestantów. Reces dodatkowy do pokoju praskiegoz 16351.
Śląsk w pokoju westfalskim 1648 r.
.
..
Po wielkiej wojnie ..............-...
Skutki społecznei gospodarcze wojny trzydziestoletniej na Śląsku ..
Redukcje kościołów i zmiany ustrojowe w 2. połowie XVII w. .......
Kultura protestancka w 2. połowie XVII w. ...
Rozwójżycia zakonnego
Katolicka kultura barokowa ...
-
.
Stabilizacja życia politycznego i wyznaniowego.na Śląsku do 1740 Boaaaiai
r.
Utrwalenie powestfalskiego porządku wyznaniowego na Śląsku. Kon-
wencja z Altranstadt z 1707r. .
.
Czasy Karola VI (1711-1740). Przyjęcie sankcji pragmatycznej na
s
Gospodarka śląska w czasach Habsburgów ......-.-...--seoaauuoaaanie
Śląsk pod panowaniem pruskim ....
Wojna o Śląsk. .
Zagarnięcie Śląska przez Prusy wwyniku pierwszej wojny śląskiej. Pokój ber-
liński z A742r aaa aaa anawa aaa aaa aan aa cc winna i cccah
Przyczyny agresji pruskiej ......asuaraanaaaanaaaa aoc a aaa acc c ani c ice
Umocnienie pruskiego panowania nad Śląskiem w drugiej wojnie śląskiej.
Pokój drezdeński z 17450. ....ueeaaaaeea aaa aaa aaa ac wania h
Śląsk w państwie pruskim. Między okupacją a integracją
Przełomowarola Śląska w dalszych dziejach Prus i Rzeszy
Przekształcenia ustrojowe
Administracja Śląska w okresie okupacji
Likwidacja stanowych organów w ustroju Śląska .
„Stosunek ludności śląskiej do zmian ustrojowych
Początki budowy nowego systemu administracji i zarządzania prowincją
Zmiany w administracji miast. Likwidacja samorządności miejskiej .....
Nowy system podatkowy ..
aaaaaaaaniaa e
"Reforma sądownictwa Śląskiego ..
Budowa nowego systemu militarnego .
1618—1621 .
Spis treści
175
176
178
180
181
182
183
183
186
188
195
195
197
199
203
203
204
205
208
208
208
212
Szlachta Śląska i powstanie Ziemstwa Kredytowego .....--..........4-2.
Cele i niepowodzenia polityki chłopskiej Fryderyka II
Polityka kolonizacyjna a procesy osadnicze na Śląsku .
Rozwójżycia kulturalnego w 2. połowie XVIII w. ....
Przed epoką wielkich zmian ...122222...-.-...
Kościół katolicki po wojnie siedmioletniej
Ziemie śląskie pod władaniem Habsburgów po 1742r.
MAREK CZAPLIŃSKI: Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku
Śląsk od wojen napoleońskich i reform pruskich do Wiosny Ludów (1806-1850) .
Wojny napoleońskie ....
Reformy pruskie ..
.
.
Zmiany ludnościowe, gospodarcze, cywilizacyjne i ich konsekwencje dla miesz-
kańców Śląska
Śląsk Cieszyński ......
zania
Powstanie tkaczy Śląskich. Problemy polityczne,religijne, narodowe .
Wiosna Łudów ..
278
279
282
286
303
305
309
315
326
327
331
Kościół katolicki
Biskupi wrocławscy jako politycy w służbie cesarskiej
Oświatai kultura ..
Śląsk w 2. polowie XIX i na początku XX wieku (1851-1918)
Ludnośći jej warunki życia ..
Przemiany polityczne
Śląsk Cieszyński
Uzdrowiska, turystyka ..
Gospodarka
"346
..
368
223,
225
228
231
232
234
236
241
244
246
216
218
218
219
219
220
Pierwsza wojna światowa
Kultura, oświata, życie spoleczne -.
349
365
Śląsk od pierwszej po koniec drugiej wojny światowej (1918-1945)
Zaolzie do 1938 r. ......uaaraaaa aaa iii122
Odrewolucji niemieckiej do podziału Górnego Śląska
Niemiecki Śląsk po podziale w Republice eimarskiej..
Prowincja górnośląska .....
..
Prowincja dolnośląska ..
Rozwiązanie sprawy Śląska Cieszyńskiego
"385 :
378
3853,
Kościół katolicki w państwie pruskim .....
Niemiecki Śląsk pod rządarai hitlerowskimi do 1939 r. .
i
Województwo śląskie ..
...
Ludność ....
Samorząd województwa .
Kultura całego niemieckiego Śląska czasów weimarskich
-411
421
388
401
401
387 ;
Kameralizm pruski a gospodarka Śląska. Integracja czy wyzysk? ...........
Wojna siedmioletnia 1756-1763. Od widma klęski do konsolidacji pruskiego pano-
Śląsk kwestią egzystencji Królestwa Pruskiego
Społeczność żydowska pod panowaniem pruskim ........
Status i zmiany organizacyjne Kościołów protestanckich
Gospodarka
...
Stosunki i dzieje polityczne ..
Życie spoleczne i codzienne .
Oświata
Kultura ,
438
438
439
442
450
451
452
424
443),
445
wania nad Śląskiem .......-.. uu eea aaa aaa aaa ana zaawan ana nce
Śląsk wobec dalszych prób transformacji gospodarczeji społecznej do 1806 Ba22.
Reforma podatkowa z 1766 r. Gospodarka miejska i początki industrializacji
na Górnym Śląsku uuu eua aaa aaa aaa anawa aaa iaa
Konflikty o Śląsk do końca panowania FryderykaII .
249
249
253
253
Druga wojna światowa ...
Na Górnym Śląsku ..
Dolny Śląsk
454
454
461
465
10
Spis treści
Spis treści
LA
ELŻBIETA KASZUBA: Dzieje Śląska po 1945 roku
Odbudowai utrwalanie władzy (1945-1948) ..... uu ua aaa aaa aaa aaa nana aaa aniaa
Międzynarodowei ogólnopolskie uwarunkowania przyłączenia Śląska do Polski ..
Polskie postulaty terytorialne na zachodzie
Wielka trójka wobec granic Polski
Armia Czerwonai radzieckie komendantury wojenne .
Władze potskie i podział administracyjny Śląska ...
Administracja kościelna .
Zasiedłanie Śląska ......
Usunięcie ludności niemieckiej .
Śląsk w III RP (od 1989 r)..........euo eee aaa aaa aint naa
Polacy — Ślązacy — Niemcy ...........
Śląsk na gospodarczym rozdrożu.
Powódź 1997 bo u.asuuaaaaaaaaanaianie
Reforma administracyjna 1999 r. ........
Dziedzictwo kultury materialnej zegionu.
Kulturowe symbołe „malych ojczyzn”
Aneks .....
Przypisy .
Bibliografia (wybór)
Spis ilustracji .
Integracja regionu z resztą państwa
Ludność rodzima
"Tygiel ludnościowy — współżycie
Odniemczanie
A
Spis map ...
Indeks imion i nazwisk ..
HLS M. IB WY 17
Pk AI
Potencjał gospodarczy i odbudowaregionu
Walka o model ustrojowy państwa
Rywalizacja polityczna na Śksku
Referendum
Wrocław stolicą, „Ziem O: zyskanye
Zniszczenia
Ludność
miasta .....-..1-.-..
Oświata, nauka i kultura, gospodarka ....
Wybory. .
Stalinizm (1948-1956)
Degradacja Wrocławia i Dolnego Śląska
Plan sześcioletni ......suuaeaaaa aa aaaaii1001
Reforma administracyjna 1950r.
Życie w stalinizmie — ograniczenia i prześladowania .
Autochtoni — ankietyzacja i paszportyzacja ....
Sytuacja Niemców
M LIRENEA REM ve NIJSOZEATOWCY X. EBOR. (R -AMILDAGM telnne=
Lata Gomułki — oddechu i straconych szans (1956-1970) ...........eseeaanaaaać
„Odwilż” i stabilizacja
..
Nierozwiązana integracja — akcja „łączenia rodzin”
Ciąg dalszy kariery gospodarczej Śląska
Dekada „gospodarza z Katowic” (1970-1980) .
Skutki normalizacji PRL=RFN .
Reforma administracyjna 1975 r. — nowe województwa
Gierkowskie przyspieszenie
Śląski wymiar propagandy sukcesu
Cenaprzyspieszenia i manewru gospodarczego
Dekada konfrontacji i oczekiwania (1980-1989) .
Wielkie przebudzenie — mniejszość niemiecka .
Gospodarczy bilans PRL
Burzliwe lata 1980-1981 .................
Qd stanu wojennego de „Okrągłego Stołu”.
Od protestów do narodzin opozycji na Śląsku ....--.euseseaa aaa ca aan a 1a
Zgłoś jeśli naruszono regulamin