Msza Święta w pytaniach i odpowiedziach.doc

w pytaniach i odpowiedziach

ŁUKASZ  KUBIAK

FRONDA

Copyright © 2013 by Łukasz Kubiak & FRONDA PL Warszawa

Konsultacja naukowa

ks. prof, UKSW dr hab. Jacek Nowak SAC

ks. dr Maciej Zachara MIC

Redakcja drugiego wydania Tomasz Rowiński

Projekt okładki Anna Kierzkowska

Rysunki

Anna Betlejewska

Skład i korekta PanDawer

IMPRIMATUR

Za zgodą Kurii Biskupiej Warszawsko-Praskie]

z 26 października 2005 roku

Nrl601(K)2005

ISBN 978-83-62268-75 7

Wydawca

FRONDA PL Sp z o. o

ul Łopuszańska 32

02-220 Warszawa

tel. 22 836 54 44, 22 877 37 35

fax. 22 877 37 34

email: fronda@fronda.pl

Druk i oprawa

Drukarnia im. A. Półtawsłaego

ul Krakowska 62, 25-701 Kielce

Wydanie II

(Wydanie I: FRONDA PL i Apostolicum - 2006 r.)

Basi i Chłopakom

Bo jesteś samą Ciszą, wielkim Milczeniem,

uwolnij mnie juz od głosu,

a przejmij tylko dreszczem Twojego Istnienia

dreszczem wiatru w dojrzałych kłosach.

Karol Wojtyła, Pieśń o Bogu ukrytym

Co to znaczy „Msza" i dlaczego nazywamy ją ,,świętą"?

w kulturze rzymskiej zwrot Ite missa est, koń­czył spotkanie lub audiencję (łac. dimissio, missio - odesłanie, odprawienie) i w takiej funkcji prze­niknął do liturgii. Na jego bazie utworzono termin Missa, który zadomowił się w praktyce kościel­nej od V w. Ma on zastosowanie właściwie we wszystkich językach nowożytnych (Mess, Messa, la Messe, die Messe, Msza).

Przymiotnik „święty" wywodzi się w języku hebrajskim z rdzenia oznaczającego to, co oddzielone, odcięte (hebr. kadosz [święty], to także grom, błyskawica). Wyraża intuicję całkowitej in­ności „świętego", jego tajemniczości, a zarazem majestatu. W Biblii prawdziwie świętym jest tylko sam Bóg, a świętość poza Bogiem może się rea­lizować wyłącznie poprzez uczestnictwo w Jego świętości.

Podczas Mszy niezmierzony niepojęty Bóg sta­je się bliski i dotykalny jak nigdy dotąd. Choć ukryty pod postacią chleba i wina, jest realnie obecny - jako ukrzyżowany i zmartwychwstały Jego cicha obecność sprawia, ze czynności li-

[8]      Msza święta w pytaniach i odpowiedziach

turgiczne są prawdziwie, par excellance święte. Dla chrześcijan „Bóg z nami", Boża bliskość, jest czymś tak oczywistym i powszednim, że o Jego świętości, inności (transcendencji), potędze i ma­jestacie często zapominają. Tymczasem to dopiero dzięki łasce, nie poprzedzonej żadną zasługą z głębi swego miłosierdzia - Bóg stał się jednym z ludzi. Stał się człowiekiem, stał się chlebem. Wszystkie te treści niesie krótka nazwa - ,,Msza święta".

Dlaczego Msza święta bywa nazywana Eucharystią?

paschalna modlitwa żydowska, którą Jezus najprawdopodobniej posłużył się w wieczerniku, składała się z trzech części - błogosławieństwa Stwórcy, dziękczynienia za zbawcze misteria w historii Izraela i prośby o zlitowanie nad ludem, przez szybkie spełnienie obietnic dawidowych. To właśnie w tej modlitwie, a zwłaszcza w jej dru­gim członie (dziękczynnym), ma swoją genezę nazywanie Mszy Eucharystią, tj. dziękczynieniem (gr. eulogein - dziękować, charis - łaska).

Dziękczynienie wyznacza sposób uczestnictwa w najświętszych tajemnicach. Ten, który do nich przystępuje, musi zdawać sobie sprawę, „że nie ma nic czego by nie otrzymał'' (1 Kor 4,6), ze dzie­ło zbawienia, uobecniane we Mszy świętej, doko­nało się z Bożej dobroci i „nadmiaru" miłosier­dzia. W czasie Eucharystii, w Chrystusie, otrzy­mujemy Dar Darów - samego Boga. We Mszy, przez Chrystusa, spełnia się również najpeł­niejsza nań odpowiedź, którą jest dziękczynienie.

Msza

święta jako dziękczy­nienie

[9]

Co to znaczy liturgia?

W kulturze helleńskiej liturgią określano wspól­ne dzieło ludu lub dzieło na rzecz ludu, czynność podjętą przez wyznaczoną grupę osób dla dobra ogółu. Mogła to być np. budowa okrętu lub igrzy­ska. Z biegiem czasu termin przylgnął do kultu religijnego, czci oddawanej bogom. W takim zna­czeniu przeniknął również do chrześcijaństwa. Liturgia jest tu jednak pojmowana głębiej niż w świecie pogańskim, gdzie traktowano ją wy­łącznie jako działanie ludzkie, zgodnie ze spra­wiedliwością* oddawane Bogu.

Liturgia Kościoła jest przede wszystkim uczest­nictwem w kapłaństwie Chrystusa, to znaczy w ofierze jaką złożył On Ojcu. Wszystko, co Jezus w swoim życiu uczynił, a co swoją pełnię osiąg­nęło w misterium śmierci i zmartwychwstania, było kultem, aktem czci oddawanej Bogu. W cza­sie liturgii tajemnice Chrystusowego życia, po­przez znaki i słowa, mocą Ducha Świętego, zo-

* Sprawiedliwość, według klasycznej definicji, to oddanie tego co się komu należy

[10]

Co to znaczy liturgia?    [11]

stają uobecnione. Pozwala to nam ochrzczonym, a zatem upodobnionym do Chrystusa, włączyć się w Jego dzieło. Ofiara, którą złożył, ofiara przy­nosząca najdoskonalsze uwielbienie, dziękczy­nienie, przebłaganie, zadośćuczynienie i pojed­nanie z Bogiem, może stać się prawdziwie naszą. Ofiara ta jest jednocześnie objawieniem miło­ści Boga, doskonałym objawieniem Ojca - „Al­bowiem Bóg tak umiłował świat, ze Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy kto w Niego wie­rzy me zginął, ale miał życie wieczne" (J 3, 16). W liturgii dokonują się więc niejako dwa „ru­chy". Zstępujący - „od" Boga, przez Chrystusa, który objawia miłość Ojca, a co za tym idzie uświęca człowieka i wstępujący - „do" Boga, również przez Chrystusa, który w sposób dosko­nały uwielbia Ojca i na Jego miłość odpowiada. Chrześcijanie obdarzeni Duchem Świętym zosta­ją zatem włączeni w dialog miłości, jała dokonuje się między Ojcem i Synem. W Synu zostają mi­łością obdarowani, w Synu również mogą na tę miłość najpełniej odpowiedzieć. Zarazem dar jak i odpowiedź na dar, to istota liturgicznego dzia­łania.

Dlaczego Msza święta

zwykle sprawowana jest w kościele?

W odpowiedzi na to pytanie sięgnąć trzeba do kil­ku obrazów biblijnych, gdyż są one fundamen­tem chrześcijańskiego pojmowania świątyni, sta­nowią niezbędne tło pozwalające zrozumieć jej funkcję.

Z nastaniem królestwa Dawida, miejscem prze­bywania Arki Przymierza - najbardziej dla Żydów namacalnego znaku obecności Bożej - wciąż jeszcze był namiot, jak za czasów wędrówki Izra­ela przez pustynię. Król Dawid, sam mieszkający w pałacu, odczuwał z tego powodu wyrzuty su­mienia, zdawał sobie sprawę z niestosowności takiej sytuacji i chciał wybudować Bogu godną świątynię. Jahwe za pośrednictwem proroka Natana zapowiedział mu jednak, ze świątynię zbuduje dopiero jego potomek, którego panowanie nie będzie miało końca* (2 Sm 7, 10-17), co więcej,

* Świątynię zbudował potomek Dawida, Salomon - Pismo zaznacza jednak wyraźnie, ze Boga nic nie jest w stanie ob­jąć - świątynia Salomona, jest więc wciąż namiastką miejsca spotkania.

[12]

Dlaczego Msza święta    [13] zwykle sprawowana jest w kościele?

w istocie świątynię wzniesie sobie sam Bóg, gdyż to On ustanowi i utwierdzi przyszłego króla.

Chrześcijanie zawsze traktowali to proroctwo jako zapowiedź Chrystusa. Św. Jan, w prologu swojej Ewangelii, pisze: „a Słowo stało się cia­łem i zamieszkało wśród nas" Q 1, 14, dosłownie: a Słowo stało się mięsem [sarx] i rozbiło namiot wśród nas [eskenoden en hemin]. Jan stwierdza tym samym dwie ważne prawdy: w Chrystusie Bóg stał się tak bliski i dotykalny jak nigdy dotąd, konkretny jak ,,mięso" - z krwi i kości; po drugie spełniły się ludzkie nadzieje - oto w Zbawicielu zostaje rozbity namiot spotkania między Bogiem namiot a człowiekiem, namiot nieprzemijający którego spotkania namioty Starego Przymierza były tylko zapowie­dzią (Wj 25. 8; 29, 45; Lb 12, 5; 2 Sm 7, 6; Ps 78, 60).

Nauka o Jezusie jako Bożej świątyni, Bożym namiocie wśród ludzi, zaznacza się najmocniej w prowokacji, podczas której Chrystus namawiał faryzeuszy do zburzenia świątyni jerozolimskiej, równocześnie obiecując, ze odbuduje ją w trzy dni. Uczeni w Piśmie, rozumiejąc Go dosłownie, wpadli w oburzenie i zaczęli drwić. Jezus mówił tymczasem o świątyni swojego ciała (J 2, 21), któ­rej budowa dokona się przez śmierć i zmartwych­wstanie. On sam jest bowiem nową świątynią, miejscem spotkania z Ojcem, nowym Świętym święte Świętych (miejscem najświętszym w Jerozolim- świętych słom przybytku). To w Nim, Zmartwychwstałym, każdy człowiek ma swobodny przystęp do Ojca.

[14]    Msza święta w pytaniach i odpowiedziach

...