Historia muzyki rozrywkowej w zarysie.pdf

(619 KB) Pobierz
Rozdział 1
PIOSENKA
Piosenka. — Rodzaj małego wiersza lirycznego, bar-
dzo krótkiego, który zwykle traktuje na przyjemne te-
maty. Dodaje się do nich melodie, by śpiewane były
przy okazjach towarzyskich, jak przy stole, z przyja-
ciółmi, ze swą kochanką, a nawet samemu. Aby na kil-
ka chwil oddalić znudzenie, jeśli się jest bogatym, i by
lżej znosić nędzę, jeśli jest się biednym.
Jan Jakub Rousseau,
Słownik muzyczny
(1767)
Piosenka
(pieśń) jest najbardziej popularną formą muzyczną od starożytności po czasy
współczesne. To rodzaj kompozycji wokalno-muzycznej z lirycznym tekstem. Wśród wielu
utworów tego typu najczęściej spotyka się piosenkę zwrotkową (ang.
ballad),
piosenkę ku-
pletową (fr.
couplet)
i piosenkę opartą na schemacie bluesa (ang.
blues).
Piosenka zwrotkowa
— jak sama nazwa wskazuje — złożona jest ze zmieniających
się partii tekstu, zwanych zwrotkami, i cyklicznego fragmentu tekstu (odmiennie opraco-
wanego muzycznie), zwanego refrenem. Podobnie jak w piosence zwrotkowej, również
w pozbawionej refrenu piosence kupletowej kolejne zwrotki zmieniają tekst, zachowując
jednocześnie tę samą melodię.
Piosenkę kupletową
najczęściej spotyka się w muzyce ludo-
wej i repertuarze twórców kabaretowych. W
piosence bluesowej
zwrotki otrzymują wspól-
ny motyw liryczny, ale — w przeciwieństwie do poprzednich odmian piosenki — mają
odrębne, improwizowane opracowanie muzyczne. Niezależnie od tego podziału, piosenki
dzieli się, między innymi, ze względu na rodzaj zastosowanych środków wykonawczych.
Z tego punktu widzenia, od wieków odróżnia się piosenkę solową, wykonywaną zwykle
z towarzyszeniem instrumentów, oraz piosenkę chóralną, zazwyczaj pozbawioną instru-
mentalnego wsparcia.
Pierwszy okres dużej popularności piosenki przypadł na czasy między IX a XII
wiekiem. Odnotowano wówczas aktywną działalność rozmaitych pieśniarzy i muzykantów,
rozweselających publiczność na jarmarkach, podczas biesiad i przy innych okazjach.
W Polsce nazywano ich rybałtami, w Europie zachodniej — w zależności od kraju — ga-
liardami, histrionami, mimami, szpilmanami, wagantami i żonglerami. Pod koniec śre-
dniowiecza (XIII-XV wiek) piosenką parali się związani z kręgami rycerskimi
minnesingerzy i meistersingerzy (w kręgu kultury niemieckiej), tudzież trubadurzy i truwe-
rzy (w krajach frankońskich). Jeszcze pod koniec XIII wieku francuski truwer Adam de la
Halle rozpoczął opracowywanie wielogłosowych rond, które dały początek rozrywkowym
formom teatru muzycznego. Ich krystalizacja nastąpiła w wieku XVII, gdy na francuskich
jarmarkach zapanował
wodewil
i
pantomima,
we Włoszech —
commedia dell’arte,
a w Anglii — inscenizowana między straganami
ballada.
Gdy tylko średniowieczne odmiany piosenki ostatecznie zanikły (2. połowa XV
wieku), w ich miejsce pojawiły się nowe. We Włoszech powstała
frottola, villanella, oda
i
sonet,
we Francji —
chanson,
w Hiszpanii —
villancico.
Były to przeważnie piosenki
zwrotkowe, wykonywane przy akompaniamencie instrumentów lub śpiewane
a cappella.
W XVII wieku część z nich weszła w skład form większych i bardziej poważnych, takich
jak opera. Samodzielnie rozwijały się piosenki o charakterze wyraźnie rozrywkowym, tak
zwane,
canzonetty.
W wieku następnym dużą popularność zdobyły piosenki inspirowane
kulturą ludową i wykonywane z towarzyszeniem fortepianu. W ich popularyzacji istotną
rolę odegrali kompozytorzy niemieccy i wiedeńscy klasycy. Czas największego rozwoju
tego typu utworów przypadł na okres romantyzmu (przełom XVIII i XIX wieku) i twór-
czość Fryderyka Chopina, Jana Brahmsa, Roberta Schumanna, a zwłaszcza Franciszka
Schuberta, którego uważa się za prekursora większości odmian rdzennie europejskiej pio-
senki.
Rozwój
piosenki europejskiej
w znaczeniu sztuki estradowej rozpoczął się w XIX wieku,
by w wieku XX osiągnąć swoje apogeum we Francji i w Anglii.
Szczególnie interesująca jest refleksyjna
piosenka francuska
(chanson). Charaktery-
zuje ją sarkazm, ironia, właściwy Francuzom dowcip, duża emocjonalność i specyficzny
nastrój podkreślany brzmieniem akordeonu. W utworach balladowych spotyka się akompa-
niament fortepianu i gitary, w wykonaniach koncertowych — towarzyszenie orkiestry.
Wśród wielu znakomitych wykonawców piosenki francuskiej największą sławę zdobyła
Edith Piaf, Juliette Greco, Yvette Guilbert, Mireille Matthieu, a także Charles Aznavour,
Georges Brassens i Jacques Brel.
5
Kup książkę
Edith Piaf
Wspaniałą tradycją chlubi się również
piosenka angielska
(ballad). Pomimo swoich korze-
ni, największą karierę zrobiła nie na Wyspach Brytyjskich i nie w Europie, ale na konty-
6
Kup książkę
nencie amerykańskim, wpływając na rozwój tamtejszej pieśni popularnej, a poprzez nią na
rozwój całej muzyki rozrywkowej.
Amerykańska pieśń popularna
obejmuje kilka nurtów,
przede wszystkim:
piosenki musicalowe,
muzyczną tradycję białych osadników (country)
i twórczość afroamerykańską, począwszy od
minstrel-shows
i
negro spirituals,
po
piosenkę
bluesową, pieśni gospel
i
soul.
Na pierwsze lata XX wieku przypadł rozkwit popularnego w Stanach Zjednoczonych teatru
muzycznego. Głośne wcześniej gatunki teatralno-muzyczne, takie jak:
wodewil, rewia
i
burleska,
przeobraziły się w
musical
(comedy
musical),
z którym na wiele lat związał się
główny nurt amerykańskiej pieśni popularnej. Rozkwitowi nowego gatunku towarzyszyła
sława nowojorskich teatrów i powodzenie wydawnictw nutowych skupionych wokół Tin
Pan Alley, miejsca, które w latach 1890-1930 było dominującą siłą w świecie muzyki po-
pularnej. W gronie czołowych twórców klasycznego musicalu znalazła się pracująca tam,
tak zwana, „wielka piątka”, czyli Irving Berlin, Jerome Kern, George Gershwin, Cole Por-
ter i Richard Rodgers, twórcy ogromnej ilości niezapomnianych przebojów musicalowych.
W 1930 roku do teatrów muzycznych dołączył nowy, o wiele potężniejszy nośnik
piosenki i muzyki rozrywkowej — film dźwiękowy. Odtąd spektakle muzyczne, zwłaszcza
te odnoszące największe sukcesy sceniczne, szybko przenoszono na ekrany. Niezależnie od
tego, nowym zjawiskiem były filmy muzyczne przeznaczone bezpośrednio na ekran
(screen
musicals).
Głównie za ich pośrednictwem, amerykańskie piosenki zdobywały po-
pularność, docierając wszędzie tam, gdzie była telewizja i kino. Przed drugą wojną świato-
wą ulubionymi wykonawcami tych piosenek byli śpiewający i tańczący aktorzy w osobach
Deanny Durbin, Jeanette MacDonald, Freda Astaire’a i Binga Crosby’ego. Po wojnie po-
jawiły się kolejne gwiazdy piosenki musicalowej: Ella Fitzgerald, Judy Garland, Lena
Horne, Brenda Lee, Sarah Vaughan, Tony Bennett, Nat King Cole, Gene Kelly, Dean Mar-
tin i Frank Sinatra. Ich długie kariery wyznaczyły główny nurt amerykańskiej pieśni popu-
larnej aż po lata 90. W między czasie dołączyła do nich Natalie Cole, Carole King, Lisa
Minnelli, Diane Schuur i Barbara Streisand.
Ostatnim klasycznie pojętym musicalem było oparte na komedii Bernarda Shawa
My Fair Lady
(1956). W następnym sezonie publiczność podbiło
West Side Story,
musical
ukazujący tragiczną historię nieszczęśliwej miłości dwojga emigrantów, czym dokonał wy-
łomu w komediowej z założenia formule musicalu. Z tego powodu, popularne określenie
sztuki musicalowej jako
comedy musical
zostało zastąpione przez neutralne
musical play.
7
Kup książkę
Johnny Cash
Piosenka i muzyka
country
ukształtowała się w latach 30. XX wieku. Pierwotnie stanowiła
rodzaj dość naiwnego ludowego śpiewania i muzykowania, często w gronie rodzinnym
8
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin