E sad E finanse E praca.pdf

(115 KB) Pobierz

prof. dr hab.

Jacek Gołaczyński

Uniwersytet Wrocławski

Informatyzacja postępowania cywilnego po nowelizacji

Kodeksu postępowania cywilnego z 7.7.2019 r.

Od 8.9.2016 r. weszły w życie przepisy ustawy z 10.7.2015 r. o zmianie

ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz nie-

których innych ustaw

. Ważnym przedmiotem zmian w Kodeksie postępo-

wania cywilnego są przepisy odnoszące się do informatyzacji postępowania

cywilnego. Częściowo mają one związek ze zmianami w Kodeksie cywilnym

(zmiany dotyczą pojęcia dokumentu), co musiało się przełożyć na zmiany

także w regulacjach związanych z przeprowadzeniem dowodu z dokumen-

tu w procesie cywilnym. Ostatnia nowelizacja w zakresie procedury cywilnej

z 4.7.2019 r. także odnosi się do informatyzacji postępowania cywilnego, choć

w nieznacznym zakresie. Konieczne jest jednak omówienie tej części obszernej

nowelizacji w celu ustalenia, czy obecnie ustawodawca istotnie zmodyfikował

kierunek zmian informatycznych procedury cywilnej, wprowadzony w 2016 r.

(w wyniku nowelizacji z 2015 r.).

Nowela procedury cywilnej z 2015 r. dotyczyła wielu kwestii związanych

z postępowaniem rozpoznawczym, egzekucyjnym. I tak, należy wskazać, że

przepis art. 9 § 2 ZmKC15 przewiduje, że rozpoznanie spraw odbywa się

jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestnicy po-

stępowania mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie

lub wyciągi z tych akt. Treść protokołów i pism może być także udostępnio-

na w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego

obsługującego postępowanie sądowe (system teleinformatyczny) albo innego

systemu teleinformatycznego służącego udostępnieniu tych protokołów lub

pism. Przepis ten daje możliwość dostępu do akt sprawy, które już obecnie

mogą mieć postać częściowo elektroniczny, lub dostępu do informacji o spra-

wie w postaci elektronicznej. Wszystkie sądy w Polsce ustanowiły bowiem

Dz.U. z 2015 r. poz. 1311 ze zm., dalej: ZmKC15.

Jacek Gołaczyński

Informatyzacja postępowania cywilnego po nowelizacji Kodeksu…

możliwość przeglądania informacji o sprawie przez Internet i w ten sposób

strona może uzyskać dostęp do protokołu z rozprawy, także wówczas, gdy zo-

stał sporządzony elektronicznie, zgodnie z art. 157 KPC. Przepis ten pozwoli

także stronie, w sytuacji wniesienia pisma procesowego za pośrednictwem sys-

temu teleinformatycznego, na uzyskanie dostępu do akt sprawy za pośrednic-

twem tego systemu.

Nowela KPC z 2019 r.

dokonała zmiany art. 9 (dodając art. 9

) w ten spo-

sób, że obecnie nie jest wymagane zezwolenie sądu na utrwalenie przez strony

lub uczestników postępowania przebiegu posiedzeń sądowych i innych czyn-

ności sądowych, przy których są obecni, za pomocą urządzenia rejestrującego

dźwięk. Strony i uczestnicy postępowania mają jedynie obowiązek uprzedzić

sąd o zamiarze utrwalenia przebiegu posiedzenia lub innej czynności sądowej

za pomocą tych urządzeń. Jednocześnie sąd może zakazać stronie lub uczest-

nikowi postępowania utrwalenia przebiegu posiedzenia lub innej czynności

lub jego część odbywa się przy drzwiach zamkniętych lub sprzeciwia się temu

wzgląd na prawidłowość postępowania. Możliwość samodzielnego utrwala-

nia przebiegu posiedzenia jawnego została zatem wprowadzona do KPC już

w noweli z 2015 r. Przepis art. 9

w brzmieniu ustalonym w ZmKPC19 posze-

rza krąg osób mogących samodzielnie utrwalać posiedzenie sądowe, a zatem

już nie tylko strony, ale także uczestnicy postępowania mogą to czynić, i po-

nadto poszerza zakres przedmiotowy tego uprawnienia procesowego o inne

czynności sądowe, w których strony lub uczestnicy postępowania biorą udział

(a nie jedynie posiedzenia sądowe). Dokonując tej zmiany, ustawodawca zde-

cydował się na uchylenie przepisu art. 162

KPC i umieszczenie pełnej regu-

lacji w art. 9

KPC. Obecnie zatem strona nie musi już uzyskać zgody sądu na

utrwalenie „prywatne” przebiegu posiedzenia sądowego lub czynności sądo-

wej, a jedynie uprzedzić sąd o zamiarze takiej czynności. Sąd zakaże takiego

utrwalenia w przypadku, gdy sprawa odbywa się przy drzwiach zamkniętych

(np. sprawa o rozwód) lub sprzeciwia się temu wzgląd na prawidłowość postę-

powania. Zakres rejestracji natomiast pozostał bez zmian w stosunku do regu-

lacji z 2015 r., czyli strony i obecnie uczestnicy postępowania mogą utrwalać

jedynie dźwięk, a nie obraz i dźwięk. Należy wskazać, że zakres rejestracji zo-

stał ograniczony z uwagi na obawę: „że prywatna rejestracja obrazu narażałaby

bowiem obecnych na naruszenie dóbr osobistych w postaci wizerunku, a Skarb

Państwa na odpowiedzialność odszkodowawczą z tego tytułu”

. Słusznie pod-

kreśla się jednak w doktrynie, że głos także jest dobrem osobistym i podlega

takiej samej ochronie jak wizerunek osoby

. Przepis § 3 art. 9

KPC prze-

Dz.U. z 2019 r. poz. 1469 ze zm., dalej: ZmKPC19.

Uzasadnienie Druku sejmowego Nr 3137, Sejmu RP VIII kadencji, s. 131.

A. Zalesińska,

J. Gołaczyński, D. Szostek

(red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do

ustawy z 4.7.2019 o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw,

Warszawa 2019, s. 8; por. wyr. SA w Gdańsku z 21.6.1991 r., I ACr 127/91, niepubl.

Jacek Gołaczyński

Kup książkę

Informatyzacja postępowania cywilnego po nowelizacji Kodeksu…

widuje wyłącznie możliwości nagrywania prywatnego posiedzenia jawnego,

które odbywa się w całości lub w części przy drzwiach zamkniętych zgodnie

z art. 153 KPC. Chodzi tu zatem o posiedzenia o ograniczonej jawności po-

stępowania. Wówczas bowiem na takie posiedzenie wstęp mają jedynie osoby

wskazane w art. 154 KPC i dlatego ustawodawca podjął obecnie decyzję, aby

takie posiedzenia nie były rejestrowane przez strony czy uczestników postępo-

wania, gdzie na gruncie jeszcze art. 162

KPC nie było takiego ograniczenia,

ale w doktrynie pojawiły się głosy, że odbycie się posiedzenia jawnego przy

drzwiach zamkniętych stanowi jedną z przyczyn mieszczących są w pojęciu

„przez wzgląd na prawidłowość postępowania”

. Natomiast do drugiej prze-

słanki mogącej wyłączyć możliwość rejestracji prywatnej posiedzenia można

zaliczyć np. negatywny wpływ urządzenia rejestrującego na działanie sądowe-

go systemu utrwalania przebiegu posiedzenia jawnego, czy z powodu zakłóce-

nia porządku w trakcie posiedzenia sądowego lub poszczególnych czynności

sądowych, np. przez wykorzystanie urządzeń rejestrujących wymagających

instalacji oprogramowania, konfiguracji, co może wywołać zwłokę. Sąd w tej

sprawie wydaje postanowienia zakazujące rejestracji prywatnej i stronie lub

uczestnikowi postępowania nie przysługuje w tym zakresie żaden środek za-

skarżenia. Oczywiście w razie kontroli instancyjnej orzeczenia wydanego co

meritum,

strona lub uczestnik postępowania, na zasadach ogólnych, może

zaskarżyć także wydanie takiego postanowienia na podstawie art. 380 KPC

Konsekwencją zmian w KC z 2015 r. dotyczących dokumentu, jego defi-

nicji oraz nowych form czynności prawnych (dokumentowej i elektronicznej),

były także zmiany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie

dowodu z dokumentu. Dowód z dokumentu został uregulowany w Oddziale 2

„Dokumenty” w dziale regulującym przeprowadzenie dowodów, przy czym na

podstawie art. 243

KPC przepisy o dowodzie z dokumentu (niniejszego od-

działu) stosować się będą do dokumentów zawierających tekst, umożliwiają-

cych ustalenie ich wystawców. Czyli chodzi tu o dokumenty zawierające tekst,

niezależnie od tego, na jakim nośniku zostały one utrwalone. Zresztą ustawo-

dawca dość konsekwentnie posługuje się takim rozróżnieniem, jak dokumenty

w postaci papierowej i w postaci elektronicznej. Nie nawiązuje do formy czyn-

ności prawnych, gdzie, jak wyżej wskazano, odróżnia się już formę pisemną od

elektronicznej. Forma dokumentowa natomiast może mieć postać papierową

lub postać elektroniczną (e-mail z oświadczeniem woli)

. Kodeks postępowa-

nia cywilnego zawiera także definicję dokumentu urzędowego i prywatnego,

E. Rudkowska-Ząbczyk,

E. Marszałkowska-Krześ

(red.), Kodeks postępowania cywilnego, Le-

galis 2019.

A. Zalesińska,

Kodeks postępowania cywilnego, 2019, s. 9.

B. Kaczmarek,

Moc dowodowa dokumentu elektronicznego w postępowaniu cywilnym – polemika,

Monitor Prawniczy 2008, Nr 5, s. 248–252; por. także

E. Marszałkowska-Krześ, E. Rudkowska-Ząb-

czyk,

Dowód z dokumentu w świetlne projektowanych zmian Kodeksu cywilnego, w: Współczesne

problemy prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci prof. E. Gniewka, Warszawa 2010, s. 356.

Jacek Gołaczyński

Kup książkę

Informatyzacja postępowania cywilnego po nowelizacji Kodeksu…

ale nie wskazuje, w jakiej formie mają być sporządzone te dokumenty (pisem-

nej, elektronicznej), a jedynie odsyła do przepisów szczególnych regulujących

sporządzanie dokumentów urzędowych. Nadal dokumenty te różnią się od

siebie mocą dowodową, co wynika z art. 244 i 245 KPC. Zmianie ulega nato-

miast przepis art. 254 KPC, który został uzupełniony o formę elektroniczną,

czyli dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej,

który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie

zawarte w dokumencie. Jak widać, ustawodawca nie przewidział domniema-

nia wynikającego z tego przepisu dla dokumentów prywatnych sporządzonych

w formie dokumentowej. Powodem takiego unormowania jest brak podpi-

su w dokumencie stwierdzających złożenie oświadczenia woli, niezależnie od

tego, jaką postać będzie miał podpis (własnoręczny, elektroniczny, równoważny

własnoręcznemu)

. Domniemanie pochodzenia oświadczenia woli zawartego

w dokumencie prywatnym od osoby, która go podpisała, oznacza, że oświad-

czenie zostało złożone przez wystawcę tego dokumentu. Nie można jednak

z takiego oświadczenia wywodzić, że jest ono zgodne z prawdą

. Niekiedy do-

mniemanie to jest utożsamiane z domniemaniem prawdziwości, autentycz-

ności dokumentu

. Przyjmuje się także, że domniemanie zgodności z prawdą

dokumentu i jego pochodzenia różnią się od siebie. W szczególności może

dojść do sytuacji, gdy osoba podpisała dokument bez treści (in

blanco),

a osoba,

która dokument wypełniła treścią inną niż pierwotne porozumienie, nie może

powoływać się na domniemanie pochodzenia oświadczenia od osoby, któ-

ra złożyła podpis pod tym dokumentem

. Powracając do kwestii pozbawie-

nia dokumentu prywatnego sporządzonego w formie dokumentowej takiego

domniemania, powoduje to, że strona powołująca się na taki dokument nie

będzie chroniona takim domniemaniem, czyli w sytuacji zaprzeczenia przez

stronę przeciwną pochodzenia takiego dokumentu, będzie musiała je udowod-

nić. Jeżeli zatem oświadczenie woli zostało złożone za pośrednictwem poczty

elektronicznej, to konieczne będzie wykazanie, że zostało wysłane ze skrzynki

Nawet gdy można zidentyfikować autora oświadczenia woli – sporządzonego w formie dokumen-

towej – to nie będzie istniało domniemanie z art. 245 KPC. W przypadku zaś braku podpisu wła-

snoręcznego czy elektronicznego z art. 78

KC, czy w braku możliwości zidentyfikowania autora

oświadczenia woli, mamy do czynienia z anonimem, który nie może być dowodem. Co do ostat-

niej kwestii zob. więcej

K. Knoppek,

Dokument w procesie cywilnym, Poznań 1993, s. 115; wyr. SN

z 9.12.1980 r., II URN 171/80, SP 1981, z. 7, poz. 126;

W. Siedlecki,

Glosa do wyr. SN z 9.12.1980 r.,

OSPIKA 1981, z. 7 –8, poz. 126. Jednak istnieje także pogląd, że anonim jest dokumentem, ale nie

może być dowodem w procesie cywilnym – tak

T. Ereciński,

Z problematyki dowodu z dokumentów

w sądowym postępowaniu cywilnym, w: Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa

ku czci Zbigniewa Resicha, Warszawa 1985, s. 76.

Post. SN z 15.4.1982 r., III CRN 65/82, Legalis.

W. Berutowicz,

Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1974, s. 146;

W. Siedlecki,

Postępowanie

cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1987, s. 263;

E. Rudkowska-Ząbczyk,

Dowody w postępowaniu

cywilnym, w:

Ł. Błaszczak, K. Markiewicz

(red.), Dowody w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010,

s. 142.

B. Kaczmarek-Templin,

Dowód z dokumentu elektronicznego w procesie cywilnym, Warszawa

2012, s. 135–136.

Jacek Gołaczyński

Kup książkę

Informatyzacja postępowania cywilnego po nowelizacji Kodeksu…

nadawczej określonej osoby, w czasie, w którym miała ona dostęp do Internetu.

Ewentualnie, że wiadomość została wysłana z komputera, którego numer IP

można wykazać, pozostającego pod kontrolą tej osoby, w czasie jej emisji.

Nowelizacja z 2015 r. wprowadziła także przeprowadzenie dowodu z in-

nego dokumentu niż ten, o którym mowa w art. 243

KPC, czyli z dokumentu

niezawierającego tekstu. Przepis art. 308 KPC stanowi bowiem, że: „dowód

z innych dokumentów niż wymienione w art. 243

KPC, w szczególności za-

wierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku, sąd przeprowadza,

stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z do-

kumentów”. Przepis ten odnosi się zatem do tych dokumentów (w rozumieniu

art. 77

KC), które jednak nie zawierają treści w postaci tekstu. Coraz więcej

oświadczeń woli i wiedzy sporządzanych jest bowiem w inny sposób, a mia-

nowicie – przy użyciu nowoczesnych środków technicznych, czyli najczęściej

nagrania audialnego czy audio-wideo. W przypadku takich dokumentów na-

leży odpowiednio stosować przepisy o dowodzie z oględzin i dowodzie z do-

kumentów

Nowela KPC z 2019 r. także zreformowała przepisy o dowodach i po-

stępowaniu dowodowym. I tak, w art. 243

KPC stanowi się, że dokumen-

ty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody

bez wydawania odrębnego postanowienia. Pomijając dowód z takiego do-

kumentu, sąd wydaje postanowienie. Zmiana ta dotyczy pozornie jedynie

kwestii konieczności wydania „pozytywnego” postanowienia w przedmio-

cie wniosku dowodowego, którego przedmiotem jest dokument, o którym

mowa w art. 243

KPC. Chodziło, według uzasadnienia projektu nowelizacji

KPC (druk sejmowy Nr 3137, Sejm RP VIII kadencji), o ograniczenie liczby

czynności podejmowanych przez sąd w tym zakresie (w celu dopuszczenia

dowodu z dokumentu), jakie się wykonuje w stosunku do dowodów z doku-

mentów znajdujących sięw aktach sprawy lub do nich dołączonych. Chodzi

o to, aby odciążyć sąd od konieczności dwukrotnego odczytywania dowodów

– raz w celu podjęcia decyzji, czy dowód dopuścić, a potem już w celu jego

przeprowadzenia. W doktrynie podkreśla się, że – biorąc pod uwagę motywy

ustawodawcy – brak w tym miejscu konsekwencji, ponieważ w przypadku od-

mowy dopuszczenia dowodu, konieczne jest przecież odczytanie dokumentu,

który następnie będzie pominięty. Należy też pamiętać, że postanowienie do-

wodowe wydaje się także na podstawie planu rozprawy, na mocy art. 205

§ 1

zd. 1 KPC. W innych przypadkach sąd wypowiada się co do dowodów jedynie

w ustnych motywach rozstrzygnięcia lub w uzasadnieniu wyroku.

Ciekawa zmiana została wprowadzona także w postępowaniu gospodar-

czym, które zostało przywrócone na mocy omawianej noweli KPC z 2019 r.

Przepis art. 458

KPC stanowi, że dowód z zeznań świadków sąd może do-

B. Kaczmarek-Templin,

Dowód z dokumentu elektronicznego, s. 169 i n.

Jacek Gołaczyński

Kup książkę

Plik z chomika:

PDFator

Inne pliki z tego folderu:

Kocham Polske Historia Polski dla naszych dzieci.pdf (308331 KB)
Bazylek daje sobie rade.pdf (565 KB)
Almanach blekitny Genealogia zyjacych rodow polskich Ksiazeta kniaziowie hrabiowie i baronowie tom II.pdf (12740 KB)
Andruszkowice Monografia miejscowosci.pdf (27237 KB)
Akta Edessy Historia Kosciola do degustacji.pdf (5211 KB)

E sad E finanse E praca.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: