Dziecko rodzice panstwo w kontekscie swiadczen zdrowotnych edukacyjnych i przemocy domowej.pdf

(201 KB) Pobierz
WStęp
pierwszymi osobami uprawnionymi i zobowiązanymi do troski o sytuację życiową i kształ-
towania sytuacji prawnej małoletniego dziecka są jego rodzice. Zasada prymatu rodziców
znajduje swój wyraz zarówno w  regulacjach międzynarodowych (art.  5  i  18  konwencji
o prawach dziecka), jak i krajowym porządku prawnym, w tym przede wszystkim w treści
ustawy zasadniczej (art. 18 i 48 Konstytucji Rzeczypospolitej polskiej) oraz przepisach regu-
lujących sposób sprawowania władzy rodzicielskiej (art. 92 i nast. kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego).
to rodzice sprawują pieczę nad osobą małoletniego dziecka, dbając o jego psychofizyczny
oraz duchowy i intelektualny rozwój, wychowując je i kierując nim. W kontakcie ze światem
zewnętrznym mają także legitymację do reprezentowania dziecka, a zatem występowania
w jego imieniu. We wszystkich tych działaniach rodziców obowiązuje jedno najistotniejsze
kryterium – dobro ich dziecka.
Wśród praw przysługujących dziecku podstawowymi są prawo do życia, prawo do
poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką, a także prawo do wychowania
w środowisku rodzinnym w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia, które służyć ma
pełnemu i harmonijnemu rozwojowi jego osobowości. Główną rolę w realizacji praw mało-
letniego dziecka odgrywają jego rodzice. przysługuje im w  tej sferze prymat względem
państwa i innych osób. Obowiązkiem państwa jest natomiast wspieranie rodziców w tym
zadaniu.
Istnieją obszary dotyczące zagwarantowania praw przysługujących dziecku wymaga-
jące szczególnego zaangażowania państwa w podejmowanie działań zmierzających do tego,
aby potrzeby dziecka wyrażone w tych prawach zostały zaspokojone. Do tych obszarów
należy z pewnością zapewnienie najwyższego poziomu zdrowia i udogodnień w zakresie
leczenia chorób oraz rehabilitacji zdrowotnej (art. 24 KopD) oraz dostępu do edukacji
(art. 28 i 29 KopD). Zadania państwa we wskazanych zakresach mają przede wszystkim
charakter organizacyjny i strukturalny, a realizowane powinny być z poszanowaniem prymatu
rodziców w decydowaniu o sprawach dziecka oraz prawa do wychowywania go zgodnie z ich
przekonaniami. Ani szpital, ani szkoła nie przejmują kompetencji rodzicielskich, lecz są
elementem systemu wsparcia rodziców dziecka w dbałości o jego dobro. Ingerencja państwa
9
Dziecko – roDzice – państwo w kontekście świaDczeń zDrowotnych…
może jednak polegać na nałożeniu na rodziców określonych obowiązków, takich jak np.
obowiązek szkolny czy obowiązek szczepień. tym zagadnieniom poświęcone są dwa spośród
tekstów opublikowanych w tym tomie.
Istotne zadania prawo nakłada na państwo także wówczas, gdy rodzice, co do zasady jako
pierwsi wyposażeni w kompetencje do kierowania i troski o dziecko, z różnych względów
z nich nie korzystają albo korzystają z nich w niewłaściwy sposób. W takich sytuacjach jaka-
kolwiek ingerencja we władzę rodzicielską musi mieć umocowanie ustawowe i może nastąpić
wyłącznie w  drodze orzeczenia sądu (art.  48  ust.  2  konst.). szczególnym przypadkiem
dysfunkcji rodziców wymagającym ingerencji państwa jest zjawisko przemocy domowej,
o którym mowa w trzecim z opublikowanych w książce artykułów.
Niniejsze opracowanie dotyczy zatem trzech obszarów związanych ze sferą uprawnień
małoletniego dziecka, w których niezbędne jest podjęcie przez państwo konkretnych działań,
takich jak organizacja systemu ochrony zdrowia, systemu oświaty oraz zabezpieczenie mało-
letnich przed przemocą domową.
Rozdział pierwszy poświęcony jest problematyce dotyczącej zagwarantowania dziecku
ochrony jego zdrowia. Autorka zwraca uwagę na rolę rodziców, którzy sprawując władzę
rodzicielską mają obowiązek troszczyć się o zdrowie swojego dziecka w ramach profilak-
tyki zdrowotnej, diagnostyki oraz terapii. państwo natomiast ma obowiązek zagwarantować
dostęp do opieki medycznej we wskazanych zakresach, zwłaszcza wówczas gdy konieczne jest
udzielenie świadczeń zdrowotnych. szczególnie ważnym zagadnieniem jest konflikt pomiędzy
prawem rodziców do realizacji takich wartości jak swoboda sumienia i wyznania czy prawo
do wychowania dziecka w duchu własnych przekonań a koniecznością ochrony zdrowia
i życia dziecka. Analizie poddana została także sytuacja, gdy pomiędzy rodzicami dochodzi
do braku porozumienia w kwestii zgody na zabieg medyczny w stosunku do ich dziecka oraz
rozbieżność pomiędzy stanowiskiem rodziców a szesnastoletnim dzieckiem uprawnionym do
wyrażenia takiej zgody we własnym imieniu.
W rozdziale drugim poruszono zagadnienia dotyczące wpływu prawa oświatowego na
władzę rodzicielską, szczególnie na ten jej element, który obejmuje sprawowanie pieczy nad
dzieckiem. podkreślono w nim zasadę prymatu rodziców w kontekście edukacji ich dzieci, ale
równocześnie zwrócono uwagę na sytuacje, w których państwo nakłada na rodziców okre-
ślone obowiązki w tym zakresie, np. obowiązek edukacji. Wskazano także na obszar praw
i obowiązków przejmowanych przez szkołę w czasie pobytu dziecka w placówce. poruszono
też problem różnicy poglądów między rodzicami w kwestii edukacji i wychowania ich wspól-
nego dziecka. Omówiono również kwestię ponoszenia odpowiedzialności za małoletnie
dziecko.
trzeci rozdział dotyczy aspektów prawnych zjawiska przemocy domowej. Autorka
podkreśla w nim, że ochrona prawna przed przemocą gwarantowana jest przez Konstytucję,
a realizowana poprzez szczególne regulacje rangi ustawowej. po pierwsze, akty przemocy, do
których może dochodzić w środowisku rodzinnym, wypełniają znamiona czynów zabro-
nionych, zagrożonych odpowiednimi konsekwencjami prawnymi. po drugie, w artykule
zwrócono uwagę na to, że przemoc doświadczana w rodzinie może prowadzić do rozpadu
małżeństwa, co stawia dziecko w szczególnie trudnej sytuacji w obliczu prób manipulo-
wania nim przez rodziców. Opisano także instrumenty prawne przewidziane w ustawie
10
Kup książkę
wstęp
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, w tym przede wszystkim procedurę Niebieskiej
Karty. Analizując sytuację małoletniego, wskazano, że może on wystąpić zarówno w roli
ofiary, świadka, jak i sprawcy przemocy domowej.
przedstawione w niniejszej publikacji zagadnienia prawne nie wyczerpują skompliko-
wanego spektrum zagadnień dotyczących realizacji zasady dobra dziecka, zasady prymatu
rodziców oraz zasady pomocniczości państwa. stanowią jednak przykład przenikania się
prawa prywatnego i publicznego służącego temu celowi. Ukazana w zebranych w tym tomie
artykułach złożoność uregulowań prawnych dotyczących małoletniego jest konsekwencją
wysokiego stopnia społecznego i prawnego skomplikowania omawianych zagadnień.
Małgorzata Łączkowska-Porawska
Kup książkę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin