Historyczne Bitwy 102 - Łuck 1916, Stanisław Czerep.pdf

(3433 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
STANISŁAW CZEREP
ŁUCK
1916
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2002
WSTĘP
Bitwa pod Łuckiem — jedna z najważniejszych bitew
I wojny światowej — rozegrała się na froncie wschodnim
w czerwcu 1916 r. między wojskami rosyjskimi z jednej
strony a siłami austro-węgierskimi i niemieckimi z drugiej.
Główne walki, uwieńczone zdobyciem Lucka przez Rosjan,
toczyły się w dniach 4-7 czerwca; w następnych tygodniach
wojska rosyjskie próbowały rozszerzyć swój sukces, na-
tomiast armia austro-węgierska i niemiecka zmierzała do
tego, żeby zlikwidować wyłom pod Łuckiem, przeprowa-
dzając działania, nazwane od nazwiska pomysłodawcy kontr-
ofensywą Linsingena.
Bitwa ta zapoczątkowała trzymiesięczną ofensywę wojsk
rosyjskich Frontu Południowo-Zachodniego pod dowództwem
gen. Aleksieja Brusiłowa. Do 1925 r. nazwano ją ofensywą
łucką, a po śmierci Brusiłowa, w uznaniu zasług tego carskiego
generała w przygotowaniu i przeprowadzeniu ofensywy,
a także jego niewątpliwego wkładu w zwycięstwo rewolucji
rosyjskiej — nazwę jej zmieniono na ofensywę Brusiłowa.
Początkowo zanosiło się na to, że omawiana bitwa do-
prowadzi do militarnego rozstrzygnięcia całej wojny. Tak
się jednak nie stało. Rosjanie nie potrafili wykorzystać
owoców swego zwycięstwa. Monarchia naddunajska, wskutek
4
niepowodzeń, stała się państwem całkowicie uzależnionym od
pomocy militarnej Niemiec, a nawet istniały plany silniej-
szego powiązania obu organizmów państwowych z wyznacze-
niem głównej roli Niemcom (plan Carla von Bardolffa).
Niekorzystny dla monarchii austro-węgierskiej przebieg
wydarzeń bojowych pod Łuckiem miał ogromny wpływ na
rozwój sprawy polskiej i w efekcie przyczynił się do ustano-
wienia aktu 5 listopada. Akt ten zdecydowanie przyśpieszył
proces usamodzielniania się państwowości polskiej; proces
ten zakończył się odzyskaniem niepodległości przez naród
polski. Dużą rolę odegrała w tym świetna postawa Legionów
Polskich, i to zarówno w okresie walk pod Łuckiem, jak
i później, w lipcu 1916 r. pod Kostiuchnówką. Polacy
znajomością rzemiosła wojennego zaimponowali nawet wy-
magającym dowódcom niemieckim. Niemcy odczuwały do-
tkliwy brak ludzi i chciały wyzyskać potencjał mobilizacyjny
Królestwa Polskiego na froncie wschodnim. Liczbę mężczyzn
zdolnych do noszenia broni w Królestwie oceniano na ponad
milion. Zakusy niemieckie na wykorzystanie tego potencjału
ludzkiego w toczącej się wojnie doprowadziły do ustanowienia
aktu 5 listopada.
Bitwa pod Łuckiem, mimo że w ogromnym stopniu zaważyła
na dalszych losach wojny, a jej znaczenie wykraczało daleko
poza skutki militarne, pozostawała zawsze w cieniu wielkich
operacji wojennych na Zachodzie. Wynikało to z wielu przy-
czyn. Historycy zachodni w swoich badaniach najczęściej nie
wychodzili poza obręb frontu zachodniego. Dopiero w 1975 r.
ukazała się cenna praca Normana Stone'a o walkach na froncie
wschodnim. Historycy radzieccy nie widzieli powodów, aby
gloryfikować chwałę oręża wojennego Rosji carskiej. W ZSRR
zajmowano się tym problemem przez kilka lat po zakończeniu
I wojny światowej; później zapadła wokół niego cisza i dopiero
około 1940 r., kiedy zaistniało potencjalne niebezpieczeństwo
wojny niemiecko-radzieckiej, dało się zauważyć większe nasile-
nie prac. Obecnie ponownie wokół tej bitwy panuje milczenie.
5
Historycy austriaccy byli również w trudnej sytuacji.
Niezbyt zręcznie było zajmować się bitwą, która była
kolejnym ogniwem w łańcuchu niepowodzeń austriackich
w czasie I wojny światowej. W okresie międzywojennym
wydali oni najważniejsze źródła do działań militarnych
Austro-Węgier podczas tej wojny. Ukazało się wiele pamięt-
ników. Toczyła się ostra polemika. Arcyksięcia Józefa
Ferdynanda, dowódcę 4 armii austro-węgierskiej, czyniono
osobiście odpowiedzialnym za klęskę pod Łuckiem. Do tego
zagadnienia podchodzono zbyt emocjonalnie, bez koniecz-
nego w takich przypadkach obiektywizmu. Znaczący postęp
przyniosła dopiero rozprawa doktorska austriackiego histo-
ryka Rudolfa Jefabka zajmującego się operacjami austro-
-węgierskimi w latach 1915-1916.
Polscy historycy nie podejmowali tego tematu. Ukazywały
się tylko nieliczne opracowania przyczynkarskie. W tej sytuacji
podjąłem próbę wypełnienia luki, jaka istnieje w przed-
stawianiu wydarzeń militarnych z okresu I wojny światowej.
Zająłem się bitwą pod Łuckiem, aby dać świeże spojrzenie na
jej przebieg oraz ustalić jej rangę w stosunku do innych bitew
tej wojny. Oprócz aspektów militarnych wynikła także koniecz-
ność zbadania jej skutków społecznych. Zadziałała ona bowiem
jak bomba zegarowa. Doprowadziła do zawikłanej sytuacji
wewnętrznej i stała się jednym z czynników rozpadu monarchii
austro-węgierskiej. Miała także zgubny wpływ na sytuację
wewnętrzną Rosji. Stworzyła podglebie do rozwoju rewolucji
rosyjskiej, a w dalszej perspektywie była jednym z czynników
eliminujących Rosję z wojny.
Niniejsza praca została oparta na licznych publikacjach
i obszernych źródłach, także obcojęzycznych. Literatura
przedmiotu jest zróżnicowana i obejmuje kilkaset opracowań,
publikacji wspomnieniowych i źródłowych oraz artykułów
o charakterze przyczynkarskim, których zakres pokrywa się
w większym lub mniejszym stopniu z interesującą nas pro-
blematyką.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin