Historyczne Bitwy 059 - Obertyn 1531, Marek Plewczyński.pdf

(3068 KB) Pobierz
HISTORYCZNE BITWY
MAREK PLEWCZYŃSKI
OBERTYN 1531
BELLONA
Warszawa
WSTĘP
Stoczona 22 sierpnia 1531 r. pod Obertynem bitwa przeszła
do historii j a k o druzgocące zwycięstwo polskie. H e t m a n
Jan Tarnowski znakomicie i bezbłędnie dowodząc woj-
skiem pokonał trzykrotnie liczniejszą armię h o s p o d a r a
mołdawskiego. Bitwa obertyńska stała się klasycznym przy-
kładali wysokiego poziomu polskiej sztuki wojennej epoki
renesansu. Zaliczyć ją można do wielkich bitew historii,
uczestniczyło w niej bowiem blisko 23 tysiące ludzi, z czego
ponad 8 tysięcy znalazło śmierć na polu walki. K r w a w a
batalia na obertyńskich polach zadecydowała o przynależno-
ści do państwa polskiego ziem ruskich za górnym Dniestrem,
powiatów śniatyńskiego, kołomyjskiego i części halickiego.
Położyła kres mołdawskim dążeniom do aneksji przygranicz-
nych obszarów i przewodzenia ludności prawosławnej zamie-
szkują^ Ruś i Podole. Polityczne znaczenie wiktorii obertyń-
skięj było jednak znikome - jedynie osłabiona została rola
Mołdawii j a k o sprzymierzeńca Moskwy i wasala Turcji.
Historyk wojskowości zasiadający dziś do opisu bitwy
pod Obertynem stoi przed trudnym zadaniem. Bo cóż
można jeszcze dodać do obszernej monografii kampanii
obertyńskiej 1531 r. pióra znakomitego historyka wojs-
kowości Zdzisława Spieralskiego?
1
W zakresie wykorzys-
1
Z . S p i e r a l s k i ,
Kampania obertyńska 1531 roku, Warszawa
1962.
tania nowej bazy źródłowej szansę badacza są rzeczywiście
niewielkie. W dalszym ciągli bowiem najważniejszymi i n a j -
obszerniejszymi źródłami do przebiegu bitwy obertyńskiej
są polskie kroniki M a r c i n a Bielskiego
2
, Macieja Stryjkow-
skiego
3
i B e r n a r d a W a p o w s k i e g o
4
oraz relacje Stanisława
Zacharii
5
, J a n a D a n t y s z k a
6
i Stanisława G ó r s k i e g o
7
. Istot-
ne znaczenie mają także listy opublikowane w X I I i X I I I
tomie „ T o m i c i a n ó w "
8
. Źródła mo łdaws kie , n p . kroniki
M a c a n i
9
i Grzegorza U r e c h e
1 0
, oparte są na k r o n i k a c h
polskich lub niewiele wnoszą do naszej znajomości przebie-
gu bitwy.
Praca Zdzisława Spieralskiego zawiera obszerne o m ó -
wienie zagadnień politycznych i działań wojennych. A u t o r
p o d d a ł je g r u n t o w n e j analizie polemizując z dotychczaso-
wymi historykami kampanii obertyńskiej, zwłaszcza z Alek-
2
3
M. B i e l s k i ,
Kronika to jest historia świata,
Kraków 1564.
M. S t r y j k o w s k i ,
Która przed tym nigdy światła nie widziała
kronika polska, litewska,
żmudzka
i wszystkiej Rusi,
Królewiec 1582.
B. W a p o w s k i ,
Kroniki B. Wapowskiego z Radochoniec
część
ostatnia, czasy podługoszowskie obejmująca (1480 - 1535),
wyd. J. S z u j-
ski,
Scriptores rerutnpolonicarum,
t. II, Cracoviae 1874.
4
5
S . Z a c h a r i a
, D e s c r i p t i o d u o r u m certaminum
..., [w:] S p i e r a l s k i ,
J. D a n t y s z e k ,
Victoria Serenissimi Principis et Domini, Domini
[w:] S p i e r a l s k i ,
Kampania obertyń-
Kampania obertyńska...,
s.
271 - 280.
6
Sigismundi eius nominispritni
...,
ska...,
s. 282 - 284.
7
S. G ó r s k i ,
Victoria Polonarum de Yalachis, regnate Sigismundo
primo in Polonia,
[w:]
Acta Tomiciana,
(dalej cyt.
AT),
t. XIII.
8
Acta Tomiciana t. IX - XIII, ed Z.
Ćelichowski, Posnaniae 1876
-1915.
9
J . B o g d an,
Vechile cronice moldovenestipina la' Urechia,
Bucuresci
1891, s. 149 - 162.
G. U r e c h e ,
Letopisetul Tarii Moldovei pana la Aron Yoda
(1359-1595) intocmit de G. Ureche wrnicul s S. Dascahd,
ed. CC.I
G i u r e s c u, Craiova 1939.
10
sandrem Czołowskim
1 1
. Przebieg jednak samej bitwy, ze
względu na lakoniczność źródeł, jest w tej książce dość
skromny. Praca Czołowskiego zawierała niewątpliwie licz-
ne luki i błędy, ale w innych opracowaniach historycy tej
12
rangi co Tadeusz K o r z o n , Marian K u k i e ł
13
, Ludwik
Kolankowski
1 4
, Konstanty Górski
1 5
nie wnieśli z zasady
do tematu spraw nowych. Publikacje historyków rumuń-
skich (np. Joana Ursu
l 6
) są z kolei zbyt powierzchowne
i mało wartościowe.
W tej sytuacji badacz zajmujący się tą jedną z najważ-
niejszych bitew w naszej historii powinien wzbogacić jej
opis nowymi elementami zgodnymi z najnowszymi ustale-
niami nauki. Dlatego w niniejszym opracowaniu starano
się położyć nacisk na trzy zagadnienia: analizę warunków
terenowych działań wojennych i samej bitwy; charakterys-
tykę kadry dowódczej armii koronnej; opis techniki wojen-
nej, taktyki oraz indywidualnego sposobu walki. Takie
spojrzenie na przebieg bitwy obertyńskiej zawiera wiele
hipotez i przypuszczeń. Pozwala jednak na dokładniejszą
rekonstrukcję kampanii i bitwy oraz umożliwia sprostowa-
nie błędnych sądów.
A. C z o ł o w s k i ,
Bitwa pod Obertynem r. 1531,
„Kwartalnik
Historyczny" 1890.
12
T. K o r z o n ,
Dzieje wojen i wojskowości w Polsce,
Lwów - W a r -
szawa - K r a k ó w 1923,1.1, s. 203 - 208.
13
M. K u k i e ł ,
Zarys historii wojskowości w Polsce,
Kraków 1929,
s. 50-55.
14
L. K o l a n k o w s k i ,
Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne,
Lwów
1935.
15
K. G ó r s k i ,
Tarnowski i bitwa pod Obertynem,
„Biblioteka War-
szawska" 1894, t. III, s. 560 - 577.
16
J. U r s u,
Bataliile dela Gwozdziec Si Obertyn (1531),
Bucuresti 1913.
11

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin