Historyczne Bitwy 136 - Siedmiogród 1944, Marcin Sowa.pdf

(3283 KB) Pobierz
HISTORYCZNE
BITWY
MARCIN SOWA
SIEDMIOGRÓD 1944
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa
WSTĘP
Siedmiogród, Erdély (węg.), Ardeal (rum.), Siebenbürgen
(niem.) to kraina geograficzna leżąca w sercu dzisiejszej
Rumunii, nierozerwalnie jednak związana z Węgrami,
którzy opanowali ją już w IX wieku w swoim pochodzie
do Kotliny Karpackiej i którzy zakładali tu swe pierwsze
obozy, a później miasta. Gdy po klęsce pod Mohaczem
w 1526 roku państwo węgierskie upadło, Siedmiogród stał
się samodzielnym księstwem, później zależnym od Turcji.
Po klęsce Turcji został włączony jako prowincja do
monarchii Habsburgów. Podczas walk Wiosny Ludów
w latach 1848-1849 przyłączył się do Węgier. W wyniku
ugody węgiersko-austriackiej został wcielony do Królestwa
Węgier. W 1920 roku, po upadku Austro-Węgier w 1 wojnie
światowej, zajęła go Rumunia. Traktat w Trianon, który
dokonał podziału Austro-Węgier, przyznał Siedmiogród
Rumunii. Lata II wojny światowej podzieliły go na część
północną — węgierską i południową — rumuńską. Po
wojnie w całości znalazł się w granicach Rumunii.
Siedmiogród „od zawsze" był tyglem narodów. Osiedlali
się tu Węgrzy, Rumuni, Niemcy i Żydzi kuszeni specjal-
nymi prawami i przywilejami bądź przenoszeni nakazami
królewskimi lub cesarskimi. Wieiokulturowe bogactwo
Siedmiogrodu, bo tak byśmy to ujęli dzisiaj, było jego
przekleństwem w wiekach minionych. Wojny i pożogi,
mordy i gwałty nie należały tu do rzadkości. Dla ludności
Siedmiogrodu najcięższym okresem była bez wątpienia II
wojna światowa. To czas holocaustu Żydów, prześladowań
zarówno Węgrów, jak i Rumunów, ucieczki Niemców
— potomków banackich Szwabów i siedmiogrodzkich
Sasów do macierzystego kraju. Powojenna dyktatura ko-
munistyczna przyniosła powolną emigrację reszty siedmio-
grodzkich Niemców i wynaradawianie ludności węgierskiej,
a także planowany „niedorozwój" gospodarczy tej ziemi.
Dziś, kiedy Węgry znalazły się w Unii Europejskiej,
a Rumunia stoi u jej progu, dawne animozje mają szansę
pójść w zapomnienie. Kraina, której góry i rzeki pozostały
piękne i dzikie, a ludzie serdeczni i otwarci, stoi przed
historyczną szansą odkrycia przez resztę Europy.
Siedmiogród przez lata był też związany z Polską.
To stąd przybył Stefan Batory, wielki król i wspaniały
wódz, a wraz z nim reformy polskiego wojska. Nasza
narodowa skrzydlata jazda husarska miała swojego pro-
toplastę w lekkiej jeździe węgierskiej, a trochę późniejsza,
bo XVII-wieczna polska piechota nazywała się po prostu
węgierską. W Siedmiogrodzie swe największe zwycięstwa
odnosił nasz generał i zarazem węgierski bohater narodowy
— Józef Bem.
Siedmiogród 1944
to tytuł trochę zwodniczy, opisywane
bowiem przeze mnie wydarzenia mają znacznie większy
zasięg geograficzny. W formie skróconej musiałem przed-
stawić walki w Rumunii i na przedpolu Karpat, budowę
węgierskich umocnień w Karpatach Wschodnich. Niemało
miejsca poświęciłem walkom w Banacie na pograniczu
dzisiejszej Rumunii i Serbii, a zasadnicza część książki to
opis walk podczas operacji debreczyńskiej Armii Czer-
wonej, przez Niemców zwanych bitwami na puszcie. Ale
Siedmiogród zawsze stanowi centrum uwagi, tylko że raz
pokazuję jego obronę, kiedy indziej atak w celu uchwycenia
jego południowej części, a na końcu walki, które umożliwiły
sprawną ewakuację ludności.
Dla czytelnika niemałym problemem może być używane
przeze mnie nazewnictwo. Przyjąłem jednak generalną
zasadę, że gdzie to było tylko możliwe, posługiwałem
się nazwami polskimi. Dotyczy to nie tylko nazw cał-
kowicie spolszczonych i powszechnie znanych, jak Dunaj,
Cisa czy Bukareszt, ale również mniej znanych — Ma-
rusza, Keresz, Góry Marmaroskie, Przełęcz Werecka
czy Przełom Czerwonej Wieży. W wielu przypadkach
stosowałem nazwy polskie, niegdyś używane, ale z czasem
zapomniane. Generalnie dotyczy to nazw miast sied-
miogrodzkich, banackich czy zakarpackich — Koloszwar,
Wielki Waradyn, Białogród Juliański, Wielki Sybin,
Temeszwar, Mukaczewo czy Syhot. W każdym takim
przypadku za pierwszym razem w przypisie podałem
nazwę dzisiejszą. W pozostałych przypadkach starałem
się podawać nazwę w języku kraju, w którego granicach
dane miasto się znajdowało w 1944 roku.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin