Historyczne Bitwy 181 - Płowce 1331, Piotr Strzyż.pdf

(3259 KB) Pobierz
HISTORYCZNE
BITWY
PIOTR STRZYŻ
PŁOWCE 1331
Warszawa
BELLONA
WSTĘP
Dzień 27 września 1331 roku na Kujawach budził się
chłodny i mglisty. W toczących się od początku września
zmaganiach wojennych pomiędzy Polską a Zakonem Krzy­
żackim, armia zakonna splądrowała znaczną część Wielko­
polski, docierając aż pod Kalisz, a teraz, po nieudanym
obleganiu go, szykowała się do zdobywania głównych
ośrodków grodowych Kujaw, ojcowizny Władysława Ło­
kietka. Dowództwo krzyżackie nie obawiało się już wojsk
polskich, gdyż od potyczki pod Koninem 24 września,
podczas której Polacy wycofali się pospiesznie, pozo­
stawiwszy część sprzętu wojennego i taborów, uważało je
za niezdolne do skutecznego działania. Tymczasem armia
polska stale posuwała się za oddziałami agresorów, szukając
sposobności do stoczenia bitwy. I nie wiadomo, ile jeszcze
dni upłynęłoby w oczekiwaniu na ten dogodny moment,
gdyby właśnie nie ten mglisty, wrześniowy poranek.
Bitwa, do jakiej doszło 27 września 1331 roku, w piątek,
pomiędzy armią polską, dowodzoną przez króla Władysława
Łokietka, a armią zakonną, w okolicach Radziejowa i Pło­
wieć na Kujawach, stanowiła najbardziej heroiczny epizod
zaciętych walk, toczonych przez obie strony w latach
1327-1332, których bezpośrednią przyczyną było zbrojne
zajęcie przez Zakon w latach 1308-1309 Pomorza Gdańs­
kiego. Zarówno jej geneza i przebieg, jak i wynik starcia,
od niemal stu lat przyciągają uwagę badaczy, i to nie tylko
zajmujących się historią regionu, ale i całej polskiej historii.
Dzieje się tak, ponieważ była to jedyna spośród bitew
stoczonych w XIV wieku przez państwo polskie, której
przebieg da się, nie zawsze co prawda bezdyskusyjnie,
dość szczegółowo odtworzyć. Wynika to w znacznej mierze
z tego, że tak duże i dynamiczne starcie, niepozbawione
swoistej dramaturgii i charakteryzujące się dość szczegól­
nym zwrotem akcji, pozostawiło liczne ślady w ówczesnych
źródłach pisanych i tradycji.
Przypisywanie bitwie pod Płowcami określonego zna­
czenia sprawiło, że historia badań nad nią liczy już blisko
100 lat. Pionierskim opracowaniem naukowym, poświęco­
nym jej przebiegowi, była praca Stanisława Kaniowskiego,
który jako pierwszy z polskich historyków przeprowadził
rzetelną krytykę źródeł, opowiedział się za tezą o polskim
niepowodzeniu w drugiej fazie bitwy, ale obie wydzielone
fazy umiejscawiał pod wsią Płowce
1
. Kolejnej próby
odtworzenia jej przebiegu dokonał w latach dwudziestych
XX wieku Marian Małuszyński. Całe starcie podzielił aż na
trzy fazy, wiele miejsca poświęcając zagadnieniu liczebno­
ści obu armii oraz ich strat bitewnych
2
. Polemikę z nie­
którymi jego ustaleniami podjął Stanisław Zajączkowski
przy okazji pisania monografii stosunków polsko-krzyżac­
kich w ostatnich latach panowania Władysława Łokietka
3
.
Ustalenia tego ostatniego badacza zostały w większości
powszechnie zaakceptowane i w trzydzieści lat później,
S. K a n i o w s k i ,
Uwagi krytyczne o bitwie pod Płowcami,
„Przegląd
Historyczny”, R. 18, 1914, s. 24-38.
2
M. M a ł u s z y ń s k i ,
Próba analizy bitwy pod Płowcami (27 IX
1331),
„Przegląd Historyczno-Wojskowy”, t. 1, 1929. s. 61-84.
3
S . Z a j ą c z k o w s k i ,
Polska a Zakon Krzyżacki
w
ostatnich latach
Władysława Łokietka,
Lwów 1929. s. 239-260.
1
z okazji obchodów 600. rocznicy bitwy, znalazły wyraz
w artykule monograficznym Mariana Biskupa
4
. Tak na­
kreślony obraz bitwy obowiązywał przez kolejnych trzy­
dzieści lat, aż do czasu zajęcia się bliżej tym zagadnieniem
przez poznańskiego historyka Tomasza Jurka. W kilku
artykułach, bazując na znanych już przekazach źródłowych,
lecz również uwzględniając kilka nowych wzmianek, uzu­
pełnił on i przekonująco przedstawił przebieg głównego
starcia wojny polsko-krzyżackiej
5
.
Mniej emocji i zaangażowania pisarskiego bitwa ta
wzbudziła wśród historyków niemieckich. Dobitnym przy­
kładem tego stanu rzeczy jest fakt, iż w najnowszej
syntezie dziejów Zakonu Krzyżackiego w Europie bitwa
pod Płowcami nie została nawet wymieniona
6
! Z wa­
żniejszych opracowań niemieckojęzycznych należy przy­
wołać jedynie pracę Gustava Kohlera z końca XIX
wieku, w której uznał on starcie pod Płowcami za
sukces strony krzyżackiej
7
.
Rozbieżność poglądów historyków polskich i niemieckich
na kwestię rezultatu końcowego bitwy pod Płowcami ma
swój początek w niejednoznacznej, jak również niedo­
statecznej, podstawie źródłowej. Burzliwa epoka Włady­
sława Łokietka nie wydała historyka czy kronikarza, który
przekazałby potomnym dokładny przebieg wydarzeń. Z tego
4
M. B
i
s k u p,
Analiza bitwy pod Płowcami i jej dziejowego utoczenia,
„Ziemia
Kujawska”, t. 1, 1963, s. 73-105.
T. J u r e k.
Uwagi o bitwie pod Płowcami,
„Ziemia Kujawska”, t. 9,
1993, s. 77-99; t e n ż e ,
Postscriptum do
„
Uwag o bitwie pod Płowcami
”,
„Ziemia Kujawska”, t. 9, 1993, s. 287-289: t e n ż e ,
O Płowcach znowu
słów kilka,
„Ziemia Kujawska”, t. 11, 1995, s. 143-145; t e n ż e ,
Radzie­
jowskie pole (27 IX 1331 roku),
w;
Radziejów przez stulecia. Materiały
z sesji naukowej,
red. D. K u r c z e w s k i , Wloclawek-Radziejów 2002,
s. 99-123.
6
K. M i 1 i t z e r,
Historia zakonu krzyżackiego,
Kraków 2007.
7
G. K o h l e r ,
Entwicklung des Kriegswesens und der Kriegsfiihrung
in der Ritterzeit,
t. II, Breslau 1886, s. 339-345.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin