2019 06 HISTORIA WOJSKO I TECHNIKA - NUMER SPECJALNY.pdf

(120297 KB) Pobierz
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 6/2019
Listopad-Grudzień
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 407739
ISSN 2450-2480
Czołg ciężki T-10
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
Z PRENUMERATĄ SAME KORZYŚCI
Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis!
Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie
E-wydania dostępne są na naszej stronie oraz w kioskach internetowych
Wojsko i Technika:
cena detaliczna
14,50
zł
Prenumerata roczna:
145,00
zł | zawiera
12
numerów
Lotnictwo Aviation International:
cena detaliczna
16,50
zł
Prenumerata roczna:
165,00
zł
| zawiera
12
numerów
Wojsko i Technika Historia
+ numery specjalne:
cena detaliczna
18,99
zł
Prenumerata roczna:
190,00
zł
| zawiera
12
numerów
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej
www.zbiam.pl
lub wpłać należność
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976
Skontaktuj się z nami:
office@zbiam.pl
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Biuro:
ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa
Vol. V, nr 6 (25)
Listopad-Grudzień 2019; Nr 6
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 6/2019
Listopad-Grudzień
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 407739
ISSN 2450-2480
Czołg ciężki T-10
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2019
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie
opiniami sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść zamieszczonych
ogłoszeń i reklam. Więcej informacji znajdziesz
na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
1
NUMER SPECJALNY 6/2019
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
Na okładce: czołg ciężki IS-3.
Rys. Arkadiusz Wróbel
INDEX 409138
ISSN 2450-3495
Nakład: 14,5 tys. egz.
Redaktor naczelny
Jerzy Gruszczyński
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
Redakcja techniczna
Dorota Berdychowska
dorota.berdychowska@zbiam.pl
Korekta
Stanisław Kutnik
Współpracownicy
Władimir Bieszanow, Michał Fiszer,
Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński,
Leszek Molendowski, Marek J. Murawski,
Tymoteusz Pawłowski, Tomasz Szlagor
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
Ul. Bagatela 10/19
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
spis treści
MONOGRAFIA PANCERNA
Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Czołgi ciężkie: Black Prince i Conqueror
MONOGRAFIA LOTNICZA
4
Tomasz Szlagor
Supermarine Seafire (2)
MONOGRAFIA PANCERNA
24
Tomasz Szulc
Radziecki czołg ciężki T-10 (1)
MONOGRAFIA LOTNICZA
36
Leszek A. Wieliczko
Nakajima Ki-43 Hayabusa (1)
WOJNA NA MORZU
48
Tadeusz Kasperski
ORP Piorun w bitwie pod Jersey
ARTYLERIA
60
Jędrzej Korbal
Zamknąć górny pułap. Polska ciężka artyleria przeciwlotnicza
1930-1939 (4)
68
HISTORIA
Kamil Anduła
3. Armia Wojska Polskiego: 6 października – 15 listopada 1944 r.
80
3
www.facebook.com/wojskoitechnikahistoria
Michał Fiszer,
Jerzy Gruszczyński
Czołgi ciężkie:
Ironią losu jest to, że w czasie drugiej
wojny światowej Wielka Brytania
nie dysponowała żadnym czołgiem
ciężkim, mogącym wesprzeć własne
wozy bojowe w walce z nieprzyja-
cielskimi ciężkimi wozami bojowymi.
Niemcy wprowadzili do uzbroje-
nia kilka różnych typów mniej lub
bardziej udanych pojazdów, takich
jak czołgi ciężkie Tiger i Tiger II oraz
działa samobieżne Ferdinand, Jagd-
panther i Jagdtiger, charakteryzujące
się solidną ochroną pancerną i silnym
uzbrojeniem. Podobnie było w ZSRR,
gdzie w drugiej połowie wojny z po-
wodzeniem użyto czołgów ciężkich
IS-2 oraz ciężkich dział samobieżnych
ISU-122 i ISU-152. Rzutem na taśmę
czołg ciężki wprowadzili do użycia
Amerykanie – M26 Pershing.
ylko Wielka Brytania zaspała. Użyto
co  prawda powolnych, silnie opance-
rzonych czołgów piechoty Churchill,
ale były one stosunkowo słabo (jak na swoją
Black Prince i Conqueror
masę) uzbrojone. Dla odmiany stosunkowo
dobrze uzbrojona odmiana czołgu Sherman
znana jako Firefly, wyposażona w doskona-
łe działo 17-funtowe, była niewystarczająco
opancerzona. Przebudzenie przyszło za póź-
no jak na drugą wojnę światową, ale po woj-
nie Wielka Brytania wprowadziła do uzbroje-
nia czołgi ciężkie Conqueror. Jedyne czołgi
ciężkie, jakie kiedykolwiek Armia Brytyjska
wprowadziła do swojego uzbrojenia.
Do pewnego stopnia rolę czołgów cięż-
kich znanych z innych armii w wojsku bry-
tyjskim spełniały czołgi piechoty. I chociaż
takie wozy jak A12 Matilda o masie w grani-
cach 27  t, jeszcze lżejszy Valentine o masie
16-18  t w zależności od wersji, czy nawet
Pierwszy i ostatni brytyjski czołg piechoty – po lewej A11 Matilda I, po prawej – A43 Black Prince.
Czołgów tej klasy używano do wsparcia piechoty w natarciu i do niszczenia obiektów pola walki. Nie
musiały rozwijać dużej prędkości, ale musiały mieć silne opancerzenie i odpowiednie uzbrojenie.
T
4
Zachowany do dziś czołg ciężki Conqueror  I
z  kolekcji Muzeum Czołgów w Bovington
w Wielkiej Brytanii.
A22 Churchill o masie bojowej 38,5 t trud-
no nazwać ciężkimi z technicznego punktu
widzenia, to  jednak rola jaką spełniały one
na polu walki przypominała tą, jaką w ZSRR
spełniały czołgi IS-2 czy działa samobieżne
ISU-122 i ISU-152.
Niemcy swoje czołgi ciężkie Tiger wyko-
rzystywali nieco inaczej, do wsparcia włas-
nych czołgów, czy jako „decydujący argu-
ment” w kulminacyjnych momentach bitwy,
ale jednak ich rola też nieco przypominała
tą, jaką Brytyjczycy przypisywali własnym
czołgom piechoty. Jednakże pod względem
cech techniczno-taktycznych, brytyjskie
czołgi piechoty trudno zaliczyć do ciężkich.
Nie tylko ze względu na samą masę, bo prze-
działy masowe klasyfikacji wozów bojowych
są całkiem umowne. Przede wszystkim jed-
nak przyjęto, że czołg ciężki ma dwie cechy
wyróżniające go spośród masy czołgów
średnich, czy to używanych jako sprzęt ma-
newrowych wojsk pancerno-zmechanizowa-
nych, czy do wsparcia piechoty. Jedna z tych
cech to potężne opancerzenie, chroniące
ten czołg przed szeroką gamą środków prze-
ciwpancernych, jakie mogły być przeciwsta-
wione piechocie nacierającej przy wsparciu
czołgów. Oraz chroniące je w obronie, kiedy
przeciwnik podejmuje przełamanie naszych
linii obronnych przy wsparciu czołgów i dział
Ostatni model czołgu Churchill – A22F Churchill VII. Wozów tego typu z powodzeniem używano
w Europie Zachodniej w latach 1944-1945 do wsparcia piechoty, jak i czasem do działań manewro-
wych, zwłaszcza po przekroczeniu Renu.
piechoty, siła rażenia pocisku oraz odległość
rozlotu odłamków umożliwiały natomiast
zadawanie znaczących strat. I tego właśnie
warunku brytyjskie czołgi nie spełniały. Ich
uzbrojenie było takie same, a niekiedy nawet
słabsze, niż czołgów „krążowniczych” (szyb-
kich) przeznaczonych do pancernych działań
manewrowych. Ich opancerzenie dawało się
powiększyć nie tylko kosztem znaczącego
spadku ich mobilności, ale także kosztem
nie zwiększania siły ich uzbrojenia. Dlatego
Ciężki czołg piechoty A33 Excelsior. Miała to być alternatywa dla czołgu Churchill w przypadku
niepowodzenia prac nad rozwojem tej ostatniej konstrukcji.
samobieżnych. I trzeba przyznać, że  w  tym
względzie brytyjskie czołgi piechoty speł-
niały (lepiej lub gorzej) opisane wymaga-
nie –  na  ich ochronę pancerną kładziono
szczególny nacisk.
Drugą charakterystyczną cechą czołgów
ciężkich było natomiast równie silne uzbro-
jenie, z reguły silniejsze niż na czołgach
średnich, co dawało im przewagę nie tylko
nad wrogimi czołgami, ale także umożliwia-
ło niszczenie za pomocą ich dział umocnień
polowych, wykrytych środków przeciwpan-
cernych na dużej odległości i innych „twar-
dych” celów. W przypadku ostrzału pozycji
masę dawało się utrzymać na poziomie masy
czołgów średnich, choćby w górnej granicy
przewidzianego dla nich przedziału masy.
Mimo to, dla porządku, należy wspo-
mnieć o jednym programie rozwoju czoł-
gu piechoty, mającego pewne cechy czoł-
gu ciężkiego. Jednak bardzo szybko jego
uzbrojenie, początkowo silniejsze od ów-
czesnych konstrukcji, stało się standardowe
dla seryjnych czołgów szybkich i czołgów
piechoty. Gdyby wóz ten wszedł do produk-
cji, to byłby kolejnym przykładem czołgu
piechoty, choć o  pewnych cechach (masa,
opancerzenie) czołgu ciężkiego. Tym czoł-
giem jest A33 o  dziwnej nazwie Excelsior.
Dziwnej, bo dosłownie można to przetłu-
maczyć jako „wełna drzewna”, taka używana
do opakowań, ale w  przenośni używa się
tego słowa także do  określenia wysokiego
standardu czegoś.
Na wczesnym etapie rozwoju czołgu
piechoty A22 Churchill zaczęto martwić się
o  jego mobilność i opancerzenie. Pojawi-
ły się głosy krytyki, że jedno i drugie dość
szybko może okazać się niewystarczające.
Jednocześnie jednak w firmie Nuffield Me-
chanization & Aero Limited z Birmingham
powstawał nowy czołg szybki, następca A15
Crusader, znany jako A24 Cavalier. Jego za-
wieszenie typu Christie, sprawdzone w czoł-
gach A13 Covenanter i A15 Crusader, gwa-
rantowało przyzwoite własności poruszania
się tak po  drodze, jak i w terenie. Jednym
z pomysłów było więc wykorzystanie projek-
towanego wozu, z jego kształtem kadłuba,
zawieszeniem i napędem do zaprojektowa-
nia czołgu piechoty, o zmienionych przeło-
żeniach skrzyni biegów (żeby zwiększyć mo-
ment obrotowy, czyli „siłę” silnika kosztem
zmniejszenia prędkości – w przewidywaniu
większej masy wozu) i o znacznie zwiększo-
nej grubości opancerzenia.
W międzyczasie na bazie czołgu A24
Cavalier opracowano ulepszony projekt,
początkowo przewidując napęd w postaci
nieco ulepszonego, ale starego silnika Liber-
ty o  mocy 410 KM (A27L Centaur), później
wymienionego na silnik Rolls-Royce Meteor
o  mocy 600 KM (A27M Cromwell). Dalsze
projekty czołgu piechoty koncentrowały się
teraz na bazie tej zmodernizowanej kon-
strukcji, z założeniem, że punktem wyjścia
będzie czołg szybki A27M Cromwell.
Pierwszy projekt nazwany A28 przewidy-
wał proste zwiększenie opancerzenia, bez
większych zmian samej konstrukcji. Pan-
cerz czołowy miał mieć grubość 76,2 mm,
a  na  bokach miały być zamontowane pan-
cerne ekrany chroniące podwozie. Aby utrzy-
mać masę na poziomie 28 t zdecydowano się
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin