Zagadnienia Specjalność.doc

Zagadnienia egzaminacyjne.

1. Dokonaj typologii placówek opiekuńczo – wychowawczych ze względu na specyfikę działania. - Rozporządzenie o placówkach opiekuńczo – wychowawczych.

a) placówki wsparcia dziennego (ognisko wychowawcze, świetlice środowiskowe)

·         Wspierają rodzinę w usprawnianiu jej podstawowych funkcji i udzielają jej pomocy;

·         Pomoc dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami

·         Współpraca ze szkołą, ośrodkami pomocy społecznej i innymi instytucjami

·         Świadczy ona opiekę dzienną, funkcjonuje cały rok przez wszystkie dni robocze, przez co najmniej 4 godziny dziennie (czas pracy powinien być dostosowany do potrzeb dziecka)

·         Zapewnia dziecku pomocy w nauce;             

·         Organizację czasu wolnego, rozwój zainteresowań, organizację zabaw i zajęć sportowych;

·         Prowadzi stałą pracę z rodziną dziecka

·         Organizowanie pomocy socjalnej, dożywiania.

b) placówki interwencyjne (pogotowie opiekuńcze)

·         Świadczą doraźną pomoc na czas trwania kryzysu rodzinnego;

·         Dostęp do kształcenia dostosowanego do wieku i możliwości dziecka;

·         Opieka i wychowanie do czasu powrotu do domu;

·         Dostęp do pomocy psychologicznej, pedagogicznej;

·         Przyjmują one dzieci w sytuacjach wymagających natychmiastowej opieki i wychowania (od, 11 r. ż – w wyjątkowych sytuacjach młodsze);

·         Sporządza diagnozę psychologiczno – pedagogiczną dziecka i rodziny oraz ustala wskazania do dalszej pracy z dzieckiem;

·         Wyrównywanie opóźnień dydaktycznych;

·         Dziecko przebywa tu nie dłużej niż 3 miesiące;

c) placówki rodzinne (rodzinne domy dziecka, wioski dziecięce)

·         Tworzą jedna wielodzietną rodzinę dla dzieci, dla których nie znaleziono rodziny zastępczej

·         Wychowuje dzieci, zapewnia kształcenie

·         Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji

·         Stworzenie warunków i klimatu domu rodzinnego

·         Zapewnienie dzieciom całodobowej opieki

·         Zaspokajanie potrzeb edukacyjnych wychowanków.

·         Organizowanie czasu wolnego.

·         Pomoc specjalistów w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, edukacyjnych.

·         Zapewnienie zdobycia kwalifikacji zawodowych

·         Ustala zasady kontaktów z rodzicami w porozumieniu z sądem.

d) placówki socjalizacyjne (domy dziecka)

·         Zapewniają całodobową opiekę i wychowanie

·         Zapewnia zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, itp.

·         Zapewnia kształcenie, rozwój zainteresowań

·         Pracuje z rodziną dziecka

·         Organizuje odpowiednie formy opieki w środowisku.

·         Organizowanie zajęć specjalistycznych.

·         Przygotowanie wychowanków do pełnienia ról społecznych.

·         Zapewnienie odpowiedniego kształcenia.

·         Wyrównywanie opóźnień rozwojowych i dydaktycznych

e) placówki resocjalizacyjne ( MOS. Mow, poprawczaki)

·         Pomagają zdemoralizowanym dzieciom, zapewniają opiekę i wychowanie, resocjalizację i rewalidację;

·         Leczą uzależnienia;

·         Pomagają w zdobyciu kwalifikacji zawodowych, zapewniają kształcenie;

·         Zapewnienie kształcenia na odpowiednim poziomie;

·         Organizowanie zajęć specjalistycznych;

·         Przygotowanie wychowanków do pełnienia ról społecznych;

·         Organizowanie czasu wolnego.

2. Zdefiniuj pojęcia:

Potrzeba- stan, w którym jednostka odczuwa chęć zaspokojenia jakiegoś barku np. w zapewnieniu sobie warunków życia, utrzymaniu gatunku osiągnięciu pozycji społecznej i innych, potrzebie zwykle towarzyszy silna motywacja nie, kiedy utożsamia się ja z motywem, kiedy indziej znów z popędem lub instynktem. Rozróżnia się potrzeby podstawowe, które wiążą się z biologicznymi funkcjami organizmu i z wytworzoną strukturą osobowości, oraz potrzeby pochodne, które wynikają z poszukiwania środków zaspokojenia potrzeb podstawowych.

Opieka-dawanie oparcia, wsparcia, zaspokajanie potrzeb (właściwości ludzkich, będących potrzebą), których jednostka nie umie, nie może lub nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić, żeby zachować równowagę biologiczną i psychiczną, przeżyć, zachować zdrowie, jakość życia, zapewnić prawidłowy rozwój (doprowadzić jednostkę do dojrzałości) i ciągłość gatunku.

Opieka nad dzieckiem-ogół działań podejmowanych przez odpowiednie instytucje lub osoby w celu zaspokojenia codziennych potrzeb dzieci oraz wszechstronnego rozwoju ich osobowości. Instytucje i osoby sprawujące opiekę ponoszą odpowiedzialność moralną i prawna za powierzone ich opiece dzieci.

3. Wymień i scharakteryzuj rodzinne formy opieki.

Rodzinne Domy Dziecka – forma opieki oparta na zasadzie wychowania rodzinnego; ciesząca się dużym uznaniem społecznym ze względu na sprawne i skuteczne wypełnianie zadań opiekuńczo – wychowawczych. Rodzinny dom dziecka to placówka opiekuńczo -wychowawcza, która przeznaczona jest dla najwięcej 8 dzieci (wyjątkiem są sytuacje, kiedy do placówki zostaje skierowane rodzeństwo – wtedy dzieci może być więcej).

Wioski Dziecięce SOS – rodzinna forma opieki nad dziećmi osieroconymi na skutek śmierci rodziców bądź pochodzącymi z rodzin dysfunkcyjnych. Ich koncepcja i organizacja polegają na skoncentrowaniu w jednym miejscu wielu domów, w których przybrana matka lub rodzice zapewniają dzieciom opiekę, wychowanie i rodzinne ciepło. Wioski Dziecięce w Polsce: Biłgoraj, Siedlce, Kraśnik, Karlino.

Rodziny zastępcze: 1.Rodziny zastępcze spokrewnione z dzieckiem i zobowiązane do alimentacji
2.Rodziny zastępcze niespokrewnione z dzieckiem i niezobowiązane do alimentacji
3.Zawodowe rodziny zastępcze z niespokrewnione z dzieckiem, (które pobierają wynagrodzenie za pełnienie takiej funkcji). Dzielą się na: rodziny wielodzietne (dla nie mniej niż 3 i nie więcej niż 6 dzieci); specjalistyczne, (w której umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji; w rodzinie tej może przebywać w tym samym czasie nie więcej niż 3 dzieci); rodziny terapeutyczne; rodziny resocjalizacyjne; rodziny preadopcyjne; rodziny zastępcze o charakterze pogotowia opiekuńczego, (w której umieszcza się dzieci na pobyt okresowy, do czasu unormowania ich sytuacji życiowej, nie dłużej jednak niż na 15 miesięcy).

Rodzina zastępcza zawodowa, to rodzina niespokrewniona z dzieckiem, która funkcjonuje na podstawie podpisanej umowy i pobiera wynagrodzenie. Rodziny zawodowe dzielą się na: wielodzietne (dla nie mniej niż 3 i nie więcej niż 6 dzieci), specjalistyczne, (w której umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji; w rodzinie tej może przebywać w tym samym czasie nie więcej niż 3 dzieci) oraz rodziny o charakterze pogotowia rodzinnego, (w której umieszcza się dzieci na pobyt okresowy, do czasu unormowania ich sytuacji życiowej, nie dłużej jednak niż na 15 miesięcy).

Kameralne formy opieki nad dzieckiem, w których dzieci przebywają w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego (grupy usamodzielnienia, grupy mieszkaniowe). Grupy usamodzielniające są formą zbliżoną do mieszkań chronionych (dla niepełnosprawnych, ubogich), ale przeznaczone są dla niepełnoletniej młodzieży, a ich głównym zadaniem jest przygotowanie dzieci do samodzielnego życia. Wychowankowie przebywają w grupie pod nadzorem wychowawców zobowiązanych do bezpośredniego kierowania procesem wychowawczym. W oparciu o miesięczny budżet grupy, samodzielnie planują wszelkie wydatki związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego, w tym wydatki na zakupy żywności, środków czystości, odzieży oraz innych towarów i usług.

4. Prekursorzy pedagogiki opiekuńczej - zeszyt

a) Czesław Babicki (1880 – 1952): wprowadził system rodzynkowy; był członkiem rady gł. opiekuńczej, współpracował z Kazimierzem Jeżewskim; pracował także w ministerstwie pracy i opieki społecznej tworząc podstawy prawne opieki nad człowiekiem w ówczesnej Polsce; przyczynił się do powstania konstytucji 1921 r.; zawsze miał na względzie dobro dziecka; wprowadził nazwę - pedagogika opiekuńcza.

b) Janusz Korczak (1878 – 1942); pedagog, twórca pedagogiki antyautorytarnej i humanistycznej; był lekarzem pediatrą i wielkim pedagogiem; przeniósł z medycyny wiele określeń do pedagogiki; jego właściwe nazwisko Henryk Goldszmit; „dziecko nie jest zadatkiem na człowieka ,lecz jest człowiekiem; wychowanie przez opiekę (niektóre elementy – dwustronna informacja między wychowankiem a wychowawcą – tablica ogłoszeń, skrzynka na listy; samoobsługowe dyżury; ochrona osobistego mienia wychowanka; samoocena i samoobsługa); zaspokajanie potrzeb dzieci stawiał na pierwszym miejscu; założył „Dom sierot”; w obozie Treblince został zagazowany.

c) ks. Bronisław Markiewicz (1842 – 1912): założył Towarzystwo Kolonii Letnich dla ubogiej i słabowitej dziatwy miasta Warszawy; zapoczątkował wycieczki szkolne; był propagatorem wychowania przez pracę, kształcenia charakteru i woli; inicjował kształcenie zawodowe młodzieży; organizował zakłady opiekuńcze dla chłopców.

d) Kazimierz Jeżewski (1877 – 1948): twórca gniazd sierocych – 1907 rok; koncepcja pedagogiczna Jeżewskiego opierała się na wzorach wychowania rodzinnego oraz respektowaniu zasady wychowania przez pracę i do pracy; akceptował rolę pracy społecznej wychowanków na rzecz środowiska wiejskiego i podniesienia poziomu jego kultury rolnej. Gniazdo sieroce to gospodarstwo rolne od 15 do 20 ha, które dane było w dzierżawę rodzinie rolnika, która brała na wychowanie grupę od 10-15 sierot w wieku od 5 do 17 r.ż. tworząc rodzaj rodziny zastępczej. Ziemia ta przechodziła na własność rolnika po 20 latach pracy.

e) Kazimierz Lisiecki „Dziadek”: twórca ognisk wychowawczych; założył Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy; był pedagogiem ulicznym; wychowanie przez sport i rekreację; wyrabianie poczucia własnej godności; w pracy opiekuńczo – wychowawczej stosował dwie reguły: wstyd za zło oraz nic za darmo.

f) Aleksander Kamiński: twórca metody harcerskiej w opiece i wychowaniu; skupiał się przede wszystkim na unowocześnieniu pracy harcerstwa; zwracał uwagę na opiekuńcze funkcje organizacji młodzieżowych; wcielał w życie hasło „stać przy słabszym”, które realizowane w formie opieki starszych nad młodszymi; był organizatorem kolonii; wprowadził pojęcie opieki w wojsku i szerokim znaczeniu.

g) Maria Grzegorzewska- Stworzyła metody pracy edukacyjnej: Opiekuńczo-wychowawczej dla ludzi niepełnosprawnych. Założyła w 1921 r. w Warszawie instytut pedagogiki specjalnej. Dzisiaj jest to Akademia pedagogiki specjalnej jej imienia. Dzięki założeniu tej szkoły w Polsce zaczęli pojawiać się specjaliści od pedagogiki specjalnej. Urodziła się w bardzo zamożnej rodzinie, od narodzin miała problem ze wzrokiem w wieku 12 lat życia straciła wzrok. Założyła towarzystwo nad osobami ociemniałymi.

h) Henryk Jordan- twórca ogródków Jordanowskich. Był lekarzem z USA przywiózł pomysł stworzenia tych ogródków. Były to zielone tereny do różnego rodzaju zabaw. Wychowanie poprzez aktywność fizyczną.

i) Maria Ludwika Gonzaga- wprowadziła, równostanowienie dzieci z rodzin nieznanych dziećmi rodzin znanych był to edykt królowej.

j) Ks. Gabriel Bodłe- założył w Warszawie szpital „dzieciątka Jezus” Pomagał kobietą w ciąży, dawał im schronienie. Otrzymywały zapłatę za karmienie sierot. Rozpoczął na szeroką skale zakładanie rodzin zastępczych. Postanowił, że dzieci do 3 roku życia zostaną w szpitalu, a później są oddawane na wychowanie do rodzin zastępczych, otrzymywały one zapłatę w wysokości 8 zł rocznie. Były to rodziny ziemskie lub chłopskie. Co pół roku były ona sprawdzane.

k) Grzegorz Piramowicz- napisał Powinności nauczyciela, w tej pracy wypowiada się na temat pracy opiekuńczo-wychowawczej. Uważał, iż nauczyciele powinni być przyjacielem jak również autorytetem dla dziecka. Metoda, rodzinkowa polega na tym, że pracuje się z grupa, która jest koedukacyjna i rozwojowa, posiada ona własny teren zamieszkania, rządzący się swoimi prawami.

5. Placówki wsparcia dziennego w świetle nowych przepisów.

Placówki wsparcia dziennego wspierają rodzinę w sprawowaniu jej podstawowych funkcji. Zapewniają pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami. Współpracują ze szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.

Z uwagi na charakter wykonywanych działań  ustawa rozróżnia dwa rodzaje placówek:

1) opiekuńcze; których celem jest pomaganie dzieciom w pokonywaniu trudności szkolnych i organizowanie czasu wolnego, prowadzone w formie świetlic, klubów, ognisk wychowawczych i kół zainteresowań;

2) specjalistyczne; realizujące, obok funkcji opiekuńczej, programy psychokorekcyjne i psychoprofilaktyczne. Są to np. świetlice socjoterapeutyczne oraz ogniska wychowawcze.

 Zgodnie z art. 17 pkt. 12 ustawy o pomocy społecznej, prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo – wychowawczych wsparcia dziennego  jest zadaniem własnym gminy. Powiat również może organizować i prowadzić placówki opiekuńczo – wychowawcze wsparcia dziennego o charakterze ponadgminnym,   realizując zadanie, o którym mowa w art. 19 pkt.4 ustawy.

6. Opieka, a wychowanie-podobieństwa i różnice. Podobieństwa i różnice między działalnością opiekuńczą a wychowawczą