Wojsko i technika Historia NS 2020 04.pdf

(117230 KB) Pobierz
PzKpfw IV:
wersje krótkolufowe
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 4/2020
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 409138
ISSN 2450-3495
W NUMERZE:
Nakajima Shoki
Ki-44 Shoki był pierwszym
japońskim samolotem myśliw-
skim, w którym już na etapie
projektowania położono nacisk
na dużą prędkość maksymalną
i wznoszenia oraz silne uzbroje-
nie. Uzyskano to kosztem nienaru-
szalnej dotąd cechy japońskich
myśliwców, jaką była zwrotność…
Iran w XX wieku
Przez wiele wieków Iran – znany
niegdyś jako Persja – był ubogim,
kontrolowanym przez obce mo-
carstwa, zacofanym i biednym
półkolonialnym krajem na skraju
cywilizowanego świata. Dziś
znajduje się w centrum zaint-
eresowania rzucając wyzwanie
światowemu porządkowi…
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
Zakupiono w NEXTO: 3228935
Zakupiono w NEXTO: 3228935
Vol. VI, nr 4 (29)
PzKpfw IV:
wersje krótkolufowe
www.zbiam.pl
NUMER SPECJALNY 4/2020
cena 18,99 zł (VAT 8%)
INDEX 409138
ISSN 2450-3495
W NUMERZE:
Na okładce: Panzerkampfagen IV Ausf. E.
Rys. Arkadiusz Wróbel
INDEX 409138
ISSN 2450-3495
Nakład: 14,5 tys. egz.
Redaktor naczelny
Jerzy Gruszczyński
jerzy.gruszczynski@zbiam.pl
Redakcja techniczna
Dorota Berdychowska
dorota.berdychowska@zbiam.pl
Korekta
Stanisław Kutnik
Współpracownicy
Władimir Bieszanow, Michał Fiszer,
Tomasz Grotnik, Andrzej Kiński,
Leszek Molendowski, Marek J. Murawski,
Tymoteusz Pawłowski, Tomasz Szlagor
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
Ul. Bagatela 10/19
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2020
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie
opiniami sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść zamieszczonych
ogłoszeń i reklam. Więcej informacji znajdziesz
na naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
Zakupiono w NEXTO: 3228935
1
NUMER SPECJALNY 4/2020
Nakajima Shoki
Ki-44 Shoki był pierwszym
japońskim samolotem myśliw-
skim, w którym już na etapie
projektowania położono nacisk
na dużą prędkość maksymalną
i wznoszenia oraz silne uzbroje-
nie. Uzyskano to kosztem nienaru-
szalnej dotąd cechy japońskich
myśliwców, jaką była zwrotność…
Iran w XX wieku
Przez wiele wieków Iran – znany
niegdyś jako Persja – był ubogim,
kontrolowanym przez obce mo-
carstwa, zacofanym i biednym
półkolonialnym krajem na skraju
cywilizowanego świata. Dziś
znajduje się w centrum zainte-
resowania rzucając wyzwanie
światowemu porządkowi…
INDEX: 409138
ISSN: 2450-3495
w numerze:
MONOGRAFIA PANCERNA
Michał i Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński
PzKpfw IV: wersje krótkolufowe
WOJNA W POWIETRZU
4
Tomasz Szlagor
Bristol Beaufort w służbie RAF (1)
BITWY I KAMPANIE
20
Władimir Bieszanow
Wyzwolenie Prawobrzeżnej Ukrainy. Dnieprowsko-karpacka
operacja strategiczna: 24 grudnia 1943 r. – 17 kwietnia 1944 r. (2)
32
MONOGRAFIA LOTNICZA
Leszek A. Wieliczko
Nakajima Ki-44 Shoki. Powstanie i rozwój konstrukcji (1)
BITWY I KAMPANIE
48
Michał A. Piegzik
Operacja „AL”: sekretny plan japońskiej dominacji
na Północnym Pacyfiku (2)
HISTORIA
58
Tymoteusz Pawłowski
Iran w pierwszej połowie XXI wieku (1)
MOTORYZACJA
69
Jędrzej Korbal
Program motoryzacji dowództw i służb WP (2)
GRY WOJENNE
78
Robert Czulda
War Thunder – nowe możliwości
HISTORIA
92
Sławomir Koper, Tymoteusz Pawłowski
Czy Polacy znali rosyjski plan zdobycia Warszawy?
www.facebook.com/wojskoitechnikahistoria
94
3
PzKpfw IV:
wersje krótkolufowe
Panzerkampfwagen IV, to podstawowy niemiecki wóz bojowy
II wojny światowej. Wyprodukowano ich 8508 sztuk, więcej
niż PzKpfw V Panther – 6132, PzKpfw III – 5112, czy PzKpfw II
– 2011. Liczymy tu oczywiście tylko same czołgi, bez pojazdów
zbudowanych na ich podwoziu. Co ciekawe, najliczniejszym
niemieckim wozem bojowym II wojny światowej jest działo
szturmowe Sturmgeschütz III, zbudowane w liczbie 9418 sztuk.
Jednak wśród czołgów królował PzKpfw IV, wykorzystywany
od pierwszego do ostatniego dnia II wojny światowej.
Michał i Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński
N
4
Zakupiono w NEXTO: 3228935
iemcy nigdy nie pogodzili się z trak-
tatem wersalskim. Już w listopadzie
1919 r. powstał Reichwaffenamt
(RWA), urząd zajmujący się zaopatrzeniem
Reichswehry w uzbrojenie i sprzęt wojsko-
wy, w  maju 1922 r. przekształcony w Hee-
reswaffenamt (HWA). Jego Waffen Prüfen 6
(Wa Prüf  6) zajmował się oficjalnie „Motori-
sierung”, czyli motoryzacją armii, ale w póź-
niejszym okresie dodano mu nowe funkcje
– „Panzer- und Motorisierung”, czyli stał się
szefostwem służby czołgowo-samochodo-
wej. W urzędzie tym Wa Prüf 1 zajmował się
amunicją i balistyką, Wa Prüf 2 – sprzętem
piechoty, Wa Prüf  3 –  infrastrukturą sta-
łą (budynki, koszary, poligony), Wa Prüf 4
– sprzętem artylerii, Wa Prüf 5 – sprzętem in-
żynieryjno-saperskim, Wa Prüf 7 – sprzętem
rozpoznania i łączności, Wa Prüf 8 – sprzętem
optycznym, pomiarowym, meteorologicz-
nym i kartografią, Wa Prüf 9 – obroną prze-
ciwgazową i bronią chemiczną, Wa Prüf  10
– sprzętem przeciwlotniczym, Wa Prüf  11
– sprzętem specjalnym, takim jak np. broń
rakietowa, a Wa Prüf 12 – zarządzał próbami
uzbrojenia i poligonami doświadczalnymi.
Właśnie ów Wa Prüf 6 już w 1925 r. podjął
temat budowy czołgu dla Reichswehry. Zo-
stał on początkowo nazwany Armeewagen
20, czyli „pojazd armijny”. Kontrakt na opra-
cowanie w pełni gąsienicowego wozu bojo-
wego z obrotową wieżą (czyli konstrukcji no-
woczesnej, jak na tamte lata) otrzymały firmy
Krupp, Rheinmetall i Daimler-Benz. Firma
Friedrich Krupp AG z Essen w Zagłębiu Ruhry
była znanym producentem uzbrojenia, głów-
nie artyleryjskiego, dysponującym olbrzymią
stalownią, z siecią hut i kopalń oraz wielu
zależnymi przedsiębiorstwami (Krupp miał
1/3  udziałów w szwedzkim AB Bofors). Po-
dobny charakter miała firma metalurgiczna
i zbrojeniowa, producent lokomotyw i wago-
nów, Rheinmetall AG z Düsseldorfu. W 1925 r.
nie istniał jeszcze Daimler-Benz AG ze Stutt-
gartu, choć już od roku Benz & Cie Rheinische
Gasmotorenfabrik z Mannheim (firma Carla
Benza, 1844-1929) i Daimler-Motoren-Ge-
sellschaft z Cannstatt pod Stuttgartem (firma
Gottlieba Daimlera, 1833-1900 i Wilhelma
Maybacha, 1846-1929), były już związane
umową o wspólnej produkcji. Do  ostatecz-
nego połączenia obu firm doszło w  1926  r.
Jak wiadomo, zarówno Benz, jak i  Daimler,
a później Daimler-Benz to firma samocho-
dowa, działająca na polu motoryzacyjnym.
W istocie więc wszystkie mogły ze  sobą
współpracować, Daimler-Benz bowiem był
specjalistą od napędów i podwozi, a  dwie
poprzednie firmy – od pancerzy i uzbrojenia
artyleryjskiego oraz strzeleckiego (Rheinme-
tall produkował też karabiny maszynowe).
Warto w tym miejscu zauważyć, że kon-
cepcje wozów bojowych oraz nawet wstęp-
ne projekty, były opracowywane w Wa Prüf 6,
a zakontraktowane firmy często odpowiada-
ły jedynie za projekty szczegółowe i później
dokumentację produkcyjną. Takie szczegó-
łowe wymagania były gotowe w  kwietniu
1926 r. W marcu 1927 r. podpisano kontrakty
na opracowanie wozu z trzema wcześniej
wymienionymi firmami. W dokumentach
nowy wóz określano jako Großtraktor (duży
traktor). Chodziło o zamaskowanie praw-
dziwego przeznaczenia tego wozu. Zakła-
dano budowę pojazdu o masie 16 t, z  za-
łogą 6-osobową, z uzbrojeniem w postaci
działa krótkolufowego 75 mm i dwóch km
7,92 mm. Prędkość maksymalna miała wyno-
sić 40 km/h, a zasięg 100 km.
Każda z firm w swoich zakładach zbudo-
wała po dwa prototypy: Großtraktor I (nr 41
i 42) z Daimler-Benz z Berlin Marienfelde,
Großtraktor II (nr 43 i 44) z Rheinmetall-
-Borsig z Unterlüß w Saksonii i Großtraktor
III (nr 45 i 46) z Krupp z Essen. Warto zwrócić
uwagę, że wcześniej wymieniono siedziby
zarządów firm, a teraz – zakładów, w któ-
rych prowadzono montaż Großtraktorów.
Wszystkie ze  względów technologicznych
zbudowano ze zwykłej, a nie pancernej stali.
Zakładano bowiem budowę demonstrato-
rów technologii, a nie w pełni użytkowych
wozów bojowych. W przypadku podjęcia
produkcji któregoś z nich, miały być one wy-
konane ze stali pancernej. Wszystkie pojazdy
były gotowe do czerwca 1929 r.
Jeszcze w tym samym miesiącu zosta-
ły one potajemnie przetransportowane
MONOGRAFIA PANCERNA
Według niemieckiej koncepcji wojsk pancer-
nych, PzKpfw IV miał być najcięższym czołgiem
w dywizjach pancernych. Wyposażony w krótko-
lufowe działo 75 mm, miał służyć jako wsparcie
lżejszych wozów PzKpfw III, uzbrojonych w dłu-
golufowe działo 37 mm.
do  Związku Radzieckiego, na poligon pod
Kazaniem, gdzie została zorganizowana taj-
na niemiecka szkoła pancerna, Panzerschule
Kama. Próby pokazały, że choć poszczególne
pojazdy były dość podobne do siebie – wy-
nikało to z dość szczegółowych wymagań
postawionych przez Wa Prüf 6, to jednak
najefektywniejszym pod względem mobil-
ności okazały się pojazdy firmy Rheinmetall,
które przebyły największą ilość kilometrów.
We  wrześniu 1933 r., ze względu na pogor-
szenie relacji z ZSRR po dojściu Adolfa Hitle-
ra do władzy, wszystkie wozy przywieziono
do Niemiec, gdzie ich próby kontynuowano.
Wozy firm Krupp i Rheinmetall wzięły na-
wet udział w ćwiczeniach pierwszej niemie-
ckiej dywizji pancernej w  sierpniu 1935  r.
Wszystkie odegrały dużą rolę w pracach nad
rozwiązaniami technicznymi, mogącymi
być zastosowane w przyszłym niemieckim
czołgu średnim, traktowanym jako pod-
stawowy wóz bojowy. Na tym etapie roz-
woju koncepcji użycia wojsk pancernych,
to znaczy w końcu lat 20., główną rolą ta-
kiego czołgu miało być wsparcie piechoty
w natarciu i w obronie.
masę 15 t, ale w toku późniejszych prac kon-
cepcyjnych w Wa Prüf 6 masę zwiększono
do  18 t. Ostatecznie, zgodnie z sugestiami
Lutza, kontrakt na opracowanie podwozia
i  kadłuba czołgu wraz z napędem, transmi-
sją i zawieszeniem otrzymała firma Rhein-
metall-Borsig, bowiem jej „duży traktor” pod
tym względem został oceniony najwyżej.
Natomiast kontrakt na opracowanie wieży
do czołgu, przyznano firmie Krupp.
W 1933 r. oznaczenie wozu kilkakrotnie
zmieniano, dopracowując koncepcję wozu.
miały być montowane dwa różne działa
– KwK 37 L/24 kal. 75 mm oraz KwK 36 L/45
kal. 37 mm. Pierwsze służyło do niszczenia
gniazd karabinów maszynowych, punktów
oporu, stanowisk ogniowych dział i moździe-
rzy, a drugie – do niszczenia opancerzonych
wozów bojowych przeciwnika. Do niszczenia
siły żywej służyły dwa km MG 13 kal. 7,92 mm
w dwóch dodatkowych wieżyczkach, w pra-
wym przednim i lewym tylnym rogu pojaz-
du. Wieże z karabinami maszynowymi były
zaadaptowane z Pz I, ale zamontowano
Przejściowy Neubaufahrzeug
W październiku 1932 r. gen. mjr Oswald Lutz,
stojący wówczas na czele Inspektion der Ver-
kehrstruppen (In 6), czyli inspekcji kawalerii
i wojsk zmotoryzowanych w Reichswehr-
ministerium (ministerstwo wojny) uznał,
że opracowanie czołgu należy powierzyć
jednej firmie, żeby nie rozpraszać wysiłków.
Wydano wówczas zapotrzebowanie na nowy
czołg średni, znany jako Mittlere Traktor, czyli
średni traktor. Początkowo pojazd miał mieć
Każda z firm zbudowała dwa prototypowe czołgi: Großtraktor I (nr 41 i 42) – Daimler-Benz z Berlin
Marienfelde, Großtraktor II (nr 43 i 44) – Rheinmetall-Borsig z Unterlüß w Saksonii i Großtraktor III
(nr 45 i 46, na zdjęciu) – Krupp z Essen.
Jego przeznaczenie miało wciąż być to samo
– wsparcie piechoty w walce z punktami
oporu, wozami bojowymi przeciwnika i jego
siłą żywą, stąd wymagane zróżnicowane
uzbrojenie. 3 października 1933 r. pojazd
oznaczono Neubaufahrzeug, czyli po prostu
„pojazd nowego typu”. Założono budowę
czołgu trójwieżowego. W głównej wieży
Jeden z Großtraktorów wykonanych w firmie Daimler-Benz, oba wozy ze względu na częste usterki
dość szybko znalazły się na pomnikach.
w  nich tylko po jednym km. Zapas amu-
nicji wynosił 80  naboi 75 mm, 50  naboi
37 mm i 6000 naboi 7,92 mm w magazynach
po 75 sztuk w każdym.
Pierwszy egzemplarz czołgu był napę-
dzany silnikiem BMW Va, 6-cylindrowym sil-
nikiem rzędowym o pojemności 22,9 l, dają-
cym moc 290 KM przy 1400 obr./min. Napęd
był przekazywany przez skrzynię biegów
ZF SSG 280, mającą sześć biegów do przodu
i jeden wsteczny, napęd ten nadawał pojaz-
dowi prędkość maksymalną 30 km/h. Co cie-
kawe, silnik umieszczony z tyłu napędzał koła
tylne, co pozwoliło na  uniknięcie długiego
wału biegnącego pod przedziałem załogi.
Z  przodu były koła napinające. Jednak kad-
łub i tak był dość wysoki. Zawieszenie skła-
dało się z pięciu wózków po dwa koła bliź-
niacze (pomiędzy bliźniakami biegł grzebień
gąsienicy), które to wózki były zawieszone
na  wahaczach wleczonych, resorowanych
sprężynami. Były też cztery bliźniacze koła
napinające u góry gąsienicy i jedno bliźnia-
cze koło napinające, przed kołami nośnymi,
a za kołem przednim. Gąsienica z suchymi
sworzniami Kgs 61 miała szerokość 38  cm
i 118 ogniw każda. Cały kadłub i wieże
w  pierwszych dwóch wozach wykonano
ze stali zwykłej, w większości spawanej, choć
niekiedy nitowanej.
Grubość blach w przedniej części wynosi-
ła 16-20 mm, boki miały po 13 mm, podobnie
5
Zakupiono w NEXTO: 3228935

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin