Cycero. Wybór mów.pdf

(94457 KB) Pobierz
\
~
..
CYCERO
WYBÓR MÓW
/
BIBLIOTEKF\
PISf\RZY
Łf\CIŃSKICH
I GRECKICH
DO
UŻYTKU
W
SZKOŁf\CH ŚREDNICH
WYDF\WF\NF\ POD REDF\KCYF\
TOWRRZYSTWR FILOLOGICZNEGO
4
CYCERO -
WYBÓR MÓW
.-
Nf\
KU \D EM TOWf\RZYSTWf\ Nf\UCZYCIELI SZKÓL
WYŻSZYCH
WE LWOWIE
CYCERO
WYBÓR MÓW
DO
UŻYTKU
W GIMNf\ZYf\CH POLSKICH
WVDRŁ
Jf\N
'
SZ CZE P f\ ŃSKI
CENf\ EGZ. OPR. 2 KOR. 60 Hf\L.
CYCERO (Madryt).
WE LWOWIE
NRKŁRDEM
TOWRRZVSTWR NRUCZVCIELI
SZKÓŁ WYŻSZYCH
W
WRRSZRWIĘ
E. WENDE I SKR
I
1913
II
~
WSTEP.
<;.
I.
Zywot Cycerona.
WSZELKIE PRAWA
ZASTRZEŻONE
Z DRUKARNI
PRZY
ZAKŁADZIE
NARaD. IM.
OSSOLIŃSKICH
POD
ZARZĄDEM BRONISŁA
W
A
KORNECKIEGO
,
w
I.
w. przed Chrystusem,
w ostatni
ej
dobie istnienia rzeczypospolitej rzym
skiej.
Smutne
stosunki
panowały
wówczas w Rzymie.
Społecze
ństwo
rzymskie
tworzy~y
dwie warstwy: magnaci, którzy posiadali olbrzymie
dobra ziemskie, oraz
dzierżyli
w swych
rękach wyższe urzędy,
i lud
zubożały,
skazany na
łaskę możnych,
a obie
te
warstwy
chyliły się
ku upadkowi moralnemu, pierwsza z powodu bo-
gactw,
sprowadz
aj ących
zbytki i marnotrawstwo, druga z
nę­
dzy.
Rozdział
ten w
społeczeństwie
i upadek moralny
były
źródłem
ciągłych
niepokojów, dla których wiek ten
nazwać
słusznie można
okresem rewolucyi w dziejach Rzymu:
wrzały
wówczas w dalszym
ciągu
zaczęte
przez
Grakchów
namiętne
walki partyi
rządzącej
(optimates) z nieszczerymi zwykle opie-
kunami ludu (populares) ;
sprzymierzeńcy
italscy dochodzili
z
bronią
w
ręku
swych praw, a nawet niewolnicy, których
by~
liczn
e
tysiące
na obszernych
posiadłościach możnowład­
ców, podnosili bunt przeciw
państwu;
na tle moralnego upadku
społeczeństwa wyrastały
jednostki anarchistyczne,
burzące
spo-
kój publiczny,
knujące
spiski przeciw
własne] ojczyźnie
(Ka-
tylina); wreszcie wybitni
mężowie,
chciwi
wpływ
ów
i znaczenia
jak Maryusz i Sulla, Pompejusz i Cezar, Antoniusz i Oktawian
staczali, wobec niemocy
rządów
senatu, o
władzę
krwawe za-
Cycero, I
.
1.
Czasy Cycerona.
Cycero
ży~
1
.
2
pasy, które ostatecznie
sprowadziły
upadek
wolności
rzeczy-
pospolitej
-rzymskiej
(31. r. przed
Chr.),
Rozbudzone
życie
polityczne
.w
tym wieku
odbijało się
strasznie na
społeczeństwie
rzymskiem,
powodując często
rozlew
krwi bratniej,
wywarło
jednak dodatni
wpływ
na rozwój pi-
śmiennictwa
rzymskiego. Czas od 81. do 31. r., to okres w li-
teraturze rzymskiej
wspaniałego
rozkwitu prozy: w tym czasie
pisze swe
pamiętniki
Cezar, biografie Nepos, Sallustyusz mono-
grafie historyczne, najwybitniejszym
zaś
pisarzem tego okresu,
który
prozę rzymską doprowadził
do szczytu
doskonałości,
jest
Cycero, autor mów,
dzieł
retorycznych, filozoficznych i listów;
od niego
też
okres ten w literaturze rzymskiej nosi
nazwę
okresu
Cycerońskiego.
3
I
I
r
>
I
2. 'Vycbowanie
i
nauka Cycerona. M.
'I'u
l l
i
u s
C i c e r o
urodził się
3. stycznia 106 r. w
latyńskiem mieście
Arpinum,
ojczyźnie sławnego
wodza Maryusza. Ojciec jego, za-
możny
rycerz rzymski,
dbały
o
przyszłość
swych synów, star-
szego Markusa i
młodszego
Kwintusa,
przeniósł się
do Rzymu,
aby im
dać
jak najlepsze
wykształcenie.
Tu
uczył
Cycerona
prawa
Q.
Mucius Scaevola Augur, wybitny znawca ustawo-
dawstwa rzymskiego, a po jego
śmierci
Q.
Muciusz Scaevola
Pontifex maximus ; z
literaturą grecką,
a w
szczególności
z poe-
zyą zapoznawał
go
między
innymi grecki poeta Archias, zasady
filozofii epikurejskiej
wyłuszczał
mu epikurejczyk Phaedrus,
stoickiej
Diotus, akademickiej Philo z Laryssy,
naukę
wymowy
wreszcie
pobierał
zapewne u
jakiegoś
nauczyciela greckiego,
słuchał też wykładów słynnego
retora Apolloniusa Molona
z Rodos w czasie jego pobytu w Rzymie, a
niemałą korzyść
w tym przedmiocie
odniósł
przez
przysłuchiwanie się wystę­
pom
sławnych
ówczesny
ch
mowców M. Antoniusa i L. Lici-
niusa Crassusa. Nauce
oddawał się
Cycero z
wielką
wytrwa-
łością, mając
na oku zdobycie ogólnego
wykształcenia
i grun-
towne zapoznanie
się
z zasadami wymowy,
gdyż
to
było
mu
potrzebne do
osiągnięcia
celu, jaki sobie
postawił już
we wcze-
snej
młodości: zostać
dzielnym
mowcą, Pracę tę przerwała
wojskowa w r. 89., w którym
wziął
Cycero
udział
w wojnie ze
sprzymierzeńcami
'pod
wodzą
Cno Pom-
pojusa Strabona, ojca Pompejusza Wielkiego.
Czując się już dość
na
siłach, wystąpił
Cycero w r. 81.
po raz pierwszy w
sądzie
jako rzecznik;
próbę tę ponowił
w r. 80., poczem
wybrał się
w 79. r. w
podróż
do Grecyi,
celem
uzupełnienia
swego
wykształcenia.
W czasie
podróży
dwuletniej
słuchał
w Atenach retora Demetriusa, akademika
Antyecha z Askalonu, epikurejczyka Phaedrusa i Zenona, oraz
poznał się
i
zaprzyjaźnił
z T. Pomponiusem Attykiem, który
pozostał dlań
na zawsze wiernym i serdecznym przyjacielem;
w Azyi Mniejszej
poznał dokładnie wymowę azyańską,
na
Rodos wreszcie
słuchał
ponownie retora Apolloniusa Molona
i stoika Pozejdoniosa.
tylko
służba
3. Okres
dzialalności
publicznej Cycerona (77 -57).
Ugruntowawszy
swą wiedzę filozoficzną
i
retoryczną, wrócił
Cy-
cero w r. 77. do Rzymu i
oddał się
z
zapałem działalności
publicz-
nej.
Występował często
i z wielkiem powodzeniem w procesach
sądowych
jako
obrońca,
a podbiwszy
publiczność rzymską swą
świetną wymową, uprzejmością
i szlachetnym sposobem
myśle­
nia,
zdobywał łatwo godności urzędnicze.
W r. 75. byl kwestorem
w
mieście
Lilybaeum na Sycylii, w r. 69.
piastował godność
edyla kurulnego, w r. 66.
był
pretorem, wreszcie konsulem
w r. 63., krytycznym dla Rzymu z powodu spisku Katyliny ;
osiągnął więc
wszystkie
urzędy
w czasie przepisanym przez
lex Vilia annalis z r. 180., suo anno, jak
się
sam
wyraża,
i jako homo novus, bo
dotąd
z rodziny jego nikt nie piasto-
wal
żadnego wyższego urzędu
w Rzymie.
.
Uzyskawszy
wstęp
do senatu mial Cycero jako dzielny
mowca
wpływ
i na sprawy polityczne; z
początku był
on
rzecznikiem partyi popularów i jako taki
popierał
Pompejusza,
w którym
widział zbawcę
rzeczypospolitej;
później zrażony
namiętnością
i brakiem
celowości
w polityce partyi ludowej,
niemniej
też
pod
wpływem knowań
anarchistycznych w Rzy-
mie,
stanął
po stronie zachowawczej partyi senatu i przy niej
1*
I

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin