Historyczne Bitwy 181 - Płowce 1331, Piotr Strzyż.pdf
(
3285 KB
)
Pobierz
HISTORYCZNE
BITWY
PIOTR STRZYŻ
PŁOWCE 1331
Warszawa
BELLONA
WSTĘP
Dzień 27 września 1331 roku na Kujawach budził się
chłodny i mglisty. W toczących się od początku września
zmaganiach wojennych pomiędzy Polską a Zakonem Krzy
żackim, armia zakonna splądrowała znaczną część Wielko
polski, docierając aż pod Kalisz, a teraz, po nieudanym
obleganiu go, szykowała się do zdobywania głównych
ośrodków grodowych Kujaw, ojcowizny Władysława Ło
kietka. Dowództwo krzyżackie nie obawiało się już wojsk
polskich, gdyż od potyczki pod Koninem 24 września,
podczas której Polacy wycofali się pospiesznie, pozo
stawiwszy część sprzętu wojennego i taborów, uważało je
za niezdolne do skutecznego działania. Tymczasem armia
polska stale posuwała się za oddziałami agresorów, szukając
sposobności do stoczenia bitwy. I nie wiadomo, ile jeszcze
dni upłynęłoby w oczekiwaniu na ten dogodny moment,
gdyby właśnie nie ten mglisty, wrześniowy poranek.
Bitwa, do jakiej doszło 27 września 1331 roku, w piątek,
pomiędzy armią polską, dowodzoną przez króla Władysława
Łokietka, a armią zakonną, w okolicach Radziejowa i Pło
wieć na Kujawach, stanowiła najbardziej heroiczny epizod
zaciętych walk, toczonych przez obie strony w latach
1327-1332, których bezpośrednią przyczyną było zbrojne
zajęcie przez Zakon w latach 1308-1309 Pomorza Gdańs
kiego. Zarówno jej geneza i przebieg, jak i wynik starcia,
od niemal stu lat przyciągają uwagę badaczy, i to nie tylko
zajmujących się historią regionu, ale i całej polskiej historii.
Dzieje się tak, ponieważ była to jedyna spośród bitew
stoczonych w XIV wieku przez państwo polskie, której
przebieg da się, nie zawsze co prawda bezdyskusyjnie,
dość szczegółowo odtworzyć. Wynika to w znacznej mierze
z tego, że tak duże i dynamiczne starcie, niepozbawione
swoistej dramaturgii i charakteryzujące się dość szczegól
nym zwrotem akcji, pozostawiło liczne ślady w ówczesnych
źródłach pisanych i tradycji.
Przypisywanie bitwie pod Płowcami określonego zna
czenia sprawiło, że historia badań nad nią liczy już blisko
100 lat. Pionierskim opracowaniem naukowym, poświęco
nym jej przebiegowi, była praca Stanisława Kaniowskiego,
który jako pierwszy z polskich historyków przeprowadził
rzetelną krytykę źródeł, opowiedział się za tezą o polskim
niepowodzeniu w drugiej fazie bitwy, ale obie wydzielone
fazy umiejscawiał pod wsią Płowce
1
. Kolejnej próby
odtworzenia jej przebiegu dokonał w latach dwudziestych
XX wieku Marian Małuszyński. Całe starcie podzielił aż na
trzy fazy, wiele miejsca poświęcając zagadnieniu liczebno
ści obu armii oraz ich strat bitewnych
2
. Polemikę z nie
którymi jego ustaleniami podjął Stanisław Zajączkowski
przy okazji pisania monografii stosunków polsko-krzyżac
kich w ostatnich latach panowania Władysława Łokietka
3
.
Ustalenia tego ostatniego badacza zostały w większości
powszechnie zaakceptowane i w trzydzieści lat później,
S. K a n i o w s k i ,
Uwagi krytyczne o bitwie pod Płowcami,
„Przegląd
Historyczny”, R. 18, 1914, s. 24-38.
2
M. M a ł u s z y ń s k i ,
Próba analizy bitwy pod Płowcami (27 IX
1331),
„Przegląd Historyczno-Wojskowy”, t. 1, 1929. s. 61-84.
3
S . Z a j ą c z k o w s k i ,
Polska a Zakon Krzyżacki
w
ostatnich latach
Władysława Łokietka,
Lwów 1929. s. 239-260.
1
z okazji obchodów 600. rocznicy bitwy, znalazły wyraz
w artykule monograficznym Mariana Biskupa
4
. Tak na
kreślony obraz bitwy obowiązywał przez kolejnych trzy
dzieści lat, aż do czasu zajęcia się bliżej tym zagadnieniem
przez poznańskiego historyka Tomasza Jurka. W kilku
artykułach, bazując na znanych już przekazach źródłowych,
lecz również uwzględniając kilka nowych wzmianek, uzu
pełnił on i przekonująco przedstawił przebieg głównego
starcia wojny polsko-krzyżackiej
5
.
Mniej emocji i zaangażowania pisarskiego bitwa ta
wzbudziła wśród historyków niemieckich. Dobitnym przy
kładem tego stanu rzeczy jest fakt, iż w najnowszej
syntezie dziejów Zakonu Krzyżackiego w Europie bitwa
pod Płowcami nie została nawet wymieniona
6
! Z wa
żniejszych opracowań niemieckojęzycznych należy przy
wołać jedynie pracę Gustava Kohlera z końca XIX
wieku, w której uznał on starcie pod Płowcami za
sukces strony krzyżackiej
7
.
Rozbieżność poglądów historyków polskich i niemieckich
na kwestię rezultatu końcowego bitwy pod Płowcami ma
swój początek w niejednoznacznej, jak również niedo
statecznej, podstawie źródłowej. Burzliwa epoka Włady
sława Łokietka nie wydała historyka czy kronikarza, który
przekazałby potomnym dokładny przebieg wydarzeń. Z tego
4
M. B
i
s k u p,
Analiza bitwy pod Płowcami i jej dziejowego utoczenia,
„Ziemia
Kujawska”, t. 1, 1963, s. 73-105.
T. J u r e k.
Uwagi o bitwie pod Płowcami,
„Ziemia Kujawska”, t. 9,
1993, s. 77-99; t e n ż e ,
Postscriptum do
„
Uwag o bitwie pod Płowcami
”,
„Ziemia Kujawska”, t. 9, 1993, s. 287-289: t e n ż e ,
O Płowcach znowu
słów kilka,
„Ziemia Kujawska”, t. 11, 1995, s. 143-145; t e n ż e ,
Radzie
jowskie pole (27 IX 1331 roku),
w;
Radziejów przez stulecia. Materiały
z sesji naukowej,
red. D. K u r c z e w s k i , Wloclawek-Radziejów 2002,
s. 99-123.
6
K. M i 1 i t z e r,
Historia zakonu krzyżackiego,
Kraków 2007.
7
G. K o h l e r ,
Entwicklung des Kriegswesens und der Kriegsfiihrung
in der Ritterzeit,
t. II, Breslau 1886, s. 339-345.
5
Plik z chomika:
viking02
Inne pliki z tego folderu:
Historyczne Bitwy 185 - Boreml 1831, Dariusz Ostapowicz.pdf
(4778 KB)
Historyczne Bitwy 006 - Okinawa 1945, Antoni Wolny.pdf
(4270 KB)
Historyczne Bitwy 009 - Waterloo 1815, Tomasz Malarski.pdf
(4163 KB)
Historyczne Bitwy 002 - Wiedeń 1683, Leszek Podhorodecki.pdf
(3172 KB)
Historyczne Bitwy 001 - Berlin 1945, Zdzisław Stąpor.pdf
(3197 KB)
Inne foldery tego chomika:
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin