1.Podział procesów geologicznych.
-Wewnętrzne (plutonizm, wulkanizm, ruchy skorupy ziemskiej, metamorfizm
-Zewnętrzne – denudacja (wietrzenie, erozja, powierzchniowe ruchy masowe), transport rozdrobnionego materiału, akumulacja (gromadzenie materiału)
2. Objaśnić pojęcia:
Czynnik geologiczny - zjawisko lub zespół zjawisk wywołujących na powierzchni ziemskiej lub w jej wnętrzu przeobrażenia fizyczne lub chemiczne, np. magma znajdująca się w skorupie ziemskiej i występujące w niej gazy, płynąca woda, wiejący wiatr, lodowce.
Proces geologiczny – naturalne przemiany w litosferze i na jej powierzchni, np. erozja, wulkanizm, eoliczny
Zjawisko geologiczne – wynik zachodzących procesów geologicznych wywoływane przez czynnniki geologiczne, np. dolina rzeczna, wydma, stożek wulkaniczny.
3.Związek struktury i tekstury skał magmowych z miejscem ich powstawania.
Skały magmowe ze względu na genezę dzielimy na głębinowe (jawnokrystaliczne) żyłowe(jawnokrystaliczne i skrytokrystaliczne) i wylewne (porfirowe), tekstura zbita i bezładna dla wszystkich.
4.Ruchy lądotwórcze.
Powolne, pionowe ruchy kontynentów lub ich części, mogą być wznoszące lub obniżające, ich przyczyna są zakłócenia równowagi mas skalnych w obrębie litosfery, powodują transgresję (zalewanie) i regresję (cofanie się) mórz. W zasadzie nie mają znaczenia dla budownictwa, jednak przy projektowaniu tuneli, czy zapór proces ten powinien być uwzględniany. Poważne znaczenie mają w geodezji, gdzie z biegiem czasu mogą dezaktualizować pomiary.
5.Ruchy górotwórcze (orogeneza)
Pionowe i poziome ruchy skorupy ziemskiej objawiające się na znacznym obszarze litosfery, powodujące tworzenie nowych łańcuchów górotwórczych. W trakcie orogenezy dochodzi do:
- sfałdowania osadów w obrębie geosynkliny
- wypiętrzenia osadów w postaci łańcuchów gór fałdowych
- na kratonach orogeneza powoduje powstawanie pionowych przemieszczeń prowadzących do powstania gór zrębowych.
W historii ziemi wystąpiły kilka razy okresy silnych ruchów górotwórczych (orogeneza kaledońska, hercyńska, alpejska) Najmłodsze z nich (alpejskie) zachodziły w trzeciorzędzie, w tym czasie powstały Karpaty, Himalaje, Andy, Kordyliery.
6. Przyczyny trzęsień ziemi.
- przesunięcia mas skalnych w litosferze
- wybuchy wulkanów
- zapadanie się stopów jaskiń krasowych i wyrobów górniczych
- poziome i pionowe ruchy kontynentów, pękania skorupy ziemskiej i ruchy powstałych w ten sposób bloków wzdłuż tych pęknięć
- ruchy fałdowe
7. Proces metamorfizmu.
Procesy zachodzące w głębi skorupy ziemskiej i polegające na przeobrażaniu skał pod wpływem oddziaływania na nie wysokich temperatur i ciśnienia. Przyczyną powstawania P.M są intruzje magmatyczne i ruchy skorupy ziemskiej. Wyróżniamy różne rodzaje metamorfizmów: dynamiczny(wywołany głównie wzrostem ciśnienia), kontaktowy(wywołany głównie wysoką temperaturą), regionalny (jednakowo ważna temperatura i ciśnienie). Obok zmian polegających na przekształceniu budowy pierwotnych skał(struktury i tekstury) w czasie P.M zachodzą również zmiany składu mineralnego, tworzą się minerały charakterystyczne dla skał tego typu, np. talk i chloryt. Do najpospolitszych skał metamorficznych zaliczamy: gnejs, łupki metamorficzne, marmury.
8. Denudacja – niszczenie.
Proces obnażania litej skały spod pokrywy zwietrzelinowej, także wspólne działania wietrzenia, grawitacyjnych ruchów mas skalnych i erozji prowadzące do niszczenia wyniosłości i zrównywania powierzchni ziemi.
9. Bieg i upad warstwy.
Bieg - rozciągłość, jest to azymut krawędzi powstałej z przecięcia płaszczyzny poziomej z powierzchnią warstwy (stropem lub spągiem)
Upad – kąt dwuścienny zawarty pomiędzy płaszczyzną poziomą, a powierzchnią warstwy, jest to kąt pochylenia warstwy
10. Wymienić rodzaje deformacji tektonicznych ciągłych, krótka charakterystyka + rys.
- monoklina – na rozległym ternie występują warstwy nachylone w jedną stronę i pod zbliżonym kątem. Warstwy nie powtarzają się, lecz wykazują jednokierunkowe następstwo stratygraficzne.
- Fałdy – plastyczne wygięcie warstw gdzie część wypukła nosi nazwę antykliny, a część wklęsła synkliny. Obok tych elementów wyróżnia się: skrzydło antykliny i synkliny, jądro synkliny i antykliny, promień fałdu, oś antykliny i synkliny, płaszczyzna osiowa, przegub synkliny i antykliny. W zależności od pochylenia płaszczyzny osiowej fałdu w stosunku do płaszczyzny poziomej, rozróżnia się fałdy: stojący, obalony, leżący, przewalony.
- płaszczowina – fałdy leżące, o olbrzymich rozmiarach i skomplikowanej budowie. Są oderwane od podłoża i przesunięte na dziesiątki km wielkie masy skalne, zwykle jeszcze wtórnie sfałdowane. W wielu przypadkach na starsze podłoże.
olejne etapy powst płaszczowiny
10,5. Uskok normalny.
11. Rodzaje ciosu:
- termiczny – powstaje podczas ostygania skał magmowych i związanym z tym ich kurczeniem się.(cios słupowy w bazaltach)
- diagenetyczny – związany z diagenezą skał osadowych i utratą wody w procesie twardnienia skał.(piaskowce)
- tektoniczny – wywołany naprężeniami powstającymi podczas ruchów tektonicznych.
- odprężeniowy – powstaje w wyniku odciążenia skał, poprzez zdjęcie nadkładu.
12. Składniki opisu warunków geologiczno – inżynierskich terenu:
- charakterystyka rzeźby terenu
- rodzaj gruntów (skał) występujących do głębokości zależnej przede wszystkim od rodzaju, wielkości i przeznaczenia konstrukcji.
- wiek i geneza gruntów
- przestrzenne rozmieszczenie gruntów w strefie, która powinna być rozpoznana.
- cechy geotechniczne gruntów
- warunki hydrogeologiczne i hydrologiczne
- współcześnie działające procesy geologiczne
13. Czynniki powodujące wietrzenie mechaniczne skał i skutki tego procesu.
- nasłonecznienie (zmiana temperatury)
- zamarzająca woda
- mechaniczne działanie organizmów żywych
- mechaniczne działanie soli
Skutki:
- rozsadzanie skał
- rozpad ziarnisty
- rozpad blokowy
- łuszczenie się skał
14. Rodzaje wietrzenia chemicznego skał z przykładami reakcji chemicznych.
- utlenianie 2FeS2 + 2H2O + 7O2 à 2FeSO4 + 2H2SO4
- uwodnienie CaSO4 + 2H2O à CaSO4 * 2H2O
- uwęglanowienie CaCO3 + H20 + CO2 à Ca(HCO3)2
- redukcja
- odwodnienie CaSO4 * 2H2O à CaSO4 + 2H2O
15. Proces krasu – rodzaje, skutki i zagrożenia dla budowli.
Polega na rozpuszczaniu skał węglanowych i gipsowo-solnych przez wody powierzchniowe i podziemne. Skutki:
- leje krasowe- studnie krasowe- żłobki- ostańce- kominy krasowe
- jaskinie- komory
Nierozpoznane dokładnie podłoże, w którym proces krasu zaznaczył swoją działalność może w znacznym stopniu skomplikować inwestycje, a nawet może być powodem katastrofy, Nierówna powierzchnia skrasowiałych powierzchniowo skał stwarza potencjalne niebezpieczeństwo bardzo nierównomiernych osiadań obiektów. Innym niebezpieczeństwem są formy podziemne krasu w stadium dojrzałym. W tej sytuacji może dojść do zalewania się stropu nad kawerną krasową w wyniku obciążenia go konstrukcją.
16. Znaczenie procesu wietrzenia dla konstrukcji inżynierskich.
Wpływ wietrzenia na konstrukcje obserwujemy w dwóch przypadkach:
- kiedy wietrzeniu podlega materiał kamienny (skały lite) wykorzystywany jako materiał konstrukcyjny – ściany, stropy, elementy ozdobne
- w przypadku wietrzenia kruszywa zastosowanego do betonów lub innych mas np. asfaltobetony.
Wpływ wietrzenia na konstrukcje kamienne obserwuje się głównie w obiektach zabytkowych, pochodzących z okresu kiedy skały lite były bardzo często stosowane. Trwałość takich konstrukcji zależy od odporności skał na wietrzenie i od lokalnych warunków w jakich usytuowana jest budowla. Bardzo częste są przypadki uszkodzenia konstrukcji na skutek zastosowania nieodpornego na wietrzenie kruszywa do betonu, co może doprowadzić do obniżenia jego wytrzymałości. W naszym klimacie głównym czynnikiem działającym na konstrukcje jest zamróz. W ostatnich latach obserwuje się zwiększenie procesów wietrzenia materiałów kamiennych na skutek działania agresywnych czynników wytwarzanych przez człowieka, znajdujących się w powietrzu i w wodzie, głównie związki siarki.
17. Metody badań geologiczny inżynierskich na obszarach krasowych.
- sejsmiczna – pomiar prędkości sztucznie wywołanej fali sejsmicznej pomiędzy jej źródłem a odbiornikiem, metodę tę można stosować na powierzchni terenu rejestrując przejście fali odbitej np. od stropu wapieni przykrytych młodszymi osadami i o trzymując w ten sposób bardzo dokładny profil.
- elektrooporowa – Polega na badaniu oporu elektrycznego skał pomiędzy dwiema elektrodami zagłębionymi z powierzchni w podłożu, bądź też, jak poprzednio w metodzie sejsmicznej umieszczonymi w otworach wiertniczych, stosuje się przy tym prąd stały.
18. Profil zwietrzelinowy
Grubość pokrywy może być bardzo różna na stromych stokach jej profil jest niepełny, na obszarach płaskich z reguły dobrze rozwinięty i może sięgać kilkudziesięciu metrów grubości. W klimacie tropikalnym spotyka się większe miąższości pokrywy zwietrzelinowej niż w klimacie umiarkowanym i zimnym. W skład profilu wchodzą:
- humus (post jucundam)
- glina zwietrzelinowa z rumoszem
- rumosz zagliniony
- rumosz niezoorientowany
- rumosz zoorientowany
- skała lita (inwitu)
19. Na czym polega ruch i działalność niszcząca lodowców.
Ruch lodowców zachodzi głównie pod wpływem siły ciężkości, dzięki zdolności lepkości lodu i jest analogiczny do ruchu laminarnego wody. Prędkość ruchu lodowców zależy od masy lodu, temperatury oraz kąta pochylenia terenu i wacha się w granicach kilku cm do ponad 1000m na rok. Podczas ruchu uplastycznia się tylko dolna partia lodu, górna zachowuje się jak ciało styczne, w tej sztywnej masie lodu dzięki działaniu sił rozciągających podczas ruchu lodowca powstają liczne szczeliny o różnych kierunkach i głębokościach. W czasie ruchu lodowca zmienia się ciśnienie w jego dolnej części w zależności od ukształtowania terenu. Podczas wzniesień ciśnienie wzrasta i lód topi się, podczas opadania ciśnienie w dolnej partii lodowca jest stosunkowo niewielkie i znajdująca się tam woda zamarza. Działalność niszcząca lodowców górskich to powstające formy morfologiczne , które są wynikiem działalności erozyjnej lodowców i wietrzenia mechanicznego. Do najbardziej charakterystycznych należą: a) cyrki polodowcowe, doliny U-kształtne, doliny zawieszone. Najpowszechniejszym przejawem niszczącej działalności lodowców jest wygładzenie podłoża w wyniku tarcia lodowego., egzaracja (stałe żłobienie terenu), żłoby lodowcowe.
20. Powstawanie poszczególnych form akumulacji lodowcowej i skały w nich występujące.
- morena czołowa ( powstaje podczas postoju czoła lodowca, w morfologii tworzy wały o względnej wysokości do kilkudziesięciu metrów i rozciągłości najczęściej wsch-zach) skład – wszystkie frakcje z przewaga piaskowej i żwirowej, bardzo rzadko może występować glina zwałowa.
- morena denna (powstaje podczas wycofania się lodowca, zajmuje duże tereny na północ od moreny czołowej, stanowi obszar lekko falisty z licznymi niewielkimi wzniesieniami i zagłębieniami często wypełnionymi wodami jezior) glina zwałowa, w której skład wchodzą wszystkie frakcje.
- morena spiętrzona (występuje w bezpośrednim sąsiedztwie moreny czołowej po jej północnej stronie powstaje podczas niewielkich oscylacji lodowca, tworzy ją morena denna która ulega spiętrzeniu)
- ozy (należą do form wodnolodowcowych, rzecznolodowcowych, występują na obszarze moreny dennej w formie wałów, symetrycznych w przekroju poprzecznym przypominających nasypy kolejowe, rozciągających się w kierunku zgodnym z ruchem lodowca) głównie frakcja żwirowa i piaskowa zewnętrzne części ozów otulone są gliną zwałową)
- sandry (występują na południe od moren czołowych w formie rozległych stożków napływowych usypanych przez wody wypływające spod lodowca) zbudowane głównie z piasków selekcjonowanych pod względem frakcji i warstwowanych, najgrubsze frakcje znajdują się w sąsiedztwie moren czołowych, im dalej od czoła lodowca tym frakcje są drobniejsze.
- kemy (formy geomorfologiczne mające postać wałów lub garbów, o nieregularnym kształcie w planie lub płaskich powierzchni tarasowych, powstają w obniżeniach lub szczelinach lodowca, a także pomiędzy bryłami martwego lodu) warstwowane osady przy czym w poszczególnych warstwach występują ziarna tych samych frakcji....
polhawk