ściąga geo.docx

Twardość – jest to opór, jaki stawia minerał przy

zarysowaniu jego powierzchni twardszym od niego

przedmiotem lub minerałem. Twardość określa się

porównując ją do twardości minerałów wzorcowych,

wykorzystując tzw. skalę Mohsa

Rysa jest to barwa sproszkowanego minerału,

tworząca się po zarysowaniu go twardszym przedmiotem

Barwa – związana ze zdolnością pochłaniania światła

białego. Wyróżnia się minerały:

Barwne, wykazujące charakterystyczną barwę

związaną z ich składem chemicznym i właściwościami

fizycznymi (np. siarka, hematyt),

b. zabarwione, których barwa zależna jest od

domieszek lub zaburzeń strukturalnych, np.: kwarc,

kalcyt, fluoryt, cytryn, ametyst,

c. bezbarwne – nie posiadające żadnej

charakterystycznej dla siebie barwy.

Połysk – jest wywołany odbiciem światła od gładkich

powierzchni minerału. Wyróżnia się następujące rodzaje

połysku:

- szklisty (kwarc),

- tłusty (przełam kwarcu, nefelin),

- jedwabisty (gips włóknisty, azbesty),

- perłowy (talk, miki),

- metaliczny,

- półmetaliczny- matowy (boksyty),

- diamentowy (diament, kasyteryt, cyrkon).

Łupliwość – jest to zdolność kryształów do pękania lub

rozdzielania na części, pod wpływem uderzeń bądź nacisku

, wzdłuż płaskich powierzchni, tzw. płaszczyzn łupliwości.

Łupliwość może być jednokierunkowa (mika), dwukierunkowa

(skalenie, pirokseny), trójkierunkowa (kalcyt, galena) i in.

Wyróżnia się 5 stopni łupliwości:

- doskonała – (miki i chloryty), minerał łupie

się łatwo pod naciskiem paznokcia,

powierzchnie łupliwości są idealnie gładkie,

- dokładna – pod wpływem lekkiego uderzenia

minerał łatwo rozpada się na odłamki

ograniczonepłaskimi ścianami (kalcyt, sól

kamienna, galena),

- wyraźna – odłamki rozdrobnionego minerału

mają liczne łaskie powierzchnie (piroksen,

anhydryt, amfibol),

- niewyraźna – płaskie ściany na odłamkach

należą do rzadkości, a dominują płaszczyzny

nierówne (oliwin),

- brak łupliwości – minerał rozpada się na nieregularne

odłamki, których powierzchnia

jest nierówna (kwarc).

Przełam –świadczy o braku łupliwości. Powstaje w wyniku

przełamania minerału. Odłamki minerałów pozbawionych

łupliwości ograniczone są nieprawidłowymi (nierównymi)

powierzchniami przełamu. Ze względu na kształt tych

powierzchni wyróżnia się przełam:

- równy,

- nierówny,

- muszlowy,

- zadziorowaty,

- ziemisty,

- cukrowaty.

Pokrój – cecha zewnętrzna uzależniona od rodzaju

symetrii i od

warunków wzrostu kryształu. Pokrój jest stosowany do

opisu kształtu

kryształu i może być:

- izomeryczny – typowy dla układu regularnego,

mają go minerały wykształcone w postaci sześcianów,

ośmiościanów itp.,

- tabliczkowy – kryształ ma podobne wymiary w trzech

kierunkach,

- słupkowy – minerały wydłużone wzdłuż osi, podobne

wymiary w dwóch kierunkach,

- płytkowy – minerały rozwinięte silnie w jednej

płaszczyźnie (łyszczyki).

Formy występowania minerałów – minerały występują

w przyrodzie pojedynczo lub w zespołach. Najczęściej

minerały tworzą skupienia wieloosobnikowe, jak:

- szczotki krystaliczne – zespół wydłużonych kryształów,

wyrośniętych z jednej podstawy,

- druzy (geody) – kryształy narastające na ścianach owalnych

wnęk lub pustek w skałach,

- ziarniste – duża ilość ziaren ograniczonych przypadkowymi

ścianami

- promieniste – kryształy pręcikowe lub igiełkowe ułożone

są promieniście,

- sferolity – formy kuliste zbudowane z kryształów promienistych,

- oolity – skupienia złożone z kulek o średnicy do kilku mm,

- nerkowate i groniaste – przypominające odpowiednio

strukturę nerki lub kiść winogron,

- stalaktyty – zwisające soplowato ze stropów jaskiń naskorupienia

krystalicznej substancji mineralnej,

- stalagmity – odpowiedniki stalagmitów, narastające od

dna jaskini ku górze,

- stalagnaty – powstałe z połączenia stalaktytów i stalagmitów,

- konkrecje – skupienia występujące luźno w skałach, a różniące

się od nich składem chemicznym.

Rozpoznawanie minerałów na podstawie cech zewnętrznych

Największe znaczenie dla rozpoznawania minerałów na podstawie

cech zewnętrznych mają takie własności fizyczne, jak:

połysk, barwa, rysa, przejrzystość. Pomocne są tu również:

twardość, łupliwość, przełam, a także wykształcenie kryształów

i ich skupienia. Rozpoznawanie minerałów na podstawie cech

zewnętrznych opiera się na stwierdzeniu własności fizycznych

za pomocą najprostszych narzędzi, jak: ostrze stalowe, skala

twardości Mohsa, płytka porcelanowa nieszkliwiona, magnes

(określenie magnetyzmu), lupa ręczna. Niezbędną pomocą

przy rozpoznawaniu minerałów jest ich tabelaryczne zestawienie

, w tym - ugrupowane wg typowych cech zewnętrznych (podział

ze względu na połysk, barwę, twardość itd.)

Przystępując do rozpoznawania minerału – należy przede wszystkim

zwrócić uwagę na jego połysk, barwę rysę i twardość, aby w ten

sposób uzyskać podstawę do zaklasyfikowania go do odpowiedniej

grupy. W przypadku wątpliwości i trudności w rozpoznaniu minerału,

uciekamy się do metod chemicznych.

Rozpoznawanie minerałów na podstawie własności chemicznych

Przeprowadzanie chemicznych prób jakościowych wymaga jedynie

niewielu ziaren minerałów i jest wystarczająco dokładne i

niedrogie. Dostarczają one użytecznych danych o składzie minerału i

zawężają znacznie zakres możliwości przy jego identyfikacji.

Próby płomieniowe polegają na ogrzewaniu minerału w płomieniu

gazowym (około 1000oC). W płomieniu określa się topliwość minerału

– mały kawałek minerału, trzymany w szczypcach, jest ogrzewany i

porównywany z empiryczną skalą Kobella. Podczas ogrzewania można

zaobserwować różne zjawiska; niektóre minerały pęcznieją i burzą się

, pewne dzielą się na blaszki, inne kruszą się (baryt, węglany),

nadając płomieniowi szczególną barwę (żółtą od sodu, fioletową od

potasu, itp.), wydzielając drażniące lub toksyczne opary (siarczki) lub

tworząc kolorowe kulki o różnych właściwościach magnetycznych.

Próby mokre są jakościowymi, analitycznymi oznaczeniami

chemicznymi, przeprowadzanymi po rozpuszczeniu minerału w

odpowiednich kwasach. Najprostsze badanie polega na sprawdzeniu

, czy dany minerał jest rozpuszczalny w wodzie (halogenki, azotany,

niektóre siarczany), a następnie - czy jest rozpuszczalny w

rozcieńczonym i zimnym kwasie solnym (kalcyt), w stężonym i zimnym

kwasie solnym (dolomit), w stężonym i gorącym kwasie solnym

(syderyt), a w końcu - w kwasie azotowym i w wodzie królewskiej.

Należy także zwrócić uwagę, czy próbka nie wydziela pęcherzyków

(burzy się) i jaka jest barwa i klarowność roztworu po rozpuszczeniu minerału.

Granit- struktura ziarnista(jawno krystaliczna), tekstura zbita i

nieuporządkowana(bezładna), duża zawartość krzemionki(SiO2)

około 30% a także skalenie potasowe oraz plagioklazy kwaśne i

miki(biotyt i muskowit) minerały ciemne to biotyt rzadziej amfibol

i piroksen, powstałe w głębi ziemi w warunkach sprzyjających

krystalizacji, skała magmowa kwaśna głębinowa. Skała jasna.

2.Riolit- Struktura na ogół porfirowa rzadziej skrytokrystaliczna,

tekstura masywna i najczęściej bezładna(nieuporządkowana),

duża zawartość krzemionki(...