Zakaz wykładni synonimicznej – różnym zwrotom nie można nadawać tego samego znaczenia
Terminy "określa", "ustala" jako pojęcia języka prawnego nie powinny być zamiennie stosowane, skoro oba te terminy w świetle art. 5 ust. 1 i 2 cyt. ustawy o zobowiązaniach podatkowych zostały wypełnione różną treścią pojęciową, formułują dwa różne momenty powstania zobowiązania podatkowego niosące za sobą różne skutki dla podatnika. W rzeczywistości nie tylko organy podatkowe często zamiennie używają tych terminów, ale zdarza się, że i w aktach prawnych terminy te są zamiennie używane, co prowadzić w konsekwencji może do błędnych interpretacji przepisów prawnych, tak jak w rozpoznawanej sprawie. (Wyrok NSA od. W Gdańsku z dnia 11 września 1999 r., sygn. I SA/Gd 89/97)
Spory interpretacyjne w przedmiocie wzajemnego stosunku znaczeniowego znamion „przemoc wobec osoby” (art. 280 k.k.) i „gwałt na osobie” (art. 130 § 3 k.w.). W orzeczeniu Sąd Najwyższy zaaprobował tzw. synonimiczny kierunek wykładni tych znamion, opowiadając się za poglądem, iż na gruncie k.k. z 1997 r. ich zakres znaczeniowy jest tożsamy. Tym samym odrzucił kierunek niesynonimiczny, sprowadzający się do twierdzenia, że pojęcie gwałtu oznacza kwalifikowaną formę użycia przemocy wobec osoby, charakteryzującą się użyciem siły fizycznej o natężeniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia.( uchwała SN z dnia 17 grudnia 2008 r., sygn. I KZP 27/08)
Zakaz wykładni homonimiczna – do jednakowych pojęć – jednakowe określenia
Broń gazowa jest bronią palną zarówno w rozumieniu art. 263 § 2 k.k[1]., jak i art. 280 § 2 k.k[2] (Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 29 stycznia 2004 r., sygn. I KZP 39/03)
Wszak zakaz wykładni homonimicznej oznaczający, że nie należy nadawać tym samym zwrotom prawnym różnych znaczeń w obrębie danego tekstu prawnego, prowadzi do wniosku, że zwrot "skazany" na gruncie przepisów k.k. oznacza osobę, wobec której zapadł prawomocny wyrok skazujący. Wskazać tu można na przepis art. 68 §1 k.k., w którym posłużono się zwrotem "Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca (podkr. SR) w okresie próby...", natomiast w art. 75 § 1 k.k. użyto zwrotu "Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany (podkr. SR) w okresie próby...". Niemniej jednak wzgląd na charakter prawny instytucji uregulowanej w art. 84 § 1 k.k. uzasadnia rozważenie przyjęcie szerszego zakresu desygnatów zwrotu "skazany" użytego w owym przepisie. Instytucja uznania środka karnego za wykonany wiąże się bowiem z etapem wykonywania kary, jest zatem instytucją prawa karnego wykonawczego. (…). Pojęcie "skazany" użyte w art. 84 § 1 k.k. obejmuje także sprawców przestępstw, wobec których orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów na podstawie art. 67 § 3 k.k. w związku z prawomocnym warunkowym umorzeniem postępowania karnego. (Postanowienie Sądu Rejonowego w Złotoryi z dnia 12 września 2017 r. , sygn. II KO 837/17)
Zakaz wykładni per non est
Nie ma żadnych powodów, by odmawiać ustawodawcy kompetencji językowych. Jeżeli więc w zdaniu pierwszym art. 463a § 1 k.p.k. sprecyzował on zastrzeżenie, że kasację można wnieść "tylko" z powodu uchybień wymienionych w art. 388 k.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa, to nie wolno tego ograniczenia traktować per non est i przyjmować, że w istocie jest inaczej i że traktować per non est i przyjmować, że w istocie jest inaczej i że kasację można wnieść "także" z powodu "rażącej niewspółmierności kary".
Zgodnie z dyrektywą wykładni per non est nie można tak interpretować danego przepisu prawa, aby jakiś jego fragment okazał się być zbędny. Zasadnym jest więc łączne odczytanie art. 7 ust. 1 i 3 u.p.s.d[3]., które prowadzi do wniosku, że ustawodawca tworząc kategorię "długów i ciężarów" spadku chciał ją zarysować jako stosunkową szeroką i korespondującą z pojęciem długów na gruncie prawa cywilnego (k.c.). (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 25 września 2013 r., sygn. I SA/Sz 569/13)
Lege non distinguente
Za przyjęciem takiej interpretacji przemawia także to, że ustawodawca nie wprowadził żadnej dystynkcji co do trybu wnoszenia opłat sądowych w zależności od tego, czy skarga (bądź inne pismo procesowe) wnoszona jest bezpośrednio do sądu czy też za pośrednictwem innego organu. Nie ma więc jakichkolwiek podstaw ku temu, aby różnicować tryb wnoszenia opłat, a to tym bardziej, że również skarga wnoszona za pośrednictwem organu jest jednak wnoszona do sądu, a dzień doręczenia skargi organowi, którego działania skarga dotyczy, jest dniem wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego. Z powyższych powodów nie może być uznany za trafny powołany przez WSA argument o możliwości posiłkowego odwołania się do treści art. 219 § 1 p.p.s.a., ponieważ w przepisie tym, podobnie jak w przepisach art. 51-54 oraz art. 56 i art. 221 p.p.s.a. prawodawca konsekwentnie posłużył się tym samym określeniem "wniesienie" (wnoszenie) skargi (pisma) do sądu". Najwyraźniej nie było zatem wolą prawodawcy wprowadzenie zróżnicowania dla trybu wnoszenia opłat w zależności od tego, czy jest to opłata od skargi czy też innego pisma procesowego, ani też w zależności od tego, czy wniesienie pisma następuje bezpośrednio do sądu czy też za pośrednictwem organu. Stosownie zatem do reguły wyrażonej w paremii lege non distiguente, wszystkie przypadki wnoszenia pism, w tym skarg oraz związanych z tym opłat, traktować należy w taki sam sposób. (Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 sierpnia 2006 r., sygn. II SA/Po 398/06)
Wynik przeprowadzonej przez organy administracji wykładni gramatycznej, zdaniem Sądu, jest całkowicie chybiony. Organy administracji bowiem nie dostrzegły, że użycie w analizowanym przepisie spójnika "lub" oznacza, że mamy do czynienia ze związkiem logicznym wyrażającym alternatywę zwykłą, niewyłączającą, niewykluczającą, nierozłączną. Zgodnie z regułami logiki zdania łączone spójnikiem "lub" są prawdziwe jeśli wystąpi sytuacja określona w jednym ze zdań połączonych spójnikiem, jak też wówczas, gdy wystąpią zdarzenia opisane w obu zdaniach. Odnosząc powyższe do treści analizowanego przepisu stwierdzić należy, że przepis ten należy rozumieć w ten sposób, iż wymogi przyznania płatności spełnia posiadacz bydła lub owiec, lub kóz, lub koni, którego zwierzęta w okresie wskazanym w przepisie były wpisane do rejestru (koniecznie konkretne zwierzęta, a nie koniecznie ich aktualny posiadacz), jak też posiadacz bydła lub owiec, lub kóz, lub koni, który dokonał zgłoszenia zwierząt do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych lub do rejestru koniowatych. Zdaniem Sądu, pogląd organów, które uznały, że w rejestrze musi być wpisany posiadacz zwierząt, nie wynika z treści badanej normy prawnej. Lege non distiguente, brak jest podstaw do różnicowania sytuacji posiadaczy (tych którzy zgłosili zmianę posiadacza zwierzęcia i tych co tego nie zrobili) zwierząt wpisanych do rejestru. Skoro ustawa nie wprowadza kryterium podmiotowego, a jedynie przedmiotowe, tj. wymaga, by stado było wpisane do rejestru, nie można tego warunku wyprowadzać w drodze interpretacji przepisu. W sytuacji bowiem, gdy wykładania językowa daje zadowalające rezultaty, wykluczone i niedopuszczalne jest sięganie do innych metod wykładni w szczególności celowościowej, czy systemowej. W niniejszym przypadku jak wskazano wyżej lege non distinquente, jaki podmiot powinien być wpisany do rejestru (właściciel, posiadacz, dzierżyciel), warunkiem ustawowym jest jedynie sam wpis stada we właściwym rejestrze. Taka interpretacja przepisu harmonizuje z istotą i celem przepisów o prowadzeniu rejestru zwierząt gospodarskich. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 20 listopada 2008 r., sygn. I SA/Sz 470/08)
[1] Kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
[2] Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3
[3] ust. 1 Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.
ust. 3 Do długów i ciężarów zalicza się również koszty leczenia i opieki w czasie ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie, oraz koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.
kajtys