Krzysztof Nykiel SŁUGA BOZY STEFAN KARDYNAŁ WYSZYNSKI - TROSKA O ZYCIE SAKRAMENTALNE NARODU.pdf

(136 KB) Pobierz

KOŚCIÓŁ I PRAWO 6(19) 2017, nr 1, s. 143-160

http://dx.doi.org/10.18290/kip.2017.6.1-10

Krzysztof Nykiel

∗

SŁUGA BOŻY STEFAN KARDYNAŁ WYSZYŃSKI

– TROSKA O ŻYCIE SAKRAMENTALNE NARODU

W nauczaniu i kerygmacie Prymasa Tysiąclecia zauważa się dużo róż-

nych aspektów. Występuje w nich wielkie bogactwo myśli zarówno pod

względem duchowym, jak i doktrynalnym. Należy jednak podkreślić, że

nauczanie Prymasa Polski w sensie ścisłym nie stanowi systematycznego

wykładu, np. pod względem teologicznym, filozoficznym, socjologicznym

czy historycznym. Jednak z jego wieloaspektowego nauczania można wy-

odrębnić treści, które wskazują na wyjątkową umysłowość Prymasa. W je-

go nauczaniu i działalności dostrzega się świadectwo zaangażowania

w dzieło prowadzenia Ludu Bożego do uświęcenia i zbawienia. Źródłem ni-

niejszego artykułu są przede wszystkim wypowiedzi publiczne – przemó-

wienia, kazania, homilie, listy pasterskie oraz publikacje książkowe kard.

Stefana Wyszyńskiego. Temat troski o życie sakramentalne Narodu jest

bardzo obszerny, dlatego artykuł ograniczony będzie do trzech sakramen-

tów, które wyciskają szczególne piętno na życiu chrześcijanina, a miano-

wicie sakramenty chrztu, bierzmowania i święceń.

Posługę sakramentalną kard. Wyszyńskiego w okresie 54 lat kapłań-

stwa można podzielić na dwa okresy: prezbiterat (1924-1946) i biskupstwo

(1946-1981). Troska o życie sakramentalne Ludu Bożego w jego życiu prze-

jawiała się stale i w różnych formach. Rozpoczęła się od okresowej krótkiej

posługi parafialnej i przygodnej posługi w okresie drugiej wojny światowej

przy nadarzających się okazjach i potrzebach wiernych na terenie diecezji

lubelskiej oraz w Warszawie. Okres biskupstwa obejmujący 35 lat wyrażał

RZYSZTOF

YKIEL

– Regens Penitencjarii Apostolskiej, Profesor wizytujący

Wydział Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego; adres do

korespondencji: Penitenzieria Apostolica, Piazza della Cancelleria 1, 00186 Roma,

Italia; e-mail: kristofnyk@gmail.com

144

Krzysztof Nykiel

się w trosce o życie sakramentalne Ludu Bożego, które można określić ja-

ko priorytetowe.

Obejmując posługę w diecezji lubelskiej ks. Stefan Wyszyński, wyznał

i wyraził ją w jasnym programie, że pragnie poświęcić „wszystkie dane mu

od Boga siły duszy i ciała chwale Bożej –

Soli Deo

– i zbawieniu powierzo-

nych mu dusz, ufając Bożej pomocy i łasce”

. Z woli papieża Piusa XII,

opuścił diecezję lubelską, w której pozostawiał bogatą pamięć, aby objąć

dwie archidiecezje – Gniezno i Warszawę, jako Prymas i pasterz Kościoła

w Polsce. W liście pasterskim z dnia 2 lutego 1949 r. skierowanym do du-

chowieństwa i wiernych swoich archidiecezji – Gniezna i Warszawy, w na-

stępujących słowach scharakteryzował swoją dotychczasową misję i tę,

która go czekała: „Czy mam obowiązek przedstawić się Wam? Nie jestem

ci ja ani politykiem, ani dyplomatą, nie jestem jeszcze działaczem ani re-

formatorem. Ale natomiast jestem Ojcem Waszym duchowym, Pasterzem

i biskupem dusz Waszych, jestem Apostołem Jezusa Chrystusa. Posłannic-

two moje jest kapłańskie, pasterskie, apostolskie, wyrosłe z odwiecznych,

Bożych myśli, ze zbawczej woli Ojca, dzielącego się radośnie szczęściem

swoim z człowiekiem. Zadaniem moim jest: chrzcić, bierzmować, konsekro-

wać, święcić, ofiarować, nauczać i sądzić

(Pont. Rom.).

Niosę Wam

Lumen

Christi

– światło Chrystusowe”

. Przez pryzmat powyższych słów należy

przeanalizować wymienione sakramenty w wymiarze personalnym Sługi

Bożego, jak też w wymiarze jego pasterskiego nauczania.

1. SAKRAMENT CHRZTU.

PREZBITERAT ORAZ POCZĄTKOWA POSŁUGA KAPŁAŃSKA

Stefan Wyszyński urodził się 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli nad Bugiem,

jako drugie dziecko w wielodzietnej rodzinie Stanisława i Julianny z domu

Karp. W dniu urodzin, o godzinie czwartej po południu, przyjął sakrament

chrztu w zuzelskim kościele parafialnym św. Mikołaja, z rąk ks. kan. An-

toniego Lipowskiego. Akt chrzcielny, spisany w specjalnej Księdze Ochrz-

czonych z 1901 r., otrzymał nr 148 [Romaniuk 2011, 14]. Młody Stefan od

S. Wyszyński,

Do Duchowieństwa Diecezji Lubelskiej dzień konsekracji biskupiej,

Listy pasterskie Prymasa Polski 1946-1974,

Éditions du Dialogue d’Éditions Inter-

nationales, Paris 1975, s. 11.

Tenże,

Do duchowieństwa i wiernych swoich archidiecezji,

„Wiadomości Archidie-

cezjalne Warszawskie” Rok XXXIII, luty 1949, nr 2, s. 43-44.

Sługa Boży Stefan Kardynał Wyszyński

145

najmłodszych lat żył łaską chrztu, która obfitowała na rzecz wspólnego

dobra, nie tylko jego osoby, ale całej społeczności Kościoła. Wierność Ko-

ściołowi okazywał również przez łaskę stanu, do której został powołany

w Kościele.

Pracę duszpasterską po święceniach ks. S. Wyszyński rozpoczął 1 wrze-

śnia 1924 r. przy katedrze włocławskiej. Początki kapłańskiego posługiwa-

nia przeżywał tym razem ze swymi kolegami, którzy otrzymali święcenia

kapłańskie nieco wcześniej. Ich praca koncentrowała się przede wszystkim

na posłudze sakramentalnej, kaznodziejskiej i katechetycznej. Ks. Wy-

szyńskiemu, już wkrótce po rozpoczęciu pracy na wikariacie katedralnym,

powierzono zadanie redaktora ukazującego się we Włocławku dziennika

„Słowo Kujawskie”. Po roku pracy duszpasterskiej we Włocławku, S. Wy-

szyński w latach 1925-1929 studiował prawo kanoniczne w Katolickim

Uniwersytecie Lubelskim. W dniu 24 października 1930 r. został skiero-

wany na wikariat z dniem 5 listopada tego roku do jednej z najstarszych

parafii – Przedecz. Tam wypełniał zwyczajną posługę duszpasterską, jak

sprawowanie Eucharystii i innych sakramentów, głoszenie kazań, wizyty

u chorych, posługę w kancelarii, pogrzeby. Niewiele można się dziś dowie-

dzieć o jego działalności z zachowanych dokumentów. Wiadomo, że pobło-

gosławił 25 małżeństw. Do jego obowiązków należało też nauczanie religii

w miejscowej szkole powszechnej siedmioklasowej [Nitecki 2008, 114-15].

Po studiach w KUL i okresie 10-letniej pracy, jako redaktor „Ateneum

Kapłańskiego”, wybuch drugiej wojny światowej zastał go we Włocławku.

Ze względu na swoją działalność publicystyczną groziło mu aresztowanie.

Zmuszony był opuścić Włocławek i udać się do rodziców we Wrociszewie.

Po kilku miesiącach przeniósł się do diecezji lubelskiej, gdzie otworzyła się

przed nim możliwość pracy duszpasterskiej i nauczycielskiej. Do Kozłówki

koło Lubartowa ks.Wyszyński przybył prawdopodobnie na przełomie lipca

i sierpnia 1940 r. i przebywał przez rok. Jego praca w Kozłówce obejmowa-

ła posługę duszpasterską skierowaną ku mieszkającym tam siostrom i oso-

bom niewidomym, a także mieszkańcom pałacu, uciekinierom z domów ro-

dzinnych, pracownikom pałacu i okolicznej ludności. Ks. Wyszyński

w miejscowej kaplicy barokowej, obok stacjonujących Niemców, sprawował

liturgię, głosił nauki, prowadził rekolekcje, budził nadzieję, umacniał wolę

życia i przetrwania tragicznego czasu okupacji, także w prowadzonym in-

dywidualnym kierownictwie duchowym [Nitecki 2008, 209-11].

Michał Żółkowski – świadek tego duszpasterstwa – stwierdził: „Im dłu-

żej ksiądz Wyszyński przebywał w Kozłówce tym więcej ludzi szukało

146

Krzysztof Nykiel

z nim kontaktu. Przychodzili lub przyjeżdżali z najdalszych zakątków Or-

dynacji [Zamoyskich] na rozmowę, na spowiedź, chcąc znaleźć radę lub

pociechę. Sam fakt, że znajdował czas dla każdego i gotów był służyć ka-

płańską posługą, ściągał do niego chętnych. Odchodzili ubogaceni” [Nitecki

2008, 211]. Wkrótce po przybyciu do Kozłówki, jak wspomina przebywają-

ca tam Zofia Czacka, «zaczął regularnie wyjeżdżać w niedziele i święta

z Mszą Świętą do Nasutowa, folwarku należącego do ordynacji. Wyjazdy

były „otoczone tajemnicą”, ale każdy mniej więcej zdawał sobie sprawę, że

Msza Święta dla pracowników folwarcznych ordynacji była głównie prze-

znaczona dla chłopców z lasu, rozmaitych ugrupowań przygotowujących

się i oczekujących na wyruszenie do boju» [Czacka 1981, 324; Czaczkow-

ska 2013, 62-63].

Po opuszczeniu Kozłówki z racji bezpieczeństwa i krótkim pobycie

w Zakopanem, w czerwcu 1942 r. przybył do Żułowa do domu Sióstr Fran-

ciszkanek Służebnic Krzyża. Tam spotkał zaprzyjaźnionego kapłana, ojca

duchownego, ks. Władysława Korniłowicza. Od początku włączył się we

współpracę i posługę religijną swego duchowego mistrza. Miejscowa kapli-

ca była centrum duszpasterskiej pracy ks. Wyszyńskiego przez ok. 7 mie-

sięcy pobytu w Żułowie. Odprawiał Msze Św. i inne nabożeństwa. W miarę

jak okupanci zamykali kościoły na Zamojszczyźnie, prowizoryczna kaplica

w Żułowie stawała się centrum życia religijnego. Z Żułowa wyjeżdżał dys-

kretnie z posługą duszpasterską do innych miejscowości jedynie znanych

jemu [Nitecki 2008, 231; Czaczkowska 2013, 63-64].

Po dwóch latach ukrywania się ks. S. Wyszyńskiego na Lubelszczyźnie,

latem 1942 r. zaistniała możliwość i potrzeba kolejnych przenosin do La-

sek k. Warszawy. Przyczyną tego była potrzeba posługi kapelana po odej-

ściu ks. Jana Zieji. Laski stanowią od 1923 r. siedzibę władz Zgromadze-

nia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża oraz Zarządu Towarzystwa

Opieki nad Ociemniałymi. Posługa duszpasterska, na której prowadzenie

ks. Wyszyński otrzymał oficjalną zgodę Kurii Metropolitalnej Warszaw-

skiej, jako kapelan Sióstr Franciszkanek, obejmowała typową działalność

kapłańską, a więc odprawianie Mszy Św., sprawowanie sakramentów

świętych, zwłaszcza sakramentu pokuty, prowadzenie rekolekcji i głosze-

nie kazań. Przebywając w Laskach nie ograniczał się jednak tylko do typo-

wej pracy duszpasterskiej prowadzonej w tamtejszym Zakładzie. Uczestni-

czył aktywnie także w tajnym nauczaniu nie tylko w Laskach, ale i w War-

szawie. Spotkania Wyszyńskiego z różnymi środowiskami w okupowanej

Warszawie wkrótce zaowocowały i stały się okazją do nawiązania bliż-

Sługa Boży Stefan Kardynał Wyszyński

147

szych kontaktów z grupą dziewcząt, stanowiącą zalążek dzisiejszego Insty-

tutu Prymasa Wyszyńskiego.

W lipcu 1944 r. ks. S. Wyszyński zaangażował się w powstanie war-

szawskie, składając przysięgę na ręce kapelana rejonowego ks. Jerzego

Baszkiewicza, przyjmując pseudonim „Radwan”. Mimo że nie był zwolen-

nikiem wybuchu powstania, włączył się jednak w działalność powstańczą

z całą energią i entuzjazmem. Ks. Wyszyński w Laskach spełniał przede

wszystkim obowiązki kapłańskie, sprawował Mszę Św., spowiadał czekają-

cych na operację, w dramatycznych sytuacjach zagrożenia życia udzielał

zbiorowego rozgrzeszenia, roznosił Komunię św., namaszczał, modlił się

z umierającymi, dodawał im wypływającej z wiary otuchy, budził nadzieję,

prowadził pogrzeby poległych. „Najświętszy Sakrament umieścił w tym

czasie w piwnicy pod domem sióstr, tam trwała nieustanna adoracja i tam

ksiądz Wyszyński spowiada. Mimo tragizmu sytuacji zawsze miał czas na

modlitwę i medytację, do której zachęcał innych” [Nitecki 2008, 231]. Do-

wódca Grupy „Kampinos” Józef Krzyczkowski, podkreślał, iż opieka du-

chowa i odprawiane przez ks. Wyszyńskiego Msze Św. dla chorych miały

ogromne znaczenie dla ich umocnienia moralnego. „Te chwile skupienia

i modlitwy – wspominał – oraz odwiedziny rannych podczas obchodów, da-

wały niezwykły nastrój bezpieczeństwa i spokoju. Miało to ogromne zna-

czenie dla ciężko rannych partyzantów, którzy pozbawieni broni, szukali

nadziei i wsparcia w słowach duchownego. Ks. Stefan Wyszyński potrafił

stworzyć tak potrzebny tym bezbronnym ludziom klimat ufności i ducho-

wego wsparcia. Obok posługi duszpasterskiej uczestniczył też w trudach

codziennej powstańczej rzeczywistości, pomagał pielęgniarkom w opiece

medycznej, dodawał im otuchy swoją obecnością i modlitwą” [Nitecki 2008,

232-33].

Ks. Wyszyński po zakończeniu działań wojennych w lutym 1945 r. po-

wrócił do Włocławka. Niezwłocznie przystąpił do organizowania Semina-

rium Duchownego w Lubrańcu, które było dla niego wielką szkołą. „Pra-

cowaliśmy w warunkach niesłychanie trudnych. Byłem jednocześnie pro-

boszczem dwóch okolicznych parafii. Jeden z wykładowców, ksiądz profe-

sor Iwanicki, był również proboszczem w pobliskiej parafii. W niedziele by-

liśmy proboszczami, a w tygodniu wikariuszami, profesorami i rektorami.

Takie były warunki”. Ks. Wyszyński we wspomnieniach przytacza obrazek

z duszpasterskiej pracy tego czasu: «Wpadliśmy w Lubrańcu na pomysł,

aby odwołać się do byłych członkiń KSMŻ [Katolickiego Stowarzyszenia

Młodzieży Żeńskiej – K.N.] i poprosić je o pomoc. Powiedzieliśmy im: „Po-

Plik z chomika:

nbogdanus

Inne pliki z tego folderu:

Leksykon duchowosci katolickiej.pdf (27775 KB)
Kardynał Steafan Wyszyński GŁOS Z JASNEJ GÓRY.pdf (15010 KB)
Kardynał Stefan Wyszyński IDŹCIE I NAUCZAJCIE.pdf (8437 KB)
Kardynał Stefan Wyszyńsk WIELKA NOWENNA TYSIĄCLECIA.pdf (10496 KB)
Kwartalnik mariologiczny SM_2008_4.pdf (8126 KB)

Krzysztof Nykiel SŁUGA BOZY STEFAN KARDYNAŁ WYSZYNSKI - TROSKA O ZYCIE SAKRAMENTALNE NARODU.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: