05.Historia sztuki - Starożytność 02 - Grecja.pdf

(45047 KB) Pobierz
Historia sztuki
Starożytność
Sztuka Grecka
Spis treści
1. Geografia ........................................................................................................................... 4
2. Chronologia ....................................................................................................................... 5
3. Zakres twórczości plastycznej ............................................................................................ 5
4. Urbanistyka ....................................................................................................................... 6
5. Architektura ....................................................................................................................... 9
5.1. Okres archaiczny ............................................................................................................. 9
5.2. Okres klasyczny ............................................................................................................ 11
5.3. Okres hellenistyczny ...................................................................................................... 14
5.4. Świątynie ....................................................................................................................... 16
5.5. Ewolucja świątyni.......................................................................................................... 19
6. Rzeźba .............................................................................................................................. 21
6.1. Rzeźba archaiczna ......................................................................................................... 21
6.2. Rzeźba klasyczna ........................................................................................................... 23
7. Malarstwo......................................................................................................................... 27
7.1. Malarstwo wazowe ........................................................................................................ 30
Słownik ................................................................................................................................ 34
SZTUKA STAROŻYTNA
2) Sztuka starożytnej Grecji
W znaczeniu Greków piękno „holon” miał sens odmienny od tego w jakim zwykło się dziś
ten wyraz rozumieć. Oznaczał bowiem wszystko to co się podoba, pociąga. Zakres ten był
więc szerszy. Świadectwem jak Grecy pojmowali piękno jest znane orzeczenie wyroczni
delfickiej, że „najpiękniejszym jest to co najsprawiedliwsze. Z wyrazem „techne” który
tłumaczymy jako sztukę, było podobnie jak z pięknem. Nazwa ta obejmowała każdą
produkcję, umiejętność. Sztuki, które później nazywano sztukami pięknymi nie stanowiły dla
greków oddzielnej grupy. Nie dzielili sztuki na piękne i rzemieślnicze. Stosunek ich był do
rzemieślników dwojaki: cenili ich za umiejętności i gardzili nimi ze względu na to że ich
praca jest tworzona dla zarobku. Grecy poezji nie zaliczali do sztuki ponieważ nie mieściła się
w pojęciu sztuki.
Cywilizacja, kultura i sztuka starożytnej Grecji stanowi syntezę dorobku ludzkości
zamieszkującej basen Morza Śródziemnomorskiego w okresie wczesnej starożytności. Przede
wszystkim stworzyły ją osiągnięcia epoki egejskiej (Kreteńczycy, Achajowie) oraz
napływowych plemion jońskich i doryckich. Po raz pierwszy w dziejach ludzkości naród
grecki osiągnął tak wysoki poziom cywilizacji oraz wypracował jednorodną hierarchię
wartości, gdzie wszystko podporządkowane człowiekowi. W późniejszych epokach kultura
grecka traktowana będzie jako wzorzec do naśladowania.
Nowością cywilizacji greckiej był jej
synkretyzm
(umiejętność łączenia całości idei
wykluczających się nawzajem) oraz
perfekcjonizm
(umiejętność doskonalenia wartości
przejętych od poprzedników i obcych). Oryginalność cywilizacji greckiej brała się też z
panującego tam ustroju społecznego. Były to wiejskie lub miejskie wspólnoty wolnych
mieszkańców, gdzie każdy cześć swego wolnego czasu poświęcał rządzeniu państwem. Było
to możliwe, ponieważ niewolnicy wyręczali wolnych obywateli w wykonywaniu niezbędnych
prac. W państwach greckich panował ustrój niewolniczy, lecz ludzie wolni żyli w ustroju
demokratycznym, jaki opierał się na prawach i obowiązkach obywatelskich, niezawisłym
sądownictwie oraz wybieralności władz wykonawczych.
W powstaniu greckiej cywilizacji uczestniczyła religia. Wyrosła ona z idei
antropocentrycyzmu
i stanowiła idealistyczną doktrynę
antropomorficznego
politeizmu.
Antropocentryzm (człowiek najwyższą wartością w świecie śmiertelnym) oraz
antropomorfizm (w każdym przypadku człowiek modelem kosmosu, a więc mikrokosmosem)
stopił się w nierozdzielną ideę, stając się istotą greckiego światopoglądu, a w przyszłości
wzorem światopoglądów humanistycznych. Biologiczny zegar człowieka (narodziny,
dojrzałość, śmierć) przenieśli Grecy w strefę przyrody, objaśniając w jaki sposób rytm
zjawisk kosmicznych, astronomicznych, meteorologicznych oraz rytm dziejów ludzkości,
czyli historię. Idea taka prowadziła do dialektyki, czyli abstrakcyjnej konstrukcji myślowej,
zmierzającej do wyjaśnienia istoty przeciwieństw występujących w przyrodzie (życie –
śmierć, dobro – zło itd.). Ideą naczelną dialektyki jest łańcuchowy proces pojawienia się i
ścierania przeciwieństw (np. rodzenie się i obumieranie, miłość – nienawiść itp.) Głównym
celem takiego procesu jest dążenie do doskonałości tych elementów kosmosu jakie jeszcze są
niedoskonałe. Przekonanie takie stało się imperatywem sztuki greckiej, czyli naturalną
potrzebą człowieka i żywiołem stwarzającym sztukę.
W epoce archaicznej przejęli Grecy od Egejczyków ideę
niezrównoważonej harmonii
(asymetria, dekompozycja, przypadkowość, przewaga jednej części nad pozostałymi,
niejasność formy i treści), jaka stanowi ponadczasową podstawę wszelakiej sztuki
ekspresyjnej. Była to estetyka celowego chaosu, związana z
chaotycznym
obrazem świata,
zdominowanym w najstarszym światopoglądzie. Prawdopodobnie była to
estetyka
normatywna
(jednoznacznie określana hierarchia wartości; zasady tworzenia i odbioru sztuki
określane w postaci zakazów i nakazów). Jednakże Grecy odrzucili estetykę
niezrównoważonej harmonii i przeciwstawiali jej
estetykę kosmosu,
czyli estetykę ładu
dającego się określić zapisem liczbowym, absolutnie zrównoważonej harmonii, wynikającej z
doskonałego stosunku części do całości. Estetyka chaosu odwoływała się do intuicyjnego
ideału piękna, zaś estetyka kosmosu zastąpiła go ideałem
piękna konceptualnego,
rozumowego. Już w czasach starożytnych estetykę kosmosu uznano za doskonalsza od
estetyki chaosu tym samym uznano ją za jedynie prawdziwą interpretację piękna. XIX –
wieczny myśliciel Fryderyk Nietsche omawiając estetykę starożytnych Greków wyróżnił w
ich sztuce pierwiastek dionizyjski (telluryczny) i apoliński (kosmiczny), jakie nieustannie
występowały obok siebie.
1. Geografia
Sztuka starożytnej Grecji objęła swym zasięgiem basen Morza Śródziemnego. Rdzennym
regionem był obszar dawnej cywilizacji egejskiej. W następnych stuleciach cywilizacja i
sztuka grecka rozprzestrzeniła się wzdłuż wybrzeży Morza Czarnego, północnych wybrzeży
Afryki, wschodnich wybrzeży Półwyspu Iberyjskiego oraz zachodnich wybrzeży Azji
Mniejszej. Pojawiła się także na Półwyspie Apenińskim, wzdłuż wybrzeży Adriatyku, w
Zatoce Genueńskiej oraz Zatoce Marsylskiej.
Głównymi regionami były
Attyka
(Ateny, Teby),
Peloponez
(Korynt, Olimpia),
Wielka
Grecja
(Syrakuzy),
Jonia
(Milet, Efez, Pergamon, Helikarnas, Rodos, Tralles).
2. Chronologia
Podstawowym podziałem dziejów sztuki greckiej jest podział na epoki:
a. Archaiczną (XI – VI stulecie p.n.e.)
b. Klasyczną (V – IV stulecie p.n.e.)
c. Hellenistyczną (IV – I stulecie p.n.e.)
Długą epokę archaiczną dzieli się na:
a. Okres wczesno archaiczny, zwany geometrycznym (XI – VIII w.
p.n.e.)
b. Okres dojrzały, zwany orientalizującym (VIII w. p.n.e.)
c. Okres późno archaiczny (VII – V w. p.n.e.)
3. Zakres twórczości plastycznej. Hierarchia dyscyplin plastycznych.
W ramach sztuk plastycznych starożytni Grecy rozwinęli: urbanistykę, architekturę, rzeźbę,
rzemiosło artystyczne, malarstwo.
Plan miasta Greckiego
Przekrój przez
świątynię Zeusa
Olimpijskiego
Venus z Milo,
rzeźba
hellenistyczna
z marmuru,
znaleziona na
Wyspie
Melos w Grecji;
130 - 100 BC,
Musée du
Louvre, Paris,
France

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin