07kokzb_rozdz_2.pdf

(2696 KB) Pobierz

ROZDZIAŁ II.

Zabudowania gospodarcze

Budynki dla inwentarza żywego.

Inwentarz żywy mieści w sobie wcale pokaźną część k a

pitału nakładowego właściciela, a zazwyczaj przeważną część

kapitału dzierżawcy.

Lokacya zaś kajntału w żywym inwen

tarzu, aczkolwiek dla rolnika konieczna, jest zawsze połączona

ze znacznem ryzykiem, z powodu często nieprzewidzianych

strat w skutek chorób, mianowicie zakaźnych, lub w skutek i n

nych wypadków, wynikających głównie z niedozoru.

Możliwe zabezpieczenie się od podobnych strat będzie

więc naturalną dążnością każdego rolnika.

Zdrowie i rozwój

inwentarza żywego zależy w znacznej mierze od rodzaju jego

pomieszczenia; sposób stawiania i utrzynrywania odnośnych b u

dynków jest więc już z tego względu rzeczą bardzo ważną.

Celem i zadaniem budowli, przeznaczonych na pomiesz

czenie inwentarza żywego, będzie przedewszystkiem możliwa

ochrona zwierząt od szkodliwych wpływów atmosfery, w ogóle

zaś zapewnienie im miejsca pobytu i któreby ze wszech miar

odpowiadało wymaganiom zdrowotności i któreby, chroniąc je

od chorób, zapewniało im należyty rozwój.

—

Ogólne warunki, dotyczące zdrowotności, będą tu ponie

kąd pokrewne podanym wyżej dla mieszkań ludzkich, bo

i zwierzęta, a mianowicie domowe zwierzęta ssące, potrzebują

do należytego rozwoju warunków zupełnie podobnych tym, jakie

służą zdrowiu człowieka, najdoskonalej uorganizowanego z po

między ssących. Podobnie jak człowiek ucywilizowany, t a k i one

straciły w skutek długowiekowej, sztucznej ochrony od wpły

wów atmosfery, przez długie szeregi pokoleń i mocą dziedziczno

ści ów hart i siłę oporu na wpływy zmiennej atmosfery, jakie

cechują zarówno zwierzęta dzikie, jako też i dzikie jeszcze ple

miona ludzkie.

Podobnie więc, jak dla mieszkań ludzkich, tak też i dla

tych budowli główne warunki będą: stosowna ciepłota, odświe

żanie powietrza, należyte oświetlenie i ochrona od wilgoci.

Z natury rzeczy jednak wymagania te są jakościowo znacznie

niższe, niż dla mieszkań ludzkich, chociaż ze wstydem przy

znać trzeba, że np. stajnie dla koni zbytkownych, mianowicie

wyścigowych, bywają urządzane ze stokroć większym komfor

tem aniżeli mieszkania dla robotników wiejskich.

Z e względu na ciepło, a właściwiej się wyrażając, ze

względu na ochronę od mrozów, zalecają się grube ściany z ce

gły, kamienia polnego, lub mury z pisee wapiennego, które po

siadają nadto zaletę ogniotrwałości; dalej zaś z uwzględnie

niem równoczesnem kosztów budowy: ściany z drzewa, stawia

ne na węgieł.

Ściany takie, gdy szczeliny ich wypełnimy

mchem i t. p., są cieplejsze niż mury pruskie, stawiane w r y -

glówkę; ryglówka wylepiona gliną chroni znów lepiej od zimna

aniżeli ryglówka wymurowana cegłą paloną.

Nadzwyczaj do

Zwracamy

brą ochronę od zimna stanowią wspomniane już w rozdziale

pierwszym ściany z cegły z warstwami powietrza.

ponownie na nie uwagę rolników, są one bowiem nawet oszczę-

—

. dniej sze niż ściany pełne i chodzi tylko o to, aby wyćwiczyć m u

rarzy w murowaniu ścian tego rodzaju, co zresztą nie wymaga

wcale nadzwyczajnej zręczności, ani wielkiej inteligencyi rze

mieślnika.

O względnej wartości budynków droższych a ogniotrwa

łych i tańszych drewnianych, mówiliśmy dość obszernie w czę

ści wstępnej, tak, że kwestyę tę możemy pominąć na tern

miejscu, nadmieniając tylko, że budynki drewniane, racyonal-

nej konstrukcyi, obok dość już znacznej trwałości, dozwalają

uczynić zadosyć wszystkim warunkom dotyczącym zdrowia i n

wentarza.

Szczelność ścian, wrót, drzwi i okien, potrzebna już ze

względu na ochronę od zimna, staje się jeszcze bardziej nieod

zowną ze względu na uniknięcie przewiewów, szkodliwych z a

równo bydłu, jak ludziom.

Mimo dążności do osiągnięcia mo

żliwie doskonałej szczelności wszystkich ścian i t. d., otaczają

cych przestrzeń przeznaczoną na stały pobyt bydła, należy

znów z drugiej strony umożliwić dostateczne przewietrzanie

tejże przestrzeni w razie potrzeby, mianowicie w czasie pory

gorącej, gdy z powodu nieznacznych różnic między ciepłotą

wewnętrzną a zewnętrzną, transmisya powietrza przez ściany

i t. d. nie starczy do zapewnienia atmosfery tak czystej, j a k

zdrowie bydła tego wymaga.

Oprócz

drzwi

i wrót

potrzebnych do

komunikacyi,

oprócz okien potrzebnych do oświetlenia, dobrze więc będzie

urządzić oddzielną wentylacyę, któraby dozwalała odświeżać

powietrze, nie powodując szkodliwych przewiewów.

D o prze

wietrzania służą zazwyczaj albo otwory w ścianach, umiesz

czane jak najwyżej, tuż pod sufitem, aby przewiew nie trafiał

rozstawionego bydła, a zamykane do woli klapami, albo też

wyciągi pionowe, wychodzące w postaci komina z posowy przez

poddasze po nad dach.

Wyciągi takie powinny u wierzchu

mieć daszek wystający, aby zapobiedz wpadaniu deszczu do

wnętrza. Podobnie jak wyciągi wentylacyjne w mieszkaniach,

tak i wspomniane wyciągi stajenne działają w skutek różnicy

ciepłoty; ciepły słup powietrza w wyciągu, jako gatunkowo

lżejszy od otaczającego powietrza

dzie.

Skuteczność

zewnętrznego,

wypływa

w górę w morzu powietrznem, tak, jak lżejsza oliwa w wo

wyciągu będzie tern większą, im większa

D l a tego wyciąg powinien czerpać

Nad

tym

jest różnica między ciepłotą powietrza w wyciągu a ciepłotą

powietrza zewnętrznego.

powietrze najcieplejsze, które się zbiera u posowy, czyli powi

nien mało co albo wcale z niej nie wystawać k u dołowi.

ochłodzenia, któreby zmniejszało siłę wentylacyi.

to, trzeba chronić powietrze w wyciągu od niepotrzebnego

celu robi się wyciągi z materyału będącego złym przewodni

kiem ciepła, np. z desek zbitych w rurę przekroju kwadrato

wego, lub lepiej jeszcze z dwóch takich r u r wsuniętych w sie

bie, z których wewnętrzna jest właściwym wyciągiem, a ze-

wnątrzna tylko osłoną; przestrzeń między obiema rurami

zapełnia się natenczas sieczką, torfem, lub innym złym prze

wodnikiem cieplika.

N a każdy pud (40 łunt.) żywej wagi pomieszczonego inwen

tarza potrzeba średnio 4 do 8 łokci sześciennych świeżego po

wietrza na godzinę, a na każde 100 pudów żywej wagi starczy

wyciąg 10 do 15 łokci wysoki, o przekroju

towego.

Aby

wyciągi

takie

funkeyonowały

należycie, trzeba

w miejsce uchodzącego doprowadzać świeże powietrze z ze

wnątrz; otwory zaś doprowadzające świeże powietrze należy

tak rozmieścić w budynku, aby prąd świeżego powietrza nie

•trafiał na rozstawione bydło.

' / łokcia kwadra

—

T a k dopływy, jako też i odpływy powietrza muszą, n a

turalnie, być zaopatrzone w klapy lub inne zamknięcia, które-

by dozwalały w zimniejszej porze roku zmniejszyć dowoli lub

zupełnie przerwać wentylacyę, aby nie obniżać zbytecznie c i e

płoty w budynku.

Dostatniego oświetlenia za pośrednictwem okien oszklo

nych wymaga już sam wzgląd na zdrowotność zwierząt; dobre

oświetlenie podobnych budynków ma jednakże i dalsze zalety:

ułatwia mianowicie obsługę i dozór i przyczynia się bardzo do

utrzymania inwentarza w czystości.

Światło dzienne, wpada

jące przez okna, nie powinno razić inwentarza rozstawionego,

przy żłobach, którą to okoliczność należy uwzględnić przy roz

mieszczaniu okien w budynku.

Gdyby zaś rozkład zabudo

wań koniecznie wymagał pomieszczenia okien w ścianie, k u

której zwrócone są oczy ustawionych zwierząt, to trzeba okno

takie umieścić jak najbliżej sufitu, a wysokość jego w świetle

przyjąć stosunkowo mniejszą, dodając natomiast na szerokości.

Światło, padające z tak wysoko położonych okien, mniej bę

dzie raziło, niż światło z okna niżej leżącego.

Co do materyału okien, to napotykamy jeszcze najczę

ściej okna drewniane, chociaż dzisiaj zniżone ceny okien żela

znych często już za niemi przemawiają.

Okna stajenne i t. p. otwierają się najdogodniej, jeśli są

utwierdzone na osi poziomej, około której się obracają;

okna

takie otwarte do połowy, t. j . pochylone pod 45°, zacieśniają

mniej przejścia, a przewietrzają przynajmniej tak dobrze, jak

zupełnie otwarte okno zwykłe.

Wilgoć wytwarza się z natury rzeczy w stajniach, obo

rach, owczarniach i t. p.; należy jednak dokładać wszelkich

starań, aby ją usuwać jak najspieszniej, gdyż jest ona ze

wszech miar szkodliwą, mianowicie gdy się znajduje w nad-

Plik z chomika:

poszukiwany2000

07kokzb_rozdz_2.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: