Sztandary Gwardii Szwajcarskiej_Guzek,K.pdf

(34957 KB) Pobierz
KRZYSZTOF J. GUZEK
Polskie Towarzystwo Weksylologiczne
S Z T A N D A R Y
G W A R D I I
S Z W A J C A R S K I E J
Z D U N Y
k/ Ł O W I C Z A
-
M A J
2 0 1 5
Krzysztof J. Guzek
*)
Nowy sztandar Gwardii Szwajcarskiej A.D. 2015
W dniu 6 maja przypada coroczne święto
Gwardii Szwajcarskiej,
zwanej też
Gwardią Papieską -
Guardia Svizzera Pontificia
(łac.:
Cohors pedestris Helvetiorum a sacra
custodia Pontificis),
pełniąca rolę straży przybocznej papieża
[1],
Sztandar Gwardii Szwajcarskiej podczas pontyfikatu Papieża Franciszka
Formacja ta utworzona została na początku XVI w. ze szwajcarskich żołnierzy
zaciężnych, słynnych z waleczności, dyscypliny i wierności
[2].
W czasie swojego pontyfikatu (1503-1513) Juliusz II dążył do umocnienia i poszerzenia
Państwa Watykańskiego, bardzo osłabionego za czasów panowania zdemoralizowanego rodu
Borgiów, zaś szczególnie – papieża Aleksandra VI. Z powodu licznych wojen Juliusz II
sprowadził do Państwa Kościelnego po raz pierwszy 150 szwajcarskich najemników w 1506 r.
w celu pełnienia jego osobistej ochrony, określając ich jako
defensores Ecclesiae libertaris
(obrońcy wolności Kościoła).
Osobiście ich powitał i odebrał przysięgę na stopniach Bazyliki św.
Piotra. Rok1506 uważany jest za datę utworzenia papieskiej Gwardii Szwajcarskiej i stąd w 2006
r. było obchodzone 500-lecie jej powstania.
Tylko raz w swojej historii Gwardia Papieska uczestniczyła w walkach. W dniu
6 maja 1527 r.
przeszła w Rzymie swój niezwykle krwawy chrzest bojowy w obronie
papieża Klemensa VI ( 1523-1534), w trakcie którego na 189 walczących na stopniach
Bazyliki św. Piotra Szwajcarów poległo zgodnie ze swoją dewizą
„Dzielny i Wierny”
aż
147 gwardzistów.
Dla upamiętnienia tego tragicznego wydarzenia dzień 6 maja jest dorocznym świętem
Gwardii Szwajcarskiej, podczas którego nowo przyjęci do gwardii rekruci składają przysięgę
na placu św. Damazego
[3].
Tylko raz i po raz pierwszy – w 500 rocznicę powstania gwardii
– rekruci składali przysięgę na placu św. Piotra w obecności Papieża Benedykta XVI.
________________________________
*)
Autor jest członkiem specjalistycznych towarzystw naukowych: Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy
(afiliacja PAN) oraz Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego (afiliacja FIAV); jest także członkiem Towarzystwa
Heraldycznego Szkocji (Member of The Heraldry Society of Scotland).
[1]
Do zadań Gwardii Szwajcarskiej należy nie tylko osobista ochrona papieża i Pałacu Apostolskiego. Chroni
ona granice Państwa Watykańskiego, stanowi także osobistą ochronę papieża podczas jego zagranicznych
pielgrzymek. Najbardziej widoczna funkcja gwardii Szwajcarskiej to funkcja reprezentacyjno-honorowa podczas
której gwardziści, uzbrojeni w halabardy, tradycyjną broń piechoty szwajcarskiej od XIII wieku, występują w
galowym umundurowaniu o barwach rodu Medyceuszów, zaprojektowanym w 1914 r. lecz nawiązującym do
pierwowzoru z XVI w.
[2]
vide Posłowie:
„Szwajcarskie gwardie na przestrzeni wieków”
Warto w tym miejscu poświęcić parę słów papieżowi Juliuszowi II, gdyż jego herb –
jako założyciela Gwardii Szwajcarskiej – widnieje na płacie gwardyjskiego weksylium
[4].
Juliusz II (1443-1513)
– Giovanni della Rovere
[5]
– pochodził z zasłużonego dla
Stolicy Apostolskiej książęcego
rodu Della Rovere,
z którego wywodził się jego stryj
papież
Sykstus IV -
budowniczy Kaplicy Sykstyńskiej i twórca Biblioteki Watykańskiej
Giovanni della Rovere szybko awansował w hierarchii kościelnej i już pod koniec XV w. był
jednym z najbardziej wpływowych kardynałów. Na konklawe w 1503 r. został obrany
papieżem przybierając imię Juliusza II.
Herb książęcego rodu Della Rovere, herb kardynała Giovanni Della Rovere
[6]
oraz
herb Papieża Juliana II Della Rovere
Przez większość historyków kościoła Juliusz II jest oceniany jako świetny
administrator, który pozostawił po sobie pełny skarbiec papieski, opustoszały podczas
pontyfikatu Borgiów. Współcześni Juliuszowi II kronikarze uważali go wręcz za męża stanu,
który odbudował prestiż Watykanu. Zaś świetny znawca dziejów papiestwa Ludwik von
Pastor (1854-1928) uważał Juliusza II za jednego z największych następców św. Piotra od
czasów papieża Innocentego III (pontyfikat 1198 – 1216).
Julian II był również patronem sztuk pięknych – za jego pontyfikatu Michał Anioł
namalował słynne freski w Kaplicy Sykstyńskiej- a także i budowniczym.
Z rodowym nazwiskiem
Della Rovere
związana jest także bardzo interesująca z
punktu widzenia heraldycznego historia związana z kultem św. Marii della Ouerce w
miasteczku Virgin.
_________________________________________
[3]
Rekruci (ochotnicy) muszą być katolikami i pochodzić ze szwajcarskich kantonów katolickich. Konstytucja
Szwajcarii zabrania pełnienia przez Szwajcarów służby w formacjach wojskowych obcych państw – za
wyjątkiem Państwa Watykanu.
[4]
W literaturze spotyka się określenie tego weksylium jako flagi – co jest sprzeczne z poprawną nomenklaturą
weksylologiczną. Gwardyjskie weksylium ma bowiem wszelkie cechy sztandaru, w którym płat przytwierdzony
jest na stałe do drzewca. Jednakże analiza dostępnej ikonografii wskazuje, iż płat tegoż weksylium wykonany
jest metodą druku na tkaninie, a więc w technologii wykonywania płacht flagowych.
[5]
Rodowe nazwisko „della rovere” po włosku znaczy „dąb” – stad w rodowym herbie w polu niebieskim
drzewo dębowe złote.
[6]
w tym kardynalskim herbie w postaci płaskorzeźby godło herbu – dębowe drzewo – umieszczone jest w
sześciokątnej, historycznej we Włoszech tarczy toskańskiej (znanej również w literaturze pod nazwą Capo di
Cavallo – kształtu głowy konia).
W 1417 r. miejscowy chłop umieścił na swojej farmie między gałęziami dębu obraz
Najświętszej Marii Panny, który szybko stał się kultem okolicznej ludności i który stąd szybko
został nazwany obrazem St. Marii della Ouerce’ zaś
ouerce
to w jezyku włoskim dąb !
Na wieść o tymże kulcie z inicjatywy papieży Sykstusa IV i Juliana II – wszak
de
domo
della Rovere ! –
zostało w latach 1470 - 1525 w tym miejscu zbudowane sanktuarium
w postaci świątyni. W jej tympanonie umieszczona jest piękna płaskorzeźba przedstawiająca
dąb z rodowego herbu obu papieży
„Della Rovere”
wraz z dwoma umieszczonymi
antytetycznie lwami z herbu miasta Virgin:
Tympanon z sanktuarium św Marii della Ouerce
Widoczny w tympanonie relief jest jednym z pierwszych przykładów symboli
heraldycznych wykorzystanych jako motyw dekoracyjny i został on w praktyce przyjęty
przez wielu papieży aby ich rola w fundacji sakralnych gmachów nigdy nie została
zapomniana !
[7]
Juliusz II (1503 – 1513) – National Gallery w Londynie
Nie można w tym miejscu wspomnieć jeszcze o jednej ciekawej sprawie. Otóż do
naszych czasów zachowały się trzy malarskie konterfekty Juliusza II, z których najbardziej
znany jest obraz namalowany w latach 1511-1512 przez renesansowego malarza Rafaela
Santi
[8].
Abstrahując od wyrażanej przez wybitnych historyków sztuki interpretacji
ideologicznego przesłania tego obrazu zwróćmy uwagą na jeden, pozornie drobny szczegół
w tymże przekazie historycznym . Papież Juliusz II przedstawiony jest w pozycji siedzącej na
fotelu, którego oparcie wieńczą dwa dębowe żołędzie nawiązujące do rodowego, papieskiego
herbu
„Della Rovere”.
Jest więc w niezwykle mocno uzasadnione umieszczenie herbu Juliana II na płacie
sztandaru papieskiej Gwardii Szwajcarskiej.
Schemat wzoru współczesnego sztandaru Gwardii Szwajcarskiej.
W prawej dolnej ćwierci płata umieszczony jest herb papieża Juliusza II
z godłem herbu w polu tarczy toskańskiej;
po prawej – herb rodowy ‘Della Rovere’ Juliusza II.
Płat sztandaru w kształcie kwadratu o powierzchni ok. 2 m. kwadratowych (w
literaturze przedmiotu nie ma określonych wymiarów płata), podzielony jest na kwartały
białym, równoramiennym krzyżem, nawiązującym krzyża szwajcarskiego.
Kanton płata sztandaru przewidziany jest na umieszczenie herbu papieża aktualnie
sprawującego pontyfikat, zaś w czwartym kwartale płata umieszczony jest herb papieża
Juliusza II, założyciela Gwardii Szwajcarskiej. Kwartały drugi i trzeci zawierają ułożone
w pięć pasów barwy niebiesko-żółto-czerwone, przy czym w kwartale drugim środkowy pas
nosi barwę czerwoną, zaś w kwartale trzecim środkowy pas jest barwy niebieskiej. Barwy te
nawiązują do historycznych, renesansowych ubiorów szwajcarskich halabardników,
noszących wówczas barwy rodu Medyceuszów
[9]
Barwy rodu Medyceuszów wywodzą się z ich rodowego herbu.
Pierwotny herb rodowy De Medici przedstawiał w polu żółtym sześć kul czerwonych
[10],przy
czym początkowo było ich dwanaście.
_____________________________________
[7]
w biogramie Juliusza II jest ciekawe
polonicum:
tenże papież wezwał w 1503 r. Wielkiego
Mistrza Zakonu Krzyżackiego do … złożenia hołdu królowi Polski (sic !). Fakt politycznego poparcia
dla Dawnej Rzeczypospolitej przez jednego z największych w historii Państwa Kościelnego papieży
wymownie świadczy o niezwykle mocnej wówczas pozycji Polski na międzynarodowej arenie.
[8]
w 1824 r. zakupiony przez
National Gallery
w Londynie. Santiemu przypisuje się wykonanie jeszcze dwóch
konterfektów Juliusza II, które znajdują się w
Galleria degli Uffizi
w
Palazzo Pitti
we Florencji.
[9]
Medyceusze (De Medici)– władcy Florencji i książęta Toskanii; ród kupiecki i bankierski, który odegrał
wybitną rolę w historii Włoch. Ród Medyceuszy wydał czterech papieży: Leona X (1513-1521),
Klemensa VII (1523-1534), Piusa IV (1559-1565) i Leona XI (1605) oraz dwie regentki – królowe Francji:
Katarzynę de Medici (1547-1559) i Marię de Medici (1600-1610).
[10]
istnieją dwie legendy dotyczące kul w herbie Medyceuszy. Jedna głosi iż są to monety bizantyjskie
(bezants) jako że był to ród znakomitych bankierów, zaś druga – iż zwolennicy Medyceuszów w chwilach
zagrożenia zwoływali się okrzykiem „Palle ! Palle !” (palle=
kula).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin