ARTHUR C. CLARKE
Rama 01
SPOTKANIE
RAMĄ
Wcześniej czy później to musiało się stać. 30 czerwca 1908 roku zagłada ominęła Moskwę tylko o trzy godziny i cztery tysiące kilometrów - odchylenie znikome według kryteriów wszechświata. I znów dnia 12 lutego 1947 roku inne miasto rosyjskie było jeszcze bliższe katastrofy, gdy spadł drugi meteoryt dwudziestego wieku w odległości niecałych czterystu kilometrów od Władywostoku, przy czym tej detonacji nie dałoby się porównać z wybuchem świeżo wynalezionej bomby atomowej.
W tamtych czasach człowiek nic nie potrafił zrobić, żeby uchronić się przed takimi przypadkowymi pociskami zabłąkanymi w bombardowaniu kosmicznym, które niegdyś poznaczyło lejami powierzchnię Księżyca. Meteoryty w roku 1908 i 1947 spadły na bezludzia; ale w następnym wieku nie było na Ziemi już ani jednego rejonu, mogącego służyć artylerii kosmicznej jako cel do nieszkodliwych ćwiczeń. Ludzkość rozprzestrzeniła się od bieguna do bieguna. Toteż nieuniknienie...
O godzinie 9.46 średniego czasu zachodnioeuropejskiego rano w dniu 11 września, pod koniec wyjątkowo pięknego lata roku 2077, większość mieszkańców Europy zobaczyła oślepiającą kulę ognia, która ukazała się na niebie od wschodu. W ciągu paru sekund jaśniejsza niż Słońce sunęła po niebie - zrazu cicho - pozostawiając za sobą rozwirowany słup dymu i pyłu.
Gdzieś nad Austrią zaczęła się rozpadać. Od grzmotów tych detonacji ponad milion osób ogłuchło całkowicie. To byli ci szczęśliwcy.
Tysiąc ton kamienia i metalu, sunąc z szybkością pięćdziesięciu kilometrów na sekundę, gruchnęło na równiny północnych Włoch i w jednej płomiennej chwili praca stuleci obróciła się wniwecz. Padwa i Werona zostały zmiecione z powierzchni Ziemi, resztki chwały Wenecji zginęły w morzu, gdy wody Adriatyku z hukiem zalały ląd po tym uderzeniu z kosmosu.
Śmierć poniosło sześćset tysięcy ludzi, ogólne szkody oceniono na sumę ponad tryliona dolarów. Ale na polu sztuki. historii i nauki cała ludzkość - po wieki wieków poniosła straty nieobliczalne i niepowetowane, jak gdyby w ciągu jednego poranka stoczono i przegrano jakąś wielką wojnę, i mało kto mógł czerpać przyjemność z faktu, że jeszcze przez długie miesiące, podczas gdy pył zagłady powoli opadał, cały świat oglądał świty i zachody słońca najwspanialsze od czasów wybuchu Krakatau.
Po pierwszym wstrząsie ludzkość - jak nigdy dotąd, w żadnym stuleciu - zjednoczyła się, zdeterminowana. Zdawała sobie sprawę, że taka katastrofa może nie po
wtórzyć się przez tysiąc lat, ale też może powtórzyć się już jutro. A następnym razem pociągnie to skutki jeszcze straszliwsze.
Dobrze: nie będzie następnego razu.
Sto lat przedtem świat, znacznie uboższy, dysponujący mniejszymi zasobami, marnował swoje bogactwa, usiłując niszczyć broń, wypuszczoną samobójczo przez ludzkość przeciwko ludzkości. Tych wysiłków nigdy nie uwieńczył sukces, ale nabyte wówczas doświadczenie nie poszło w niepamięć. Teraz można było je wykorzystać w szlachetniejszym celu i wobec nieskończenie większej widowni. Żaden meteoryt dostatecznie duży, żeby spowodować nieszczęście, nie miał przedrzeć się przez zaporę obronną Ziemi.
Tak powstał projekt Straży Kosmicznej. Pięćdziesiąt lat później, w okolicznościach, jakich żaden z projektantów nie mógł przewidzieć, uzasadnił swoje istnienie.
2. Intruz
W roku 2130, dzięki urządzeniom radarowym zainstalowanym na Marsie, wykrywano nowe asteroidy mniej więcej po dwanaście dziennie. Komputery Straży Kosmicznej automatycznie obliczały ich orbity i w swoich przepastnych pamięciach magazynowały informacje, tak żeby co kilka miesięcy każdy zainteresowany astronom mógł mieć wgląd w nagromadzone dane. Dane te były już imponujące.
Przez sto dwadzieścia parę lat, od czasu gdy akurat pierwszego dnia dziewiętnastego wieku odkryto Ceres, największy z tych maleńkich światów, wykrywano pierwszy tysiąc asteroid. Setki ich znajdowano i gubiono, i znajdowano znowu - takie roje, że pewien rozjątrzony astronom nazwał je “robactwem wszechświata". Bardzo by się przeraził, gdyby wiedział, że liczba asteroid, śledzonych teraz przez Straż Kosmiczną, wynosi pełne pół miliona.
Tylko pięć olbrzymów - Ceres, Pallas, Junona, Eunomia i Westa - miało ponad dwieście kilometrów średnicy; przeważnie asteroidy były po prostu monstrualnymi głazami o rozmiarach niedużego parku. Prawie wszystkie krążyły po orbitach poza Marsem; zaledwie kilka - te, które posunęły się w kierunku Słońca na tyle, by stanowić ewentualne niebezpieczeństwo dla Ziemi - interesowało Straż Kosmiczną. I ani jedna z całego tysiąca na przestrzeni dalszej historii Układu Słonecznego nie miała zbliżyć się do Ziemi na odległość mniejszą niż milion kilometrów.
Obiekt figurujący z początku w katalogu jako 31/439 (co oznaczało rok łamany przez kolejny numer odkrycia) wypatrzono, gdy jeszcze znajdował się poza orbitą Jowisza. Nie było nic niezwykłego w jego położeniu: wiele asteroid przesuwało się poza Saturna, zanim skręciło w stronę swego dalekiego słońca. A Thule II, mając najdalszy zasięg, kręciła się tak blisko Urana, że równie dobrze mogłaby być zabłąkanym księżycem tej planety.
Ale pierwszy kontakt radarowy na taką odległość był bez precedensu; najwidoczniej 31/439 musiała mieć niezwykłe rozmiary. Z siły echa komputery wydedukowały, że jej średnica mierzy co najmniej czterdzieści kilometrów. Takiego olbrzyma wykryto po raz pierwszy od stu lat. To, że przeoczano go tak długo, wydawało się wprost niewiarygodne.
Obliczono orbitę i rozwiązano tę zagadkę, po czym wyłoniła się zagadka jeszcze większa. 31/439 nie sunęła normalnym szlakiem asteroid po elipsie, odtwarzanej z dokładnością mechanizmu zegarowego co kilka lat. Ten samotny wędrowiec wśród gwiazd składał w Układzie Słonecznym swoją wizytę pierwszą i ostatnią; sunął tak szybko, że pole grawitacyjne Słońca nigdy nie mogłoby go zatrzymać. Pędził w głąb Układu Słonecznego poprzez orbity Jowisza, Marsa, Ziemi, Wenus i Merkurego, przy każdym z nich zwiększając prędkość, aż miał zatoczyć krąg wokół Słońca i skierować się znowu w nieznane.
W tej właśnie chwili komputery zaczęły błyskami nadawać swój sygnał: “Hej, wy tam! Mamy coś ciekawego!" i dlatego 31/439 zainteresowała istoty ludzkie. W Kwaterze Głównej Straży Kosmicznej zrobił się hałas i temu międzygwiezdnemu włóczędze raz dwa nadano godność, określając go nazwą, a nie, jak dotąd, tylko numerem. Dawno już astronomowie wykorzystali wszystkie nazwy z mitologii greckiej i rzymskiej; teraz czerpali z panteonu hinduskiego. Tak więc asteroida numer 31/439 została nazwana Ramą.
Przez kilka dni wszystkie środki przekazu wywołały doniesieniami o tym gościu wielką sensację, ale sprawę bardzo utrudniała znikomość danych. Wiedziano tylko, że Rama porusza się po niezwykłej orbicie, oraz z grubsza znano jej rozmiary. I to były tylko domysły, wysnute na podstawie echa radarowego. Rama oglądana przez teleskop nadal wydawała się słabą gwiazdką piętnastej wielkości - znacznie za małą, żeby ukazywać się jako wyraźny krążek. Ale zmierzając w kierunku serca Układu Słonecznego, miała nabierać mocy, coraz większa i jaśniejsza z miesiąca na miesiąc, zanim zniknie na zawsze. Orbitujące obserwatoria miały przekazywać bardziej dokładne informacje o jej kształcie i rozmiarach. Czasu było mnóstwo i w ciągu następnych kilku lat mogło się zdarzyć, że jakiś statek kosmiczny na zwykłej swojej trasie będzie przelatywał dość blisko Ramy, żeby zrobić dobre fotografie. Bezpośrednie zbliżenie wydawało się nieprawdopodobne: zbyt dużo kosztowałoby paliwo, potrzebne na zrównanie się z obiektem przecinającym orbity planet z prędkością ponad stu tysięcy kilometrów na godzinę.
Świat wkrótce zapomniał o Ramie, ale astronomowie nie zapomnieli. Z biegiem miesięcy ich podniecenie wzrastało; nowa asteroida stawała się coraz większą zagadką.
Przede wszystkim zastanawiano się nad jasnością Ramy. Zmian natężenia światła nie było.
Światło wszystkich bez wyjątku znanych asteroid ulegało powolnym zmianom - przybywało go i ubywało w przeciągu kilku godzin. Przed dwustu laty z górą uznano, że to jest nieunikniony skutek ruchu wirowego i nierówności kształtów. Asteroida sunąc po swej orbicie wciąż się obraca i wciąż inną powierzchnią zwrócona jest do Słońca, którego jasność tym samym odbija wciąż inaczej.
Otóż Rama nie wykazywała takich wahań. Albo nie kręciła się wcale, albo była symetryczna. Oba te tłumaczenia jednak wydawały się równie mało prawdopodobne.
Sprawa pozostawała w zawieszeniu przez kilka miesięcy, ponieważ nie można było żadnego z dużych orbitujących teleskopów odrywać od stałej obserwacji dalekich przestworzy wszechświata. Astronomia kosmiczna to bardzo drogie hobby: czas korzystania z cennego instrumentu kosztuje, lekko licząc, tysiąc dolarów za minutę. Doktor William Stenton nigdy by nie mógł dysponować dwustumetrowym zwierciadłem dalekiego zasięgu przez pełne piętnaście minut, gdyby nie to, że przeprowadzanie jakiegoś ważniejszego programu uległo chwilowej zwłoce, bo zawiódł któryś z kondensatorów po pięćdziesiąt centów sztuka. Pech jednego astronoma okazał się szczęśliwym trafem dla innego.
Bill Stenton nie wiedział, co zaobserwował, dopóki nie docisnął się nazajutrz do komputera. Nawet wtedy, gdy rezultaty w końcu błysnęły na ekranie, dopiero po długiej chwili zrozumiał ich znaczenie.
Blask Słońca, który odbijała Rama, nie miał stałego natężenia. Było pewne małe, regularne wahanie trudne do wykrycia, ale stwierdzone nieomylnie. Jak wszystkie inne asteroidy Rama rzeczywiście się obracała. Jednakże podczas gdy normalny “dzień" asteroidy trwał kilka godzin, “dzień" Ramy ograniczał się do czterech zaledwie minut.
Doktor Stenton szybko zrobił obliczenia i wprost nie mógł uwierzyć w ich wynik. Ten maleńki światek kręcił się z prędkością obwodową wynoszącą na równiku ponad tysiąc kilometrów na godzinę, tak że byłoby raczej nieroztropnie próbować lądowania gdziekolwiek poza biegunami. Siła odśrodkowa równika Ramy na pewno odrzuciłaby każdy nie przytwierdzony obiekt z przyspieszeniem prawie równym ziemskiemu. Rama była kręcącym się głazem, do którego nigdy nie przywarło ani trochę kosmicznego mchu; to zdumiewające, że takie ciało nie rozpadło się i nie krążyło już od dawna w milionach kawałków.
Obiekt o średnicy czterdziestu kilometrów, z okresem obrotu wynoszącym tylko cztery minuty - gdzież coś takiego umieścić w astronomicznym układzie rzeczy? Doktor Stenton był człowiekiem obdarzonym dość bujną wyobraźnią i chyba nazbyt skłonnym do wyciągania pochopnych wniosków. Teraz pochopnie wyciągnął wniosek, który na kilka minut przyprawił go doprawdy o drżenie.
Jedynym takim okazem kosmicznego zoo może być gwiazda po grawitacyjnym kolapsie. Kto wie, czy Rama nie jest martwym słońcem? Oto kręci się szaleńczo kula neutronów, przy czym każdy jej centymetr sześcienny waży miliardy ton...
W tym momencie raptem przypomniało się przerażonemu doktorowi Stentorowi pozaczasowe klasyczne dzieło H.G. Wellsa “Gwiazda". Doktor Stentor przeczytał tę książkę w dzieciństwie i przyczyniła się ona do rozbudzenia w nim zainteresowań astronomicznych. W ciągu ponad dwustu lat nie utraciła nic ze swojej aktualności i grozy. Na zawsze pozostały mu w pamięci obrazy huraganów i fal przypływu, i miast osuwających się w morze, gdy gość z kosmosu walnął w Jowisza, a potem opadając w kierunku Słońca mijał Ziemię. To fakt, gwiazda, którą opisał stary Wells, nie była zimna; była rozżarzona i na jej moc niszczycielską składał się w wielkiej mierze ten żar. Ale czy to ma znaczenie? Rama, chociaż jest ciałem zimnym i tylko odbija światło Słońca, może zniszczyć samą siłą ciążenia tak całkowicie jak ogniem.
Każda masa gwiezdna wdzierając się w Układ Słoneczny zupełnie by odkształciła orbity jego planet. Wystarczy, żeby Ziemia przesunęła się o parę milionów kilometrów bliżej Słońca - albo gwiazd - i od razu przestanie istnieć owa delikatna równowaga klimatów. Arktyczna pokrywa lodowa stopnieje i woda zaleje wszystkie niziny, albo też morza zamarzną i cały świat skuje na wieki zima. Wystarczy jedno szturchnięcie w tę czy w tamtą stronę...
Wkrótce jednak doktor Stenton uspokoił się i odetchnął z ulgą. Taka bzdura - rzeczywiście powinien się wstydzić. Niemożliwe przecież, żeby Rama była zrobiona ze zgęszczonej materii. Żadna masa wielkości gwiazdy nie mogłaby przeniknąć tak głęboko w Układ Słoneczny, nie wywołując zakłóceń, które objawiłyby się już dawno. Na tej właśnie zasadzie odkryto Neptuna, Plutom i Persefonę. Nie, to zupełnie niemożliwe, żeby obiekt o takiej masie jak martwe słońce wkradł się nie zaobserwowany.
Poniekąd szkoda. Spotkanie z “czarną" gwiazdą byłoby bardzo ciekawe i podniecające.
Dopóki by się nie skończyło...
Zebranie nadzwyczajne Rady do Spraw Kosmosu było krótkie i burzliwe. Nawet w dwudziestym drugim wieku jeszcze nie znaleziono żadnego sposobu na to, by kluczowych stanowisk w administracji nie zajmowali uczeni podstarzali i konserwatywni. Doprawdy wątpliwe, czy ten problem kiedykolwiek zostanie rozwiązany.
Na domiar złego przewodniczącym RSK był emerytowany profesor honoris causa Olaf Davidson, wybitny astrofizyk. Profesor Davidson niezbyt interesował się obiektami mniejszymi niż galaktyki i nigdy nie zawracał sobie głowy ukrywaniem swoich upodobań. Chociaż musiał przyznać, że dziewięćdziesiąt procent jego wiedzy opiera się na obserwacjach przez instrumenty usytuowane w kosmosie, wcale nie był z tego zadowolony. Co najmniej trzy razy w ciągu jego znakomitej kariery naukowej satelity wystrzelone, żeby potwierdzić którąś z jego ukochanych teorii, przynosiły wyniki wprost odwrotne, niż oczekiwał.
Zagadnienie przedłożone Radzie było dosyć proste. Nie ulega wątpliwości, że Rama to obiekt niezwykły, ale czy ważny? Za kilka miesięcy zniknie na zawsze, niewiele więc pozostaje czasu do działania. Okazja raz utracona nigdy się nie powtórzy.
Koszta były zawrotne, ale sondę, którą zamierzano wypuścić z Marsa w przestrzeń kosmiczną za orbitą Neptuna, można było przeprogramować i wysłać z dużą prędkością na spotkanie Ramy. Możliwość spotkania bezpośredniego oczywiście wykluczano: to miał być najszybszy notowany w kronikach przelot dwóch ciał mijających się z prędkością dwustu tysięcy kilometrów na godzinę. Intensywna obserwacja Ramy miała trwać zaledwie kilka minut, a w zbliżeniu nie dłużej niż sekundę. Ale to wystarczało, żeby za pomocą odpowiednich instrumentów otrzymać odpowiedzi na wiele pytań.
Profesor Davidson do tego projektu z sondą wysłaną poza orbitę Neptuna odniósł się bardzo sceptycznie, ale już przedtem zostało to zaakceptowane, zresztą nie widział celu, żeby wykładać jeszcze więcej ciężko zdobytych pieniędzy na błahą sprawę. Bardzo płynnie wygłosił przemówienie o szaleństwie, jakim jest polowanie na asteroidy, a także nawoływanie, że koniecznie trzeba zainstalować na Księżycu nowy interferometr o wysokiej rozdzielczości, żeby raz na zawsze potwierdzić niedawno wskrzeszoną teorię powstania wszechświata w drodze Wielkiego Wybuchu.
To był poważny błąd taktyczny, ponieważ w Radzie zasiadali trzej najbardziej żarliwi zwolennicy zmodyfikowanej teorii stanu ustalonego. W głębi duszy zgadzali się oni z profesorem Davidsonem: polowanie na asteroidy to wyrzucone pieniądze, jednakże...
O przegranej profesora Davidsona zadecydował jeden głos.
W trzy miesiące później wystrzelono z Fobosa, wewnętrznego księżyca Marsa, sondę kosmiczną, którą nazwano Sita. Czas lotu wynosił siedem tygodni, a jej aparatura włączyła się na pełną moc dopiero na pięć minut przed przechwyceniem Ramy. Jednocześnie wypuszczony przez nią rój kamer przelatując koło Ramy miał sfotografować ten obiekt ze wszystkich stron.
Pierwsze zdjęcia, zrobione z odległości dziesięciu tysięcy kilometrów, sprawiły, że ludzkość przerwała wszelkie swoje działania. Na miliardzie ekranów telewizyjnych ukazał się maleńki nijaki walec, który powiększał się z sekundy na sekundę. Gdy podwoił swoje rozmiary, nikt nie mógł udawać, że uważa Ramę za obiekt naturalny.
Rama była walcem tak idealnie równym, jakby została obrobiona na jakiejś ogromnej tokarce z kłami oddalonymi od siebie o pięćdziesiąt kilometrów. Oba jej końce o średnicy dwudziestu kilometrów były zupełnie płaskie, jedynie na środku powierzchni jednego z nich sterczały jakieś nieduże konstrukcje. Z odległości uniemożliwiającej wyczucie proporcji Rama wyglądała prawie śmiesznie jak zwyczajny domowy bojler.
Powiększała się, aż zapełniła cały ekran. Jej matowa ciemna szarość przypominała bezbarwną powierzchnię Księżyca. Nie było na niej żadnych oznaczeń, tyle że w połowie walca widniała plama, a raczej smuga długości jednego kilometra, jak gdyby kiedyś przed wiekami coś uderzyło i rozbryznęło się w tym miejscu.
Nic nie wskazywało na to, by owo uderzenie mogło bodaj trochę uszkodzić krągłą ścianę Ramy; ale właśnie ta
smuga powodowała pewną fluktuację światła i tym samym umożliwiła Stentorowi dokonanie odkrycia.
Zdjęcia z innych kamer nie przydały niczego nowego. Jednakże trajektorie, którymi kamery przeleciały poprzez znikome pole grawitacyjne Ramy, pozwoliły uzyskać bardzo ważną informację - o masie tego walca.
Rama była stanowczo za lekka, żeby być ciałem litym. Bez zdumienia przyjęto fakt, że jest pusta w środku.
Oto więc wreszcie nadchodzi czas spotkania od dawna wzbudzającego lęk, od dawna wyczekiwanego. Ludzkość ma podejmować swego pierwszego gościa z gwiazd.
4. Spotkanie
Komandor Norton zapamiętał pierwsze transmisje telewizyjne z ostatnich minut tego spotkania, powtarzane wielokrotnie w zwolnionym tempie. Ale było coś, czego z pewnością obraz elektroniczny nie mógłby przekazać niesamowitość rozmiarów Ramy.
Norton nigdy nie doznawał podobnego wrażenia, gdy lądował na naturalnych obiektach jak Księżyc czy Mars. To były światy, więc ich wielkość go nie dziwiła. I przecież lądował także na Jowiszu VIII, który był tylko trochę większy od Ramy i wydawał się obiektem zupełnie małym.
Łatwo jednak można rozwiązać tę paradoksalną zagadkę. Na wrażenie odniesione teraz przez Nortona wpłynął fakt, że Rama to twór sztuczny, milion razy cięższy niż wszystko, co ludzkość kiedykolwiek wystrzeliła w przestrzeń kosmiczną. Masa Ramy wynosiła co najmniej dziesięć bilionów ton: w każdym kosmonaucie myśl o tym budziła nie tylko lęk i uznanie, ale i grozę. Nic dziwnego, że Norton uświadamiał sobie własną znikomość i patrzył przygnębiony, jak ten walec z jakiegoś nie starzejącego się metalu coraz bardziej zapełnia niebo.
Dołączyło się tu poczucie niebezpieczeństwa, zupełnie dla niego nowe, chociaż doświadczenie miał bogate. Lądując, zawsze dotąd wiedział, czego się spodziewać; zawsze istniała możliwość katastrofy, ale nigdy nie było możliwości zaskoczenia. W przypadku Ramy jedynym pewnikiem mogło być właśnie zaskoczenie.
Teraz Śmiałek krążył w odległości niecałego tysiąca metrów ponad północnym biegunem Ramy, nad samym środkiem powoli kręcącej się okrągłej tarczy. Wybrano ten koniec walca, ponieważ był w blasku Słońca; za każdym obrotem cienie zagadkowych niskich konstrukcji niedaleko osi miarowo omiatały metalową równinę. Północna powierzchnia Ramy była olbrzymim zegarem słonecznym, który odmierzał błyskawiczne mijanie jego czterominutowego dnia.
Lądowanie ważącego pięć tysięcy ton statku kosmicznego na środku kręcącej się płyty było najmniejszą z trosk komandora Nortona. Nie różniło się to od siadania na osi dużej stacji kosmicznej; boczne dysze już wprawiły statek w synchroniczny ruch obrotowy i Norton mógł zaufać porucznikowi Joemu Calvertowi, że Śmiałek przy pomocy czy też bez pomocy komputera nawigacyjnego opadnie lekko jak płatek śniegu.
- Jeszcze trzy minuty - powiedział Joe nie odrywając wzroku od monitora - i będziemy wiedzieli, czy to rzeczywiście jest antymateria.
Norton uśmiechnął się, przypomniał sobie niektóre z bardziej przerażających teorii o pochodzeniu Ramy. Gdyby ten nieprawdopodobny domysł okazał się prawdą, za parę sekund doszłoby do największego zderzenia od czasów powstania Układu Słonecznego. Krótko mówiąc, anihilacja dziesięciu tysięcy ton dałaby planetom naszego układu na krótko drugie słońce.
A przecież zakres misji Śmiałka obejmował nawet takie raczej niemożliwe ewentualności. Śmiałek wystrzelił w Ramę z jednej ze swoich dysz strumieniem cieczy z bezpiecznej odległości tysiąca kilometrów. Nie stało się nic w ogóle, gdy rozszerzająca się chmura pary dotarła do celu - a reakcja między materią i antymaterią, obejmująca choćby kilka miligramów, przecież by wywołała straszliwy pokaz fajerwerków.
Norton, podobnie jak wszyscy dowódcy statków kosmicznych, był ostrożny. Długo i uważnie przyglądał się północnej powierzchni Ramy, żeby wybrać punkt lądowania. Po głębokim namyśle zadecydował, że najlepiej będzie ominąć to oczywiste miejsce - sam środek osi. Była to wyraźnie zaznaczona na biegunie okrągła płyta o stumetrowej średnicy; podejrzewał, że stanowi ona zewnętrzne zamknięcie jakiejś ogromnej śluzy. Istoty, które zbudowały ten wydrążony świat, musiały mieć jakiś sposób wprowadzenia tam swoich statków kosmicznych. Było to logiczne miejsce na główne wejście, więc uznał, że byłoby nieroztropnie blokować drzwi frontowe swoim statkiem.
Ale jego decyzja zrodziła inne problemy. Gdyby Śmiałek wylądował w odległości bodaj kilku metrów od osi, gwałtowny ruch obrotowy Ramy zacząłby odsuwać statek . od bieguna. Początkowo siła odśrodkowa byłaby bardzo słaba. ale stała i nieubłagana. Nortona nie zachwycała perspektywa, że jego statek może zacząć ślizgać się po tej biegunowej płaszczyźnie, z minuty na minutę nabierając szybkości, aż wreszcie po dotarciu do krawędzi zostanie ciśnięty w przestrzeń z prędkością tysiąca kilometrów na godzinę.
Może nie dopuściłoby do tego znikome pole grawitacyjne Ramy - około jednej tysięcznej pola grawitacyjnego Ziemi. Przyciąganie zatrzymałoby Śmiałka na tej płaszczyźnie siłą kilku ton i jeśli powierzchnia tam jest dostatecznie szorstka, statek mógłby dokować w pobliżu bieguna. Ale komandor Norton nie miał zamiaru konfrontować nie znanej siły tarcia z całkowicie pewną siłą odśrodkową.
Na szczęście sami projektanci Ramy dostarczyli rozwiązania. W równej odległości od osi bieguna były trzy niskie przypominające bunkry kapsuły o dziesięciometrowej średnicy. Jeżeli Śmiałek wyląduje pomiędzy dwiema z nich, siła odśrodkowa dociśnie go do nich i zatrzyma w miejscu, podobnie jak statek w porcie przyciskają do mola napływające fale.
- Lądowanie za piętnaście sekund - powiedział Joe. I czekał w napięciu nad podwójnym zespołem przyrządów do sterowania, mając nadzieję, że przecież nie będzie musiał ich dotykać. Komandor Norton nagle do głębi sobie uświadomił, co oznacza ta właśnie chwila. Jest to chyba najbardziej doniosłe lądowanie, odkąd człowiek sto pięćdziesiąt lat temu po raz pierwszy stanął na Księżycu.
Szare bunkry przesunęły się powoli w górę za łukiem obserwacyjnym. Po raz ostatni syknęła dysza i poczuli ledwo wyczuwalny wstrząs.
W ciągu ubiegłych tygodni komandor Norton często zastanawiał się, co powie w tym momencie. Ale teraz słowa same wyrwały mu się z ust. Historia przemówiła za niego. Prawie bezwiednie, nie słysząc w tym echa przeszłości, powiedział:
- Tu baza na Ramie. Śmiałek wylądował.
Jeszcze miesiąc przedtem wcale by nie wierzył, że to jest możliwe. Gdy odebrał ten rozkaz, Śmiałek odbywał zwykły swój lot celem umieszczania i sprawdzania boi sygnalizacyjnych ostrzegających przed asteroidami. Był w Układzie Słonecznym jedynym statkiem kosmicznym, który mógł spotkać się z Ramą, zanim ten przybysz okrąży Słońce i pomknie z powrotem ku gwiazdom. A i tak okazało się konieczne ograbienie z paliwa trzech innych statków Służby Badawczej, które teraz unosiły się bezradnie i czekały na tankowce. Norton lękał się, że nieprędko kapitanowie Kalipso, Ogara i Zucha odezwą się do niego znowu.
Nawet z tym dodatkowym zapasem -paliwa pościg był długi i trudny: Dopiero za orbitą Wenus Śmiałek dogonił Ramę. Żaden inny statek nie zdołałby tego dokonać. Norton zdawał sobie sprawę, że to niezwykły przywilej i że ani jednej chwili w następnych tygodniach nie wolno zmarnować. Niezliczeni naukowcy na Ziemi chętnie by zaprzedali dusze, żeby mieć taką okazję; teraz mogli tylko patrzeć na ekrany telewizorów, przygryzać usta i myśleć, o ile lepiej sami by się spisywali. Mieli prawdopodobnie rację, ale alternatywy nie było. Nieubłagane prawa mechaniki nieba sprawiły, że Śmiałek stał się tym pierwszym i jedynym ze wszystkich statków kosmicznych ludzkości, który mógł kiedykolwiek nawiązać łączność z Ramą.
Wskazówki, jakie Norton nieustannie otrzymywał z Ziemi, nie zmniejszały brzemienia jego odpowiedzialności. Gdyby należało podejmować błyskawiczne decyzje, nikt by mu nie pomógł, bo opóźnienie odbioru radiowego z Ośrodka Kontroli wynosiło już dziesięć minut, a wciąż się zwiększało. Norton często zazdrościł wielkim nawigatorom z dawnych czasów, którzy wówczas, gdy nie było jeszcze łączności elektronicznej, mogli po swojemu tłumaczyć zapieczętowane rozkazy, wolni od ciągłej kontroli ze strony Kwatery Głównej. I nikt nigdy nie miał się dowiedzieć, dlaczego popełnili jakieś błędy.
A przecież jednocześnie był rad, że pewne decyzje można pozostawiać Ziemi. Teraz, gdy orbita Śmiałka została zgrana z orbitą Ramy, posuwali się w stronę Słońca jak jedno ciało: za czterdzieści dni mieli dotrzeć do peryhelium i minąć Słońce w odległości dwudziestu milionów kilometrów. Odległość niepokojąco mała: na długo przedtem Śmiałek będzie musiał zużyć resztki paliwa, aby przejść na bezpieczniejszą orbitę. Badania chyba mogą potrwać ze trzy tygodnie, zanim na zawsze rozstaną się z Ramą.
Potem stanie się to już problem Ziemi. Śmiałek właściwie bezradny popędzi orbitą, dzięki której mógłby zostać pierwszym statkiem kosmicznym, który dotrze do gwiazd - za jakieś pięćset stuleci. Ale Ośrodek Kontroli Misji zapewnił, że nie ma czym się martwić. W taki czy inny sposób, bez względu na koszt, Śmiałek otrzyma zaopatrzenie w paliwo nawet gdyby trzeba było wysłane mu na pomoc tankowce porzucić w Kosmosie po przekazaniu z nich ostatniego grama paliwa. Rama jest zdobyczą wartą każdego ryzyka, z wyjątkiem misji samobójczej.
Ale oczywiście mogło dojść do najgorszego. Komandor Norton nie łudził się. Po raz pierwszy od stu lat w poczynania ludzkie wkradł się znów pierwiastek całkowitej niepewności. A właśnie niepewność była czymś, czego ani naukowcy, ani mężowie stanu nie mogli tolerować. Gdyby ceną miał być Śmiałek i jego załoga, bez wahania spisano by ich na straty.
5. Pierwsze kroki
...
ssonja