Materiały_inne.docx

Organizacja pracy małych zespołów

OMZ

1.                    Małe struktury społeczne

·         Struktura i mechanizmy funkcjonowania małych grup społecznych

·         Współpraca i przywództwo w grupie

·         Tworzenie i funkcjonowanie małych zespołów

·       Konflikty i lobbing w pracy

            Grupy społeczne             

              ZAGADNIENIA

1.      Pojęcie społeczeństwa

2.      Grupy społeczne i ich typy

3.      Normy grupowe

              Jednostka i społeczeństwo to dwa aspekty tej samej rzeczywistości. Jednostka pozostawiona bez społeczeństwa, jeśli nawet przetrwa biologicznie, to nigdy nie stanie się człowiekiem w rozumieniu społecznym.

Społeczeństwo to makrostruktura, w której funkcjonują mniejsze zbiorowości -mikrostruktury. Mikrostrukturą jest np. klasa szkolna, mieszkańcy osiedla, oddział szpitalny, brygada remontowa, wydział w urzędzie, towarzystwo turystyczne, gang przestępczy. Udział jednostek w życiu społecznym to przynależność do różnych grup i uczestnictwo w ich strukturach.

Podstawowe struktury społeczne to m.in.:

·         grupy złożone ze stosunkowo niewielkiej liczby osób mających ze sobą kontakt bezpośredni;

•        organizacje skupiające większą liczbę ludzi podporządkowanych hierarchii władzy;

•        społeczności lokalne, znajdujące się na wydzielonym obszarze geograficznym;

•        instytucje składające się z kompleksów grup i organizacji, których celem jest rozwiązywanie problemów życia i organizacji społeczeństwa;

•        struktury stratyfikacyjne (klasy i warstwy społeczne) wynikające z różnic w podziale dóbr między członkami społeczeństwa;

•        struktury międzyspołeczne, które łączą ze sobą różne społeczeństwa; to międzyspołeczne powiązania biznesowe oraz polityczne, rodzaj stosunków wchodzących w sieć światowego systemu.

Grupa społeczna jest najprostszą strukturą. Odgrywa ona ogromną rolę w życiu społecznym. Dzięki przynależności do grupy człowiek zaspokaja większość swoich potrzeb życiowych. W grupie dokonuje się transmisja kultury, przyswajanie wartości i wzorów, uczenie się zachowań. Grupa jest miejscem socjalizacji i kontroli społecznej.

Termin „grupa" jest na co dzień stosowany swobodnie i w różnych znaczeniach. W ujęciu socjologii oznacza zbiór ludzi, którzy:

posiadają jakąś określoną cechę, np. grupa pracowników o specjalnych określonych kwalifikacjach;

•        znajdują się w tym samym miejscu, np. ludzie stojący do kasy w supermarkecie; wykonują podobne działanie, np. widzowie w kinie.

„Grupą” określamy też pewną liczbę ludzi, pomiędzy którymi - nawet na krótko - zaistniała więź społeczna. Zbiór ludzi (z punktu widzenia socjologii) można nazwać grupą społeczną, jeśli spełnia następujące warunki;

MAŁE STRUKTURY SOŁECZNE              

•          liczy co najmniej trzech członków,

•          zachodzą między nimi interakcje według określonych wzorów,

•          członkowie mają poczucie wspólnoty, postrzegają siebie jako „my”,

•          istnieje wewnętrzna struktura grupy.

Grupa społeczna to także układ różnorodnych ról, które odgrywają poszczególni członkowie. Grupa ma wspólne cele, poczucie odrębności, swoje wartości, idee i symbole, wokół których skupiają się członkowie. Jednostka w grupie znajduje wsparcie, dzieli swoje emocje z innymi, pozbywa się uczucia osamotnienia. Im bardziej jednostka identyfikuje się z grupą, tym bardziej angażuje się w jej działalność, ulega jej sugestiom i tym silniej i częściej demonstruje swą przynależność do niej.

Jeśli ktoś zachowuje się inaczej niż pozostali członkowie, to grupa stara się na nim wymóc podporządkowanie ogółowi.

Każda grupa określa wzór fizyczny swoich członków — ich wygląd i wzory zachowania, np. harcerstwo, służba maltańska, pracownicy określonej firmy, klub golfistów. Oczywiście nie wszystkie grupy robią to z taką samą dokładnością. Niektóre z nich wyróżniają się wysokim stopniem formalizacji, np. policja, wojsko, zakony, strażacy, i nie pozwalają na żadne odstępstwa, a ci, którzy się tego dopuszczają, są surowo karani.

Grupy są ludziom niezwykle potrzebne. Wszyscy chcemy wypadać korzystnie w porównaniu z innymi, ale niestety — nie wszyscy jesteśmy wybitni, znani, piękniejsi i inteligentniejsi od innych. Dlatego potrzebujemy grupy, która staje się rozszerzeniem nas samych. Od grupy uzależniamy swoją ocenę — nie od swoich osiągnięć, lecz od osiągnięć grupy jako całości. Sukcesy innych członków grupy stają się naszymi sukcesami.

Grupa może też być dla jednostki źródłem cierpień, wtedy gdy nie zaspokaja jej potrzeb lub wypada słabo wobec innych grup.

ZAPAMIĘTAJ

Grupa społeczna odgrywa ogromna rolę w życiu społecznym. Dzięki przynależności do grupy człowiek zaspokaja większość swoich potrzeb życiowych. Grupa jest miejscem socjalizacji i kontroli społecznej. Ma wspólne cele, poczucie odrębności, swoje wartości, idee i symbole, wokół których skupiają się jej członkowie

1.1. Typy grup społecznych

Podział grup na różne typy jest zależny od przyjętego kryterium, np. liczebności, trwałości, stopnia formalizacji.

Szczególnie istotny z punktu widzenia jednostki jest podział grup na dwa rodzaje — własną i obcą. Grupę własną określamy jako „my”, grupę obcą jako „oni”.

„My" to grupa, do której należymy (własna), czujemy się w niej jak u „siebie”. „Oni” to grupa, do której nie możemy lub nie chcemy się przyłączyć (grupa obca). Te dwie grupy pozostają ze sobą w nierozerwalnej opozycji. W słowach „my" i „wy” wyrażają się dwie przeciwstawne postawy: sympatia i antypatia, zaufanie i podejrzliwość, życzliwość i wrogość. Odmienny stosunek do grup własnej i obcej jest zjawiskiem istniejącym już od społeczeństw pierwotnych, występuje powszechnie również dziś.

Grupę własną postrzegamy jako bardziej zróżnicowaną i zindywidualizowaną, niemal doskonałą. Ewentualne konflikty i niepowodzenia są — naszym zdaniem — wynikiem nieporozumień, nieprzewidzianych zewnętrznych przyczyn i niekorzystnych zbiegów okoliczności. W każdym przypadku szybko znajdujemy usprawiedliwienie. Z życia grupy zapamiętujemy prawie same pozytywy

W grupie obcej takie sytuacje, jak niepowodzenia i konflikty, przypisujemy jej członkom, ich niskiej wartości moralnej, nieodpowiedzialności, brakowi kompetencji - w ujęciu ogólnym - ich „złym charakterom". Powody złych zachowań tkwią w samej grupie.

Określenie grupa własna często oznacza grupę osób postrzeganą jako „my”.

Budowanie grup typu „my” jest zawsze poprzedzone znalezieniem wspólnej cechy, wspólnego celu lub wroga. O tym, kto jest „swój", a kto „obcy", decyduje kultura. Kultura dostarcza kryteriów podziału oraz znaków identyfikacyjnych pozwalających odróżnić „swoich" od „obcych".

Istotne jest także występowanie grupy odniesienia. To określenie używane jest w dwojakim znaczeniu. Może oznaczać grupę, która jest dla jednostki źródłem norm, wartości i wzorów zachowań, albo grupę, która jest dla jednostki tłem, na którym ocenia swoje postępowanie bądź sytuację. Wyróżnia się zarówno grupy odniesienia pozytywnego, jak i negatywnego. W różnych momentach życia, w różnych sytuacjach, w stosunku do różnych celów odmienne grupy stają się dla nas grupami odniesienia.

ZAPAMIĘTAJ

Grupa własna i obca to dwa rodzaje grup; pierwsza jest określana jako „my", druga jako „oni”. „My" to grupa, do której należymy, czujemy się w niej jak „u siebie". „Oni" to grupa, do której nie możemy lub nie chcemy należeć. Te dwie grupy pozostają ze sobą w nierozerwalnej opozycji.

1.2. Normy grupowe, funkcjonowanie w grupie

Wszystkie grupy, bez wyjątku, kierują się normami. Zaczynają się one kształtować już w pierwszych momentach po powołaniu grupy do życia.

Jeśli normy zostaną zapisane i dokładnie sprecyzowane, to przyjmują formę zasad. Łatwiej jest dostosować się do zasad niż do norm, ponieważ zasady są szczegółowo określone. Normy czasem trudniej poznać i zrozumieć. Niekiedy dowiadujemy się o nich dopiero wtedy, gdy spotykamy się z dezaprobatą otoczenia, ponieważ naruszyliśmy normę wcześniej nam nieznaną.

ZAPAMIĘTAJ

Normy to niepisane, ale wszystkim znane sposoby zachowania, określające, jak pewne rzeczy należy robić

Większość grup tworzy typowe zestawy norm, które mogą odnosić się:

-        do działań: wskazują członkom grupy, jak realizować zadania, osiągać cele, komunikować się z innymi itp.;

-        do wyglądu: określają, jak członkowie grupy powinni wyglądać;

-        do nieformalnych układów społecznych; do alokacji dóbr, czyli określenia, jakie zyski i komu przypadają w udziale.

Normy w grupie służą określonym celom:

-        pozwalają kontrolować zachowania członków, co ma ogromne znaczenie dla przetrwania i powodzenia grupy;

-        istnienie norm sprawia, że kontakty społeczne są bardziej efektywne, a ich przebieg prawidłowy;

-        normy zmniejszają niepewność i zakłopotanie w sytuacjach nietypowych i zagrażających grupie.

Określenie „norma" jest jakby wyznacznikiem obszaru „normalności” w tej grupie.

Grupa poświęca więcej uwagi osobie nieprzestrzegającej nakazów i zakazów, aby przywołać ją do porządku.

W życiu codziennym ludzie kierują się normami grupowymi, podporządkowują się im. Nikt nie chce łamać norm grupowych, ponieważ grozi to obniżeniem pozycji w grupie, a nawet wykluczeniem z niej.

Grupa jest całością zorganizowaną w system według określonej zasady, w taki sposób, aby mogła jako całość wykonywać swe zadania, a jej członkowie sprawować wyznaczone im funkcje. W grupach większych wyróżnia się mikrostrukturę i makrostrukturę.

Mikrostruktura to ułożenie jednostek, ich ról i stosunków w taką całość, w której zasady wzajemnego podporządkowania nie utrudniają funkcjonowania grupy. W grupach większych i wielkich istnieje kilka poziomów struktur. O mikrostrukturach można mówić w odniesieniu do grup małych, liczących do kilkunastu członków.             

              Każdy z członków grupy spełnia w niej pewną rolę społeczną, co polega na wykonywaniu czynności oczekiwanych przez grupę i powstrzymywaniu się od zachowań niepożądanych. Role stanowią pewien układ zhierarchizowany - jedne są wyżej, drugie niżej - każda z innym zakresem władzy i odpowiedzialności.

ZAPAMIĘTAJ

Większość grup ustala normy, które regulują różne sfery funkcjonowania grupy.

Grupa jest całością zorganizowaną w system w taki sposób, aby jako całość skutecznie realizowała swoje zadania.

1.3. Współpraca i przywództwo w grupie

Gdy porównamy grupę społeczną do przestrzeni, to stwierdzimy, że członkowie grupy zajmują w tej przestrzeni określone miejsca, które są tożsame z pozycją jednostek w grupie.

W grupie istnieje pewne zróżnicowanie pozycji, tworzące strukturę grupową. Struktury w grupie, np. struktura władzy, komunikowania się, struktura socjometryczna (wzajemnej sympatii), atrakcyjność, mają charakter hierarchiczny.

ZAPAMIĘTAJ

Struktura władzy określa stosunki między osobami. Ze względu na możliwość wzajemnej kontroli zachowania mogą to być relacje dominacji partnerstwa lub uległości. Struktura komunikowania się to układ relacji, które odzwierciedlają liczbę przepływających informacji i liczbę kanałów informacyjnych między poszczególnymi osobami.

W każdej grupie można wskazać osoby, do których częściej zwracają się inni, i takie, które rzadko się wypowiadają i rzadko do nich są kierowane wiadomości.

Członkowie grupy mają również poczucie mniejszej lub większej atrakcyjności tej grupy i zadowolenia z przynależności do niej. Wszystko to wpływa na poziom spoistości grupy, która stanowi ostatnią właściwość struktury.

Członkowie grupy, pozostający ze sobą w styczności, oddziałują na siebie wzajemnie. Jeśli ich oddziaływanie powtarza się, to odzwierciedla ono wiążące ich stosunki społeczne. Rodzaj stosunku społecznego zależy od tego, kim są członkowie grupy, jakie odgrywają role, jakie zajmują pozycje, jakim cieszą się uznaniem innych członków grupy.

Pozycja społeczna i prestiż (uznanie) wyznaczają status jednostki w grupie.

Na przykład: jeden pracownik zyskuje uznanie, jest ceniony za zalety, sposób wykonywania pracy, relacje z innymi - jego status jest wysoki. Inny, na takim samym stanowisku, jest lekceważony, ponieważ jest nieodpowiedzialny, zachowuje się niezgodnie z oczekiwaniami; jego status jest bardzo niski.

W wielkich zbiorowościach, gdzie styl i skuteczność wykonywania roli jest poza zasięgiem kontroli większości członków, prestiż jest związany wyłącznie z zajmowanym stanowiskiem, np. minister, prezes wielkiej korporacji.

Jedną z istotnych cech grupy jest posiadanie przez nią celu, który pragnie osiągnąć. Cele mogą być narzucone z zewnątrz lub ustalane przez grupę.

Procesy współpracy, rywalizacji oraz konflikty pojawiają się w życiu każdej zbiorowości. Stan równowagi grupy i zbiorowości trwa dopóty, dopóki nad procesami współpracy czy rywalizacji nie przeważą konflikty.             

Współpraca stanowi jeden z ważniejszych procesów, wpływających na ciągłość i byt wielkich zbiorowości społecznych. Jest to proces związany z podziałem pracy. Istota współpracy polega na tym, że poszczególne jednostki lub grupy wykonują określoną część zadania, którego wykonanie w całości oznacza osiągnięcie jakiegoś wcześniej ustalonego celu.

Sensem współpracy są korzyści materialne lub moralne wszystkich osób uczestniczących w tej współpracy, choć nie są one takie same dla każdego.

Do współpracy w grupie docho...