Socjologia jako nauka o zachowaniu tworzona na wzorach nauk przyrodniczych. Przyczyny powstania, przedmiot, funkcje.
socjologia - nauka o człowieku; nauka o zachowaniu; nauka o człowieku jako istocie społecznej
DISEASE
Feedback – sprzężenie zwrotne
aspekt fizyczny (patologia)
ILLNESS
psychologiczny (samopoczucie)
SICKNESS
socjologiczny
· przyczyny:
o bezrobocie
o rozpad rodziny
o masowe migracje
· Czynniki społeczne wpływające na zdrowie populacji ludzkich:
o 50% (53%) styl życia (dieta, ruch i aktywność fizyczna, radzenie sobie ze stresem, brak nałogów, bezpieczne zachowania seksualne)
§ antyzdrowotny 24%
§ prozdrowotny 12-13%
§ zdrowotny 40-50%
o 20% środowisko życia
§ 10% ekologiczne
§ 10% społeczne
o 10% medycyna (10-15%)
· przedmiot socjologii
o „socjologia jest próbą zrozumienia społeczeństwa” – Peter Berger
o „socjologia to nauka o społeczeństwie” – Piotr Sztompka
o „nauka społeczna, której celem jest badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich” – słownik socjologiczny
o „socjologia jest nauką społeczną, której głównym przedmiotem badań są instytucje społeczne zapoczątkowane przez przekształcenia przemysłowe w ciągu ostatnich dwóch lub trzech stuleci” – Anthony Giddens
· krótka historia vs długa przeszłość
o socjologia jako dyscyplina naukowa powstała w XIX wieku
§ nazwę wprowadził francuski filozof August Comte (matematyk, fizyk, przedstawiciel nauk przyrodniczych) w 1838 (wg Piotra Sztompki)
§ łacińskie socius (zbiorowość, społeczeństwo) oraz greckie logos (mądrości i wiedza) składają się na konstrukcję pojęcia socjologia
§ refleksja na temat społeczeństwa towarzyszyła ludziom od zarania dziejów; zauważyli to już starożytni filozofowie greccy (Arystoteles, Platon) definiując człowieka jako „istotę społeczną”
· ewolucja myśli na temat życia społecznego ludzi
o wiedza potoczna
§ fragmentaryczność i niespójność
§ emocjonalność
§ wybiórczość
§ subiektywizm etc.
o filozofia społeczna (okres prekursorski socjologii)
§ obserwacje porównawcze dotyczące różnych społeczeństw
§ wypowiadanie sądów, logiczne uzasadnienia, spójność dowodów, prawidłowość dedukcji
· socjologia jako nauka
o metoda naukowa
§ standaryzacja uzyskiwania informacji (standard – wzorzec (w socjologii narzędzia badawcze))
§ empirycznie o eksperymentalnie stwierdzone fakty społeczne stanowią kryterium prawdziwości
§ tworzenie praw społecznych
§ precyzyjne formułowanie sądów i wolność od wartościowań
o tożsamość dyscypliny
§ wyraźne zdefiniowanie pojęć w postaci zmiennych
§ stosowanie zmiennych w twierdzeniach o zależnościach pomiędzy faktami czy zjawiskami
§ połączenie twierdzeń w logiczne systemy zwane teoriami (teoria – uogólnienie)
o szukanie odpowiedzi na pytania:
§ jak jest naprawdę?
§ dlaczego jest właśnie tak?
§ jak będzie?
§ co zrobić aby poprawić funkcjonowanie społeczeństwa?
o cechy charakterystyczne socjologii jako nauki
§ instytucjonalizacja – rozwój instytucji naukowych i badawczych (np. CBOS, OBOP…)
§ postępująca specjalizacja – powstawanie nowych subdyscyplin socjologicznych (s. rodziny; s. religii; s. kultury; socjologii medycyny…)
§ socjologia medycyny – USA 1957
§ socjologia – przedmiot badań (wg J. Szczepańskiego)
§ zjawiska i procesy mające wpływ na tworzenie się różnych form życia zbiorowego ludzi (kryzys ekonomiczny àformy życia małżeńskiego)
§ struktury tych zbiorowości
§ zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach i wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie
§ siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości (rodzina, pokrewieństwo)
§ zmiany i przekształcenia w nich zachodzące (zmiany demograficzne)
§ funkcje socjologii – sposoby zastosowania wiedzy socjologicznej (wg A. Podgóreckiego)
§ diagnostyczna – socjolog badany fragment rzeczywistości społecznej chce ją adekwatnie przedstawić w opisie zwanym diagnozą – stwierdza stan badanych zjawisk
§ teoretyczna – konstruowanie koncepcji i modeli teoretycznych, niezbędnych do uporządkowania i wzajemnego powiązania danych empirycznych oraz do wyjaśniania opisywanych zależności występujących w życiu społecznym
§ apologetyczna – badacz zbierając niektóre dane, celowo pomija inne, aby zgromadzić tylko te z nich, które mogą stanowić empiryczną podstawę do wychwalania określonych celów, instytucji, postaci czy systemów politycznych
§ demaskatorska – wykrywanie i ukazywanie ukrytych cech lub aspektów badanej rzeczywistości oraz ustalanie faktycznych motywacji ludzkich działań
§ socjotechniczna – zaznacza się gdy badacz wykorzystuje teorie socjologiczne do formułowania zaleceń rekomendowanych praktykom profesjonalnie zajmującym się kształtowaniem lub modyfikacją postaw, zachowań, opinii…
Zdrowie, choroba i medycyna jako zjawiska socjologiczne
contemporary transformations in health and medicine
współczesne przemian na polu zdrowia i medycyny
disease-->health
hospital-->community
acute-->chronic
cure-->prevention
intervention-->monitoring
treatment-->care
patient-->person
medycyna chorego człowieka-->medycyna zdrowego człowieka
choroba-->zdrowie
szpital-->społeczność
ostra (choroba)-->przewlekła
leczenie (farmakologiczne)-->profilaktyka
interwencja-->obserwacja
badanie diagnostyczne-->opieka
pacjent-->osoba (zdrowa)
· zadanie medycyny chorego człowieka:
o utrzymać populację ludzi zdrowych w zdrowiu,
o uczynić wybory prozdrowotne łatwiejszymi, a przez to częstszymi
Miller i inni
o profilaktyka (rola socjologii i socjologia) (koszty 15%, korzyści 85%)
o lecznictwo podstawowe (koszty 50%, korzyści 50%)
o lecznictwo specjalistyczne (85% kosztów , korzyści wyleczenia 15%)
o (do dołu wzrost kosztów, do góry wzrost korzyści)
· zdrowie publiczne:
o nauki przyrodnicze
o nauki kliniczne
o nauki społeczne: socjologia, pedagogika, demografia, teoria organizacji
§ prawo, etyka, psychologia
o nauki techniczne:
· społeczne uwarunkowania zdrowia
o życie w pojedynkę (podwyższa ciśnienie krwi, osłabia układ immunologiczny, zwiększa ryzyko chorób układu krążenia)
§ jak często, mimo obecności dookoła różnych ludzi, czujesz się samotny(a)? (zawsze/nigdy)
· wdowiec, wdowa 25/16%
· rozwiedziony(a) 19/24%
· kawaler, panna 8/31%
· żonaty, zamężna 5/40%
§ kto udziela ci wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych?
· współmałżonek 53%
· przyjaciel 29%
· ojciec/matka 28%
· rodzeństwo 25%
· dzieci 25%
· kolega z pracy 11%
· partner 10%
§ przeciętny Polak ma 6 przyjaciół (2014)
o (Diana Dwyer „Bliskie relacje interpersonalne”)
o „zamężne kobiety i żonaci mężczyźni żyją dłużej niż ludzie nie będący w stałym związku (7-9lat)”
§ są oni także mniej podatni na choroby
o przemiany demograficzne a zdrowie
o samotność w społeczeństwie ryzyka
§ liczba gospodarstw jednoosobowych (mln) - dane GUS
· 1970 - 1,6
· 1980 – 2
· 1990 - 2,2
· 2000 - 3,3
· 2010 - 4,2
· 2020 - 4,8
· 2030 - 5,1
o Polacy o swoim zdrowiu oraz zachowaniach prozdrowotnych zachowaniach i aktwnościach
o b. dobry, dobry, taki sobie, zły, b. zły
§ 2007: 12, 40, 31, 14, 3
§ 2012: 16, 41, 30, 10, 3
o choroby przewlekłe? (coraz częściej występują)
§ dobry, taki sobie, zły (%)
· 36% tak: 21, 50, 29 - subiektywny stan zdrowia
· 64% nie: 76, 20, 4
socjologia ogólna i jej subdyscypliny - socjologia zdrowia, choroby i medycyny
· wyróżnia się 41 subdyscyplin
· socjologia medycyny - jedna z dwóch najszybciej rozwijających się subdyscyplin
Socjologia zdrowia, choroby i medycyny. Tożsamość i próba diagnozy
· profesor Magdalena Sokołowska (1922-1989)
o współtwórczyni socjologii medycyny w Europie (1z5)
o...
silva6