ctivd-rapport-56-bijlage-I.pdf

(1359 KB) Pobierz
Bijlage I
Bij het toezichtsrapport over
de multilaterale gegevensuitwisseling
door de AIVD over (vermeende) jihadisten
CTIVD nr. 56
[vastgesteld op 7 februari 2018]
Commissie van Toezicht
op de Inlichtingen- en
Veiligheidsdiensten
CTIVD nr. 56
BIJLAGE I
bij het toezichtsrapport over
de multilaterale gegevensuitwisseling door de AIVD
over (vermeende) jihadisten
Opzet en methodiek
Afbakening
Wat is wel onderzocht?
De CTIVD heeft onderzoek verricht naar de multilaterale gegevensuitwisseling van de AIVD binnen
een aantal samenwerkingsverbanden. De CTIVD heeft diepgaand onderzoek verricht naar de
samenwerking binnen de Counter-Terrorism Group (CTG) en naar multilaterale sigint samenwerking.
Daarbij is sprake van intensieve multilaterale uitwisseling van persoonsgegevens.
De CTIVD heeft ervoor gekozen zich te richten op de multilaterale gegevensuitwisseling die plaatsvindt
in het kader van het onderzoek van de AIVD naar (de dreiging vanuit) het strijdgebied Syrië/Irak.
Wat is niet onderzocht?
Multilaterale gegevensuitwisseling met betrekking tot jihadstrijders in of terugkeerders vanuit andere
gebieden, bijvoorbeeld Noord-Afrika, is niet onderzocht.
De CTIVD heeft geen nader onderzoek verricht naar de samenwerking of gegevensuitwisseling vanuit
de onderzochte samenwerkingsverbanden met derde partijen, zoals tussen de CTG en Europol of met
diensten van derde landen.
De CTIVD heeft geen onderzoek verricht naar de effectiviteit van de multilaterale samenwerking.
Opzet
De CTIVD signaleert dat gedurende haar onderzoek de ontwikkelingen binnen de multilaterale
samenwerking een vlucht heeft genomen. De AIVD heeft daarbij veelal een pragmatische weg gekozen.
Dit heeft mede geleid tot een relatief snelle intensivering van de multilaterale samenwerking tussen
inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De CTIVD heeft zich in haar onderzoek voortdurend de vraag
gesteld waar, in deze steeds veranderende omstandigheden, de verantwoordelijkheden van de AIVD
liggen resp. of deze op basis van de Wiv 2002 voldoende zijn ingevuld.
Tegen deze achtergrond heeft de CTIVD gekozen voor een brede, systeemmatige benadering van
haar rechtmatigheidsonderzoek. Zij heeft bekeken hoe de multilaterale samenwerking als geheel is
ingericht en functioneert. Daartoe heeft zij onderzocht in hoeverre het systeem van multilaterale
1
gegevensuitwisseling voldoende waarborgen geeft voor de bescherming van het individu. In aanvulling
daarop is onderzocht in hoeverre het interne beleid van de AIVD dergelijke waarborgen geeft. Ook zijn
steekproeven genomen van de uitwerking daarvan in de praktijk.
De resultaten van dit onderzoek geven als het ware een foto van de huidige samenwerking. Het betreft
een momentopname die inzichtelijk maakt waar op dit moment sprake is van voldoende waarborgen
voor de bescherming van het individu, en waar dit nog niet het geval is en mogelijk risico’s aan de
orde zijn. Langs deze weg heeft de CTIVD in haar onderzoeksopzet, bevindingen, conclusies en
aanbevelingen beoogd recht te doen aan de ontwikkeling waarin de multilaterale samenwerking zich
bevindt.
Onderzoeksvragen
In dit onderzoek heeft de volgende vraag centraal gestaan:
Hoe is de multilaterale gegevensuitwisseling van de AIVD over (vermeende) jihadisten ingericht en
is deze gegevens­ itwisseling­rechtmatig?
u
Deze hoofdvraag valt uiteen in de volgende deelvragen:
1.­ Welke­ rol­ vervult­ de­ AIVD­ in­ de­ multilaterale­ aanpak­ van­ het­ internationaal­ jihadisme?­ Binnen­ welke­
multilaterale samenwerkingsverbanden wisselt de AIVD persoonsgegevens uit in het kader van de aanpak
van­jihadisten?­
2.­ Hoe­worden­persoonsgegevens­uitgewisseld?­Welke­(nieuwe)­samenwerkingsvormen­vinden­plaats?
3.­ Wat­is­de­juridische­grondslag­voor­de­aangetroffen­vormen­van­gegevensuitwisseling?­
4.­ Is­sprake­van­voldoende­waarborgen­voor­de­bescherming­van­grondrechten?­Hoe­geeft­de­AIVD­in­de­
praktijk­invulling­aan­die­waarborgen?­
5.­ Is­sprake­van­risico’s­die­geadresseerd­moeten­worden?
Methodiek
Oriëntatie
De CTIVD heeft om zich een beeld te vormen, oriënterend onderzoek verricht en gesprekken gevoerd
met enkele teamhoofden en andere medewerkers van contraterrorisme teams bij de AIVD. Naar
aanleiding hiervan is een intern plan van aanpak voor het onderzoek opgesteld.
Feitenonderzoek
De CTIVD heeft in de systemen van de AIVD onderzoek verricht naar de volgende aspecten:
•
Door de minister van BZK vastgestelde wegingsnotities met betrekking tot de buitenlandse diensten
die deelnemen aan de CTG dan wel de sigint samenwerking;
•
Multilaterale afspraken die binnen de CTG of de sigint samenwerking zijn gemaakt en zijn neergelegd
in overeenkomsten, beleidsstukken, procedures, verslagen van bijeenkomsten of gesprekken,
telexen et cetera;
•
Intern beleid van de AIVD, zoals blijkt uit vastgestelde beleidsstukken, procedures en verslagen van
vergaderingen;
•
De ontwikkeling van (nieuwe) samenwerkingsvormen of wijzen van gegevensuitwisseling binnen
de CTG en de sigint samenwerking;
•
Multilateraal uitgewisselde persoonsgegevens, die zijn opgenomen in targetlijsten, de CTG database,
andere gedeelde databestanden, verslagen van (operationele) bijeenkomsten of gesprekken,
telexen et cetera. Dit onderzoek heeft steekproefsgewijs plaatsgevonden.
2
Gesprekken
De CTIVD heeft daarnaast gesprekken gevoerd met drie teamhoofden van CT teams, een analist van
een CT team, twee senior bewerkers van CT teams, een projectleider, het hoofd Buitenlandse Relaties,
het hoofd Juridische Zaken, enkele juridisch medewerkers, een politiek adviseur en verschillende
functionarissen van de Joint Sigint Cyber Unit (JSCU).
1
Met sommige van deze personen zijn meerdere
gesprekken gevoerd. De gesprekken dienden ertoe het feitencomplex aan te vullen of van nadere
context te voorzien. Tijdens sommige van deze gesprekken zijn op verzoek van de CTIVD aanvullende
documenten overlegd.
MIVD
Het onderzoek heeft zich niet gericht op de MIVD. De bevindingen, conclusies en aanbevelingen m.b.t.
de sigint samenwerking gelden evenwel in gelijke mate voor de MIVD als voor de AIVD, omdat beide
diensten in desbetreffende samenwerking betrokken zijn. De MIVD en de minister van Defensie zijn in
de gelegenheid gesteld te reageren op het opgestelde rapport.
Deskundigenbericht
De toetsing door de CTIVD van de juridische grondslag van de (nieuwe) samenwerkingsvormen die
momenteel aan de orde zijn binnen de multilaterale samenwerking van de AIVD met buitenlandse
diensten, kan fundamentele gevolgen voor de AIVD met zich meebrengen. Het internationaal recht,
onder meer op het gebied van staatsaansprakelijkheid en op het gebied van gegevensbescherming, is
daarbij relevant. Waar het gaat om de samenwerking tussen inlichtingen- en veiligheidsdiensten, zijn
deze rechtsgebieden nog volop in ontwikkeling.
Tegen deze achtergrond heeft de CTIVD, ingegeven door zorgvuldigheid, op basis van artikel 76 Wiv 2002
opdracht gegeven aan twee deskundigen op voornoemde rechtsterreinen. De opdracht betrof het
opstellen van een deskundigenbericht m.b.t. de juridische grondslag en verantwoordelijkheidsverdeling
van de CTG database (zie bijlage IV).
De opdracht aan de deskundigen is in eerste aanzet gegeven aan de hand van een fictieve casus,
geënt op het Europol Informatie Systeem. Aan de hand van de casus zijn door de CTIVD vragen
geformuleerd. Gedurende het onderzoek van de deskundigen heeft de AIVD meer informatie over de
CTG database publiekelijk vrijgegeven. De CTIVD is hierdoor in de gelegenheid geweest haar vragen
aan de deskundigen van een nadere context te voorzien en aan te scherpen. Ook heeft zij aanvullende
vragen aan hen gesteld. De CTIVD heeft op verschillende momenten overleg met de deskundigen
gevoerd.
Onderzoeksperiode
Dit rapport ziet op de multilaterale gegevensuitwisseling van de AIVD m.b.t. (vermeende) jihadisten
vanaf begin januari 2015. Het onderzoek is beëindigd met het opstellen van het rapport eind juni
2017 en beslaat daarmee een periode van tweeëneenhalf jaar. Het rapport is mede vanwege het doen
opstellen van een deskundigenbericht opnieuw opgesteld eind oktober. Belangwekkende (beleids)
ontwikkelingen die in de periode juni-oktober 2017 hebben plaatsgevonden zijn meegenomen in het
rapport. Er is geen integrale update gedaan van het onderzoek.
1
De JSCU is de gezamenlijke eenheid van de AIVD en de MIVD die zich bezighoudt met de verwerking van gegevens
op het gebied van sigint en cyber.
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin