Psychologia zdrowia - wykład
02.03.2019
Historia psychologii zdrowia
Osobowość a zdrowie (ABCD), koncepcje zdrowia
Stres - koncepcje stresu, ujęcie biologiczne, psychologiczne, stres jako brak zasobów
Zachowania zdrowotne
Literatura:
Psychologia zdrowia - Sęk, Heshen, PWN, 2007 - rozdział 11-17
Psychologiczne aspekty przebiegu choroby nowotworowej piersi, Izdebski - rozdziały 2-6
Zaliczenie: 11 maj
Egzamin pisemny - otwarte - 2-3 pyt z treści wykładu, 2 pyt z lektur
Literatura - pytania jak tytuły podrozdziałów, notatki z podrozdziałów
Nie trzeba znać wszystkich nazwisk ale chociaż jedno i orientować się z treści
Prekursorzy psychologii zdrowia
Dusza wg Platona
Dusza rozumna - głowa
Popędliwa - piersi
Pożądliwa – brzuch
Platon dzieli duszę na 3 części. Jest opozycja: rozum - głowa w opozycji do organizmu.
Człowiek zastanawiał się nad tym jaki jest.
nauka zimna – coś zostało ustalone i to trwa, w psychologii np. bodziec – reakcja, Pawłow i Skinner
nauka ciepła – sposoby wyjaśniania, terminologia się zmieniają; dochodzą nowe konstrukty (np. psychologia zdrowia)
Arystoteles
Roślinna - czująca
Zwierzęca - pożądająca
Rozumna - ludzka
Umysł a ciało
Czy ciało i umysł (dusza to osobne byty?
Tak dualizm psychofizyczny
Czy umysł wpływa na ciało?
Tak - interakcjonizm - dualizm Kartezjusza
Nie - Epifenomenalizm - ruszają się atomy niezalane od siebie
Czy ciało i umysł (dusza) to osobne byty?
Nie - to jedyne elementy świata przyrody - zgodne z prawami fizyki się zachowują
Funkcjonalizm - umysł jest tym co robi mózg - przetwarza informacje - tak jak hardware (sprzęt) do software (oprogramowanie)
Redukcjonizm nie ma żadnego niematerialnego umysłu - neurony
Psychologia zdrowia Matarazzo (1980):
Całokształt specyficznego, oświatowego, naukowego i profesjonalnego wkładu psychologii jako dyscypliny do promocji i utrzymywania zdrowia, zapobiegania i leczenia chorób, rozpoznawania etiologicznych i diagnostycznych korelatów zdrowia, choroby i zbliżonych dysfunkcji, a także do analizy i optymalizacji systemu opieki zdrowotnej i kształtowania polityki zdrowotnej.
Shelley E. Taylor
Dział psychologii zajmujący się poznaniem wpływu czynników psychologicznych na to, że ludzie pozostają zdrowi, określenie ich znaczenia w powstawaniu chorób oraz ich roli w kształtowaniu zachowania ludzi kiedy zachorują
Tend-and-befriend - opieka i zaprzyjaźniania. Kobiety w sytuacji stresu, napięcia zamiast walczyć lub uciekać szukają wsparcia społecznego i adaptacji
Teoria adaptacji
2018
18 Useful tips from 2019 Psychology and Health Research
Bycie dobrym - poprawa zdrowia
• Przebadano osoby z depresją, potem te osoby wzięły udział w treningu sympatii, jedna grupa była nie ugodowa, reagowali we wrogi sposób, ćwiczyli przez 2 miesiące dobroć, po czym zauważono ze ich satysfakcja z życia wzrosła.
Bycie w związku - zwiększa wagę
Dojadanie resztek po dzieciach itd.
Głośna muzyka - niezdrowe jedzenie
W hałasie ludzie dokonują złych wyborów jeśli chodzi o pokarmy, głośna muzyka sprawia, że człowiek staje się bardziej rozhamowany i nie kontroluje siebie
Nie ma punktu G
Nie ma jednego miejsca umiejscowienia punktu g dla wszystkich kobiet
Medycyna psychosomatyczna
Richard Rahe
Antyteza redukcjonizmu który dominuje od czasów Virchowa
Założenie:
Ludzka psychika za pośrednictwem ośrodkowego UN kontroluje wszystkie procesy aż do poziomu komórkowego
o Założenie o wieloprzyczynowości (polietiologii) każdej choroby - w każdej chorobie możemy znaleźć element psychiczny
Termin wprowadza Heinroth
Ale dopiero Freud - lata 20-ste, 30-ste
Koncepcja przyczyny histerii konwersyjnej (zaburzenie polegające na tym że jakiś organ przestaje funkcjonować tak jak funkcjonował i pojawia się np. Ślepota histeryczna
Histeria konwersyjna - Freud za pomocą swoich metod wyjaśnił że to nerwica manifestująca się zaburzeniami w zakresie funkcji określonych narządów bez uszkodzeń mechanicznych, Freud twierdził ze objawy te symboliczną manifestacja nieświadomych konfliktów wewnętrznych - energia nie zaspokojonego libido które spływa do konkretnego narządu i tam się odkłada i manifestuje w postaci objawów somatycznych.
Mesmer - Luiza von Paradise - niewidoma dziewczyna, wybitna pianistka, rodzice zabrali ją do Mesmera a ten obłożył ja magnesami itd. I dziewczyna odzyskała wzrok ale straciła talent grania - ślepota histeryczna
Helen Flandres Dunbar (1902-1959)
Psychosomatic diagnosis (1943)
Są typy osobowości które prowadzą do choroby
Diagnostyczna wartość profili osobowościowych dla oceny czyjejś podatności na choroby somatyczne
Pogląd ten obowiązuje w jakimś stopniu do dziś
Bada osoby chore za pomocą wywiadów, w wywiadach uwzględnia: strukturę popędu, mechanizmy obronne i rodzaj doświadczeń emocjonalnych. Opisała osobowość wieńcową - wysoka potrzeba motywacji i osiągnięć, wysoka samodyscyplina, cechy kompulsywne, tendencje do represjonowania ognisk konfliktowych szczególnie tych które dotyczyły autorytetów; osobowość astmatyczna - wczesna separacja dziecka od matki, fizyczna lub symboliczna; zaburzenia fazy oralnej - pijaństwo
Krytyka: Badała osoby tylko chore i na ich podstawie wnioskowała o osobowości przed chorobą ale jako pierwsza zwraca uwagę na to, że psychika może oddziaływać na choroby somatyczne
16.03.2019
Franz Gabriel Alexsander
Pacjent musi przejść przez korekcyjne doświadczenie emocjonalne, które naprawi traumatyczne doświadczenie
Powstawanie określonej choroby uwarunkowane jest trzema czynnikami
Specyficzna konstelacja cech osobowości, które związane są z niewidomymi konfliktami pochodzącymi z okresu dzieciństwa (wizjonetyka - krótkowidztwo)
Sytuacja która wystąpiła bezpośrednio przed zachorowaniem a które aktywuje stary konflikt
Konstytucjonalna (wrodzona najczęściej) słabością danego narządu
Warunek konieczny żeby choroba wystąpiła - równoczesne wystąpienie trzech czynników
7 chorób psychosomatycznych:
1. Dychawica oskrzelowa - trudności w oddychaniu
2. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
3. Nadczynność tarczycy
4. Samoistne nadciśnienie
5. Gościec pierwotnie przewlekły
6. Neurodermatozy
7. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
Krytyka: Nie potwierdzono istnienia nieświadomych konfliktów, formułował b. abstrakcyjne typy osobowości, powiązanie nieświadomego konfliktu z chorobą jest nie do zweryfikowania, przeciwstawne opisy tego samego typu osobowości np. nieśmiały... a jednocześnie porywczy i z dużą motywacja osiągnięć.
Nurt psychofizjologiczny
Harold G. Wolff - ojciec nowoczesnych badań nad bólami głowy
Łączy wskaźniki psychologiczne z wskaźnikami fizjologicznymi; nie koniecznie łączące się z dzieciństwem ale z codziennym funkcjonowaniem co może aktywować chorobę
Lennart Levi
Teoria stresu psychicznego jako źródło choroby
Przykład myślenia z lat 60’ Reykowski (ekspresja PS-a emocji)
emocje a choroby
1. Zespół zmian fizjologicznych wywołanych przez proces emocjonalny zależy od zmian poziomu aktywacji
Wzrost poziomu aktywacji prowadzi do przestrojenia funkcji ustroju, dzięki któremu jest zdolny do wzmożonego wysiłku
§ Nadmierne wychylenia aktywacji - duży wzrost i duży spadek pociągają za sobą zmiany typu dezadaptacyjnego
2. Zespół zmian fizjologicznych zależy również od jakości i znaku emocji
§ Syndrome AHA:
· A - - anxiety ( lęk, niepokój )
· H - hostility ( wrogość )
· A - anger ( gniew, złość )
§ Radość inne następstwa niż gniew i inne niż strach
3. Obraz zmian wegetatywnych wywołanych przez procesy emocjonalne jest modyfikowany przez zmienność inter- i
4. Przebieg procesów wegetatywnych ma wpływ na przebieg procesów emocjonalnych
§ Ból objaw choroby i potem degradacja
5. Związek między emocjami a czynnościami narządów wewnętrznych prowadzi niekiedy do zmian o charakterze patologicznym
Łazowski i Płużek
Syndrom psychosomatyczny - zespół charakteryzujący się:
chroniczną postawą obronną,
pozytywną oceną samego siebie,
wzmożoną samokontrolą,
zaufaniem do siebie,
wzmożoną potrzebą osiągnięć i dominacji,
wytrwałości
porządku.
· Syndrom psychosomatyczny Łazowskiego i Płużek nie różnicuje chorób - predysponuje do zachorowania.
· Syndrom nie różnicuje chorób jedynie predysponuje do chorób. Jest to tzw. osobowość chorobowa.
· Obecnie, współcześnie zwraca się uwagę na czynniki psychospołeczne, które mogą być bodźcami wywołującymi reakcje psychofizjologiczne (np. rozpad rodziny).
• Zwraca się uwagę na rolę świadomych emocji i procesów poznawczych jako czynników chorobotwórczych.
Podsumowanie:
Współczesny paradygmat medycyny psychosomatycznej jest bardzo podobny do tego czym zajmuje się psychologia zdrowia. Poszukuje się czynników które nie są związane z wewnętrznymi konfliktami ale z konkretnymi zachowaniami, wydarzeniami (które są do zmierzenia) umiejscowione w środowisku społecznym.
...
qbgirl