Psychologia kliniczna I wykład 11.03.2018
Kontakt :aleksandrapauszek@gmail.com
Literatura :
ICD-10 Międzynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych (2000) Kraków
Sęk H. Cierpiałkowska „Psychologa kliniczna”
Sęk Helena „Psychologia kliniczna” 1 i 2 tom 2016
Strelau J. „Psychologia podręcznik akademicki
Sęk Helena „Wprowadzanie do psychologii klinicznej”
Uzupełniająca
,,Byłam po drugiej stronie lustra" Lauveng
„Psychopatologia” Selingman
„Psychologia kliniczna” Wallen
„Neuropsychologia kliniczna” Walsh
„Psychoterapia” Grzesiuk
„Podstawy seksuologii” Lew Starowicz
Rozwój psychologii klinicznej
1896 –utworzenie przez Lightnera Witmera (uznawanego za Ojca psychologii klinicznej) pierwszej psychologicznej kliniki przy Uniwersytecie Pensylwania w Filadelfii. Utworzył klinikę.
1907- założył pismo Psychological Clinic
· Sformułował cele i założenia organizacyjne kliniki psychologicznej
· Stwierdził , że psychologia kliniczna jest ściśle związana z medycyną , ale także z socjologią i pedagogiką z tym co się dzieje w społeczeństwie pacjenta w środowisku.
· „Kliniczna” miało nawiązywać nie do miejsca pracy ale do metody klinicznej (sposobu jego pracy, indywidualnej jednostkowej)
W okresie wyodrębnienia się psychologii klinicznej duży nacisk kładziony był na działanie praktyczne i kształcenie zawodowe.
W 1917 roku w ramach APA powstało AACP , które zaczęło oficjalnie używać sformułowania psycholog kliniczny.
1886 r.- Freud otwiera praktykę psychoanalityczną we Wiedniu. Psychologia kliniczna do teraz czerpie podstawy teoretyczne z jego praktyki i prac teoretycznych. Freud stworzył podwaliny teoretyczne pod rozumienie zaburzeń.
Kraepelin- nurt eksperymentalny badań nad zaburzeniami psychicznymi.
- Badania fizjologów
- Psychopatologia eksperymentalna -Zeigarnik
Psychologia kliniczna w Polsce:
- W okresie przedwojennym nawiązywała bardziej do dorobku europejskiego , natomiast od lat 70 XX w pozostawała pod silnym wpływem psychologii Amerykańskiej.
- Początków można się upatrywać w XIX w pracach badaczy i praktyków obecne były wszystkie nurty istotne dla psychologii klinicznej : teoretyczny (związany z nieświadomością, podejściem psychoanalitycznym), empiryczny , pragmatyczny (związany z badaniami lekarskimi , fizjologicznymi).
- W dużym stopniu powiązana była z medycyną i współpracą z lekarzami np. Julian Ochorowicz.
- Specyfiką rozwojową w Polsce był niewątpliwie wpływ polityki i ideologii na sposób uprawniania psychologii klinicznej. Podejście patologiczne było mocno wykorzystywane do walczenia z tzw. „wrogami systemu”. Jeżeli ktoś nie pasował do systemu to był odpowiednio diagnozowany i umieszczany w szpitalu psychiatrycznym. Cała jego działalność traktowana było jako wywrotowa z racji tego, że jest chory psychicznie.
- Najtrudniejsze lata 1950-1956 zlikwidowano zawód psychologa, byli tylko asystencji psychologiczni lekarza. Asystenci psychologiczni wykonywali badania na zlecenie lekarza i nie byli samodzielnymi jednostkami.
- Lata 60’- powstały silne ośrodki akademickie psychologii klinicznej
- Rozpoczęły się też przemiany podejścia w psychologii klinicznej. Początkowo psychologia odwoływała się do tego co nie jest normą co jest zaburzone natomiast wraz z rozwojem zajmuje się tym co zaburzone ale też procesami zdrowia (salutogenezą, tym co jest zdrowe, jak wspomagać zdrowie psychiczne, radzeniem sobie ze stresem) oprócz podejścia patogenetycznego rozwinęło się podejście salutogenetyczne.
Ważne osoby:
Julian Ochorowicz – lekarz , który przy towarzystwie lekarskim założył komórkę psychologiczną
Edward Abramowski-prowadził badania nad nieświadomością
Maria Grzegorzewska- badania nad dziećmi nad deficytami rozwojowymi (defektologia).
Kazimierz Dąbrowski -Instytut Higieny Psychicznej
Lewicki, Płużek, Susułowska, Spionek (psychologia rozwojowa), Obuchowski , Obuchowska (diagnoza dzieci)
Psychologii kliniczna :
- Ujęcia węższe
Dziedzina badań i praktyki psychologicznej , zajmująca się opisem i wyjaśnieniem zaburzonego zachowania i przeżywania , określaniem ich psychospołecznych przyczyn oraz stosowaniem tej wiedzy w diagnozie i pomocy psychologicznej (zadania psychologa: diagnoza, opis i wyjaśnienie zaburzeń).
- Ujęcie szersze
Dziedzina badań i praktyki psychologicznej zajmującej się opisem i wyjaśnianiem zdrowych i zaburzonych form zachowania , przeżywania i funkcjonowania somatycznego , określeniem przyczyn zdrowia i zaburzeń oraz wypełnianiem zadań praktycznych , polegających na diagnozie zdrowia i/lub zaburzeń w celu zastosowania psychologicznych form pomocy (wprowadzenie w krąg zainteresowania zdrowia nie tylko aspekt chorób).
Psychologia kliniczna jest dziedziną, która do dobrego funkcjonowania potrzebuje współpracy z innymi dziedzinami np. teorie osobowości, psychologia rozwojowa (trzeba odróżnić normę od patologii) itp.
Orientacje w psychologii klinicznej
· Patogenetyczna- nastawiona na odkrycie dlaczego wystąpiło dane zaburzenie i jakie to zaburzenie jest i jak je leczyć.
· Salutogenetyczna - kontinuum między zdrowiem a chorobą (nie , że jestem albo zdrowy albo chory tylko balansujemy między zdrowiem a chorobą) ,odwołuje się do relacji z otoczeniem transakcyjna teoria stresu. Salutogeneza podkreśla, że to jak my sobie radzimy z wyzwaniami, które stawia nam świat jak my się przesuwamy na kontinuum między zdrowiem a choroba zależy od naszych predyspozycji od takich relacji człowiek- otoczenie.
Norma
Norma a normalność (norma to nie to samo co normalność, normalność określenie potoczne , kulturowa)
Norma ilościowa (X+/- Sx) norma statystyczna (nie zawsze po za granicami normy oznacza patologię).
Norma i normalność społeczna i kulturowa –zachowanie zgodne ze zwyczajami konwencją . Normy moralne i prawne .
Norma teoretyczna- te wszystkie normy , które odnoszą się do określonych teorii (rozwojowych , zaburzeń i one mówią nam co jest normą w ujęciu danej teorii a co po za tą normę wykracza) .
Zaburzenia psychotyczne
Psychozy
Zaburzenia psychotyczne są grupą niejednorodną , to że u kogoś wystąpią objawy to nie oznacza że ma tą chorobę schizofrenię. Jeżeli trafi do nas pacjent , który po raz pierwszy będzie miał objawy psychotyczne omamy i urojenia to nie wolno „przypinać łatki” , że to schizofrenia. To wcale nie musi być choroba psychiczna.
Objawy psychotyczne –omamy , urojenia.
O czym mogą świadczyć objawy psychotyczne?
- choroby somatyczne np. w gorączce- majaczenie (zaburzenia świadomości jakościowe mogą się pojawić urojenia i omamy)
- padaczka np. osoba będzie relacjonowała omamy ale będzie to wynikało z padaczki skroniowej
- zaburzenia świadomości jakościowe
-intoksykacji -pacjenci powinni być zbadani lub zapytać o środki psychoaktywne
-otępieniu - zwłaszcza przy zaawansowanym otępieniu
-niedotlenieniu
-depresja (depresja psychotyczna- występują o charakterze smutnym o końcu świata, grzesznością , omamy najczęściej słuchowe, pojedyncze albo dialog omamowy).
-Manii (urojenia są wielkościowe, mam ponadprzeciętne zdolności, jestem Bogiem, mogą się pojawić związane z podejrzliwości)
-schizofrenii
-zatruciach
-dekompensacja osobowości- ( czyli np. pacjent , który funkcjonuje jako osobowość paranoiczna całe życie przeżywa ogromny stres , sytuacje traumatyczną w tym momencie dochodzi do dekompensacji rozwaleniem się tej osobowości i on reaguje objawami psychotycznymi- jest to epizod psychotyczny. Szczególnie osobowość paranoiczna lub borderline. Epizod psychotyczny u pacjenta z zaburzeniem osobowości przy silnym stresie może się zdekompensować.
- guzach mózgu i inne zmiany organicznych (omamy wzrokowe nie są charakterystyczne dla schizofrenii jeżeli pacjent ma omamy wzrokowe powinno się wykonać badanie obrazowe mózgu).
Choroby somatyczne
-dur brzuszny i osutkowy
-nowotwory trzustki
-niedobór witaminy B12
-głodzenie się i wyniszczenie np. u alkoholików
-ostra niewydolność wątroby
-choroby nerek
-HIV i ADIS
-może być choroba Wilsona związana z nieprawidłowym metabolizmem miedzi
Historycznie - schizofrenia
· Wcześniej używano kraepelinowskiego dementi praecox (otępienie wczesne)- u pacjentów schizofrenicznych zauważano charakterystyczne stępienie (zobojętnienie uczuciowe - zanik uczuciowości wyższej, zanik kontaktu emocjonalnego z otoczeniem, wycofanie związane z funkcjonowaniem społecznym)
· 1911r. Bleuler wprowadził termin schizofrenia -schizo –rozczepianiem, phren -rozum , serce. Cechą charakterystyczną jest rozczepienie osobowości ( w schizofrenii nie ma dwóch osobowości).
· Zdecydowanie grupa niejednolita (pacjent pacjentowi nierówny) – zależy między innymi od tego kiedy choroba się zaczęła, od potencjału intelektualnego, środowiska.
Epidemiologia i ryzyko zachorowania
· Ryzyko zachorowania w ciągu życia ocenia się na całym globie na 1 % . Jest ono największe w trzeciej dekadzie życia.
· Jest jednakowe dla mężczyzn i kobiet. Mężczyźni chorują wcześniej (15-25 r. ż.)
· Kobiety później (25-35)
· Współwystępowanie u bliźniąt (monozygotyczna) MZ 30-50% DZ 2-17 % (dwujajowe).
Koncepcje etiologiczne
· Schizofrenia jest chorobą o przyczynach endogennych
· Schizofrenia jest psychozą egzogenną , związanych z działaniem czynników zewnetrznych : zakażenia, zaburzenia immunologiczne, zatrucia pochodzenia metabolicznego
· Schizofrenia jako forma reakcji psychicznych jako wyraz dostosowania się jednostki do środowiska , które występują u osób wykazujących pewną predyspozycję.
· Koncepcja schizofrennej matki i ojca
· Na dzień dzisiejszy nie jesteśmy w stanie co jest przyczyną schizofrenii
· My nie dziedziczymy choroby ale predyspozycje
Koncepcja genetyczna
Badania nad bliźniętami (Mc Guffin , Farmer 1987)
· Przebadano 55 par bliźniąt (jedno i dwujajowych)
· Wykazano ścisłą zależność pod względem schizofrenii u 50 % bliźniąt jednojajowych, a tylko 9...
qbgirl