Rodzaje diagnoz z uwagi na cel badania.
- Profilaktyczna (przesiewowa) – monitorowanie postępów w rozwoju dziecka w celu wykrycia podwyższonego prawdopodobieństwa albo ryzyka wystąpienia nieprawidłowości rozwojowych zanim jeszcze się pojawią.
- Pogłębiona (funkcjonalna) – szczegółowe rozpoznanie aktualnego poziomu rozwoju dziecka oraz jego zasobów rozwojowych, a także określenie nieprawidłowości czy dysharmonii rozwojowych osoby diagnozowanej.
- Różnicowa (klasyfikacyjna, kliniczna) – służy sklasyfikowaniu i przyporządkowaniu określonego stanu dziecka do typu zaburzeń klinicznych.
Głównym celem tej diagnozy jest postawienie rozpoznania zgodnie z obowiązującą klasyfikacją np.
- klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa DC 10-3R
- klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD – 10
- Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia ICF
Diagnoza zaburzeń rozwojowych według Klasyfikacja Diagnostyczna CD : 0-3 R
Osie diagnostyczne.
I – Zaburzenia kliniczne
II – Klasyfikacja relacji
III – Choroby i problemy zdrowotne oraz rozwojowe
IV – Stresory psychospołeczne
V – Funkcjonowanie emocjonalne i społeczne
OŚ I: Diagnoza podstawowa
100. Zaburzenie po stresie traumatycznym
150. Zaburzenie związane z deprywacją/ zaniedbaniem
200. Zaburzenia afektu (nastroju)
210. Przedłużająca się reakcja żałoby/ smutku
220. Zaburzenia lękowe w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie
221. Zaburzenia związane z lękiem separacyjnym
222. Specyficzne postacie fobii
223. Zaburzenia związane z lękiem społecznym (fobia społeczna)
224. Zaburzenia lęku uogólnionego
225. Nieokreślone zaburzenie lękowe
230. Depresja w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie
231. Typ I: depresja duża
232. Typ II: zaburzenia depresyjne nieokreślone
240. Mieszane zaburzenia ekspresji emocjonalnej
300. Zaburzenie przystosowania (adaptacyjne)
400. Zaburzenia regulacji związane z przetwarzaniem bodźców sensorycznych
410. Nadwrażliwość
420. Obniżona wrażliwość/ reaktywność
430. Poszukiwanie stymulacji sensorycznej/ impulsywność
OŚ IV: Stresory psychospołeczne
przykłady:
- urazy emocjonalne doświadczane w ciązy
- zmiana pierwotnego opiekuna dla dziecka
- pojawienie się nowego członka w rodzinie (narodziny nowego rodzeństwa, adopcja dziecka, nowy partner rodzica itd.)
- historia dzieciństwa rodziców (relacje w rodzinie rodziców)
- zaburzone więzi, nieprawidłowe postawy rodzicielskie
- pogorszenie warunków bytowych rodziny, rozwód lub separacja rodziców
- choroba somatyczna lub psychiczna rodzica, śmierć członka rodziny lub innej bliskiej osoby
- zaniedbania dziecka, przemoc w rodzinie, itp.
Ostateczna siła wpływu stresującego zdarzenia lub utrzymującego się stresu zależy od trzech czynników:
- Stopnia dotkliwości stresora (jego intensywności i czasu trwania, gwałtowności początkowo doświadczanego stresu, częstotliwości i nieprzewidywalności pojawienia się).
- Poziomu rozwojowego niemowlęcia lub małego dziecka (wieku chronologicznego , historii społeczno-emocjonalnej, biologicznej podatności na stres, siły ego).
- Dostępności i zdolności dorosłych ze środowiska opiekuńczego do pełnienia roli ochronnego bufora oraz do udzielenia pomocy w zrozumieniu i poradzeniu sobie przez dziecko ze stresorem.
Proces diagnozowania rozwoju – etapy
- Prediagnostyczny
- Właściwego badania diagnostycznego (identyfikacji)
- Wyjaśniania i opiniowania (orzekania)
- Interwencji
- Rediagnostyczny – czyli uaktualnienie diagnozy oraz dostosowania programu postępowania do zmieniających się potrzeb rozwojowych i zdrowotnych dziecka.
Etap właściwego badania diagnostycznego
Rozpoznanie problemu:
- podjęcie diagnozy na wniosek opiekuna
- rozpoznanie zapotrzebowania na diagnozę
- kontakt i zgoda na badanie
- zbieranie informacji o dziecku
- rozpoznanie środowiska rozwoju dziecka
- decyzja o wykonaniu diagnozy
1. Kto sygnalizuje problem, czego spodziewa się po diagnozie?
2. Jak opisuje problem dziecka i czy tak samo widzą go inni?
3. W jakich sferach dziecko przejawia ewentualne trudności?
4. W jakim kontekście ujawnia się problem?
5. Czy istnieją przyczyny, które mogą mieć związek ze zgłaszanym problemem?
7. Kiedy i jakie działania podejmowali rodzice w związku z problemem?
8. Czy potrzebne są specjalne warunki, pozwalające na przeprowadzenie badania?
9. Jakie są wcześniejsze doświadczenia rodzica w związku z diagnozowaniem dziecka i czego spodziewa się po diagnozie?
- zakres badania
zastosowane metody i kolejność doboru narzędzi diagnostycznych
- konieczność wykonania innych badań (poza psychologicznymi), np. lekarskich, pedagogicznych, logopedycznych itp.
- potrzebę objęcia procesem diagnozowania inne osoby poza dzieckiem (np. rodzeństwo, rodzice, osoby opiekujące się dzieckiem)
- traktowanie diagnozy jako procesu
- integrowanie danych o dziecku – sformułowanie diagnozy pozytywnej i negatywnej, funkcjonalnej i psychospołecznej
Badanie diagnostyczne
- obecność rodziców podczas badania
- kontakt
- warunki badania
- realizacja strategii diagnozowania
- zebranie informacji na temat indywidualnych cech dziecka
- ustalenie kontekstu rozwojowego i relacji dziecko-rodzic
Ogólne warunki skutecznych działań diagnostycznych:
- szacunek dla prawa o.b. do samostanowienia o sobie
- nieszkodzenie osobie diagnozowanej
- odpowiedzialność za wybór metod, technik i narzędzi badawczych
- utrzymanie wyników diagnozy w tajemnicy
- sprawiedliwe traktowanie wszystkich badanych
- dążenie do przeprowadzenia diagnozy pełnej (wszystkich etapów diagnozy + pozytywnej i negatywnej)
- uwzględnienie kontekstu środowiskowego
- warunki fizyczne – pomieszczenie i wyposażenie
- warunki psychiczne leżące po stronie dziecka – czynniki pozwalające na zaprezentowanie przez dziecko jego rzeczywistych możliwości
- warunki wiązane z relacjami społecznymi – zapewnienie poczucia bezpieczeństwa oraz utrzymanie właściwych relacji między diagnostą a dzieckiem
- kompetencje osoby prowadzącej diagnozę – tj. wiedza, rozumienie, umiejętności
Etap wyjaśniania i opiniowania
wyjaśnianie przyczyn – w kontekście cech indywidualnych i oddziaływań środowiskowych
opracowanie wyników diagnozy i opiniowanie -> przygotowanie propozycji działań
- integracja danych ilościowych i jakościowych
- scalenie informacji z różnych źródeł
- odpowiedź na pytania diagnostyczne
- rozpoznanie sfer aktualnego rozwoju
- wskazanie sfer najbliższego rozwoju
- informacje zwrotne
-przechowywanie dokumentacji
Etap interwencji i diagnozy
Planowanie i wdrożenie interwencji
- sformułowanie celów i zadań do realizacji
- określenie rodzaju działań interwencyjnych
- ustalenie miejsca i harmonogramu realizacji oddziaływań
- określenie efektu końcowego z możliwością jego pomiaru
Ocena efektów interwenci i rediagnoza
- ocena wcześniejszych wyników diagnozy
- ocena efektów działań terapeutycznych zamierzonych lub niezamierzonych , ew odroczonych
qbgirl