Generał broni Stanisław Maczek (1892–1994).pdf

(1196 KB) Pobierz
Generał broni
Stanisław Maczek (1892–1994)
S
Stanisław Maczek trwale zapisał się na kartach historii Polski. Z wykształcenia filozof, miłośnik
literatury ojczystej poświęcił się służbie wojskowej, stając się ojcem polskiej broni pancernej.
Głośno było
o
nim już podczas walk
o
niepodległość
i
granice Polski po zakończeniu I wojny
światowej. Sławę przyniósł mu jednak udział
w
II wojnie światowej –
w
kampanii wrześniowej
1939 r. dowodził pierwszą wielką zmotoryzowaną jednostką Wojska Polskiego – 10. Brygadą
Kawalerii, następnie
w
walkach na terenie Francji
w
1940 r. – 10. Brygadą Kawalerii Pancernej,
od lutego 1942 r. – 1. Dywizją Pancerną, która uczestniczyła
w
końcowych działaniach operacji
„Overlord”,
a
po zwycięskiej bitwie pod Falaise
w
wyzwalaniu Belgii
i
Holandii. O popularności
generała zadecydował nie tylko jego talent dowódczy, lecz także dbałość
o
żołnierzy, niesza­
fowanie ich życiem. Zyskał też sympatię mieszkańców wyzwalanych terenów, którzy doceniali
zarówno fakt oswobodzenia, jak
i
to, że dzięki jego umiejętnościom taktycznym ich miasta nie
zostały zniszczone. Po wojnie dzielił los żołnierzy polskich na emigracji. Przez władze komuni­
styczne został pozbawiony obywatelstwa polskiego.
S
Młodość
Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 r.
w
Szczercu koło
Lwowa jako syn Witolda
i
Anny
z
d. Czerny. Miał dwóch młodszych
braci
i
brata bliźniaka (wszyscy zginęli podczas konfliktów wojen­
nych
w
latach 1914–1920). Matka pochodziła
z
rodziny ziemiań­
skiej. Ojciec –
z
zawodu sędzia – po zakończeniu kariery urzęd­
niczej pracował jako adwokat
w
Drohobyczu, gdzie przeniósł się
wraz
z
żoną
i
synami. Na wychowanie młodego Stanisława miała
wpływ atmosfera domu rodzinnego oraz osoba jego wuja – Karola
Czernego, adwokata we Lwowie, właściciela majątku
w
Wielkich
Oczach,
w
którym Stanisław Maczek bywał
z
braćmi wielokrotnie.
Stanisław ukończył gimnazjum
w
Drohobyczu, gdzie
w
1910 r.
zdał maturę. Następnie podjął studia na Wydziale Filozofii
i
Filolo­
gii Polskiej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Należał
wówczas do Stowarzyszenia Młodzieży Akademickiej „Życie”. Te­
matem jego pracy magisterskiej była myśl polskiego filozofa
i
lekarza
epoki nowożytnej – Sebastiana Petrycego. W uzyskaniu dyplomu
przeszkodził mu wybuch I wojny światowej, ponieważ został objęty
powszechną mobilizacją. Pierwsze przeszkolenie wojskowe od­
był jeszcze
w
trakcie studiów
w
Związku Strzeleckim (pseudonim
„Rozłucki”). Zaprocentowało ono podczas walki
o
wolną Polskę.
W
I wojna światowa
W lipcu 1914 r. Maczek został powołany do służby wojskowej
w
ar­
mii austriackiej. Odbył kilkumiesięczne szkolenie
w
Szkole Oficerów
Rezerwy III Korpusu. Następnie objął dowództwo plutonu
w
3. pułku
piechoty Obrony Krajowej (k.k. Landwehr)
w
Grazu. Ukończył specja­
listyczne kursy: taktyczno­szturmowy, strzelania
z
broni maszynowej
oraz narciarstwa
i
wspinaczki wysokogórskiej
w
Alpach. Dostrzeżona
przez przełożonych sprawność fizyczna Maczka, jak również jego
zmysł taktyczny sprawiły, że
w
czerwcu 1915 r. otrzymał przydział
do elitarnego 2. Pułku Cesarskich Strzelców Tyrolskich (2. Tiroler
Kaiserjäger Regiment). Jednostka ta należała do wyborowych od­
działów przewidzianych do walki
w
terenie wysokogórskim. Działała
1
przeciwko wojskom rosyjskim na Pokuciu, następnie na froncie wło­
skim,
w
dolinie rzeki Isonzo. Podczas służby
w
niej Maczek dowodził
plutonem. Pod koniec 1915 r. został ranny
i
przez dwa miesiące prze­
bywał
w
szpitalu
w
Wiedniu. Za odwagę
i
męstwo otrzymał awans
na podporucznika. Jako weteran walk górskich był następnie przez
siedem miesięcy instruktorem
w
Szkole Oficerskiej XIV Korpusu
w
miejscowości Steyr. W ostatnich dwóch latach wojny dowodził
8. kompanią (szturmową),
z
którą walczył
w
Dolomitach
i
pod Asiago.
Za udział
w
licznych bitwach
i
wykazaną
w
nich waleczność otrzymał
odznaczenia austriackie: srebrny
i
brązowy Wojskowy Medal Zasługi
(Signum Laudis; Militärverdienstmedaille), Krzyż Wojskowy Karola
(Karl­Truppenkreuz), Medal za Odwagę (Tapferkeitsmedaille)
i
medal
Czerwonego Krzyża za ratowanie rannych żołnierzy.
Na początku 1918 r. Maczek został ponownie ranny. W trakcie
rekonwalescencji przebywał we Lwowie, gdzie dopełnił formalno­
ści związanych
z
ukończeniem studiów. Latem powrócił do pułku
na front włoski. Służył
w
nim do momentu załamania się monarchii
austro­węgierskiej.
Walki o niepodległość
i granice Polski
W
W listopadzie 1918 r. Stanisław Maczek już
w
stopniu porucznika
przybył do Polski. W powstającym Wojsku Polskim został dowódcą
krośnieńskiej kompanii ochotniczej, która 20 listopada wyruszyła na
odsiecz Lwowa. Niebawem przejęła pociąg obsadzony przez Ukra­
ińców pod Chyrowem oraz przełamała wrogie pozycje pod Felszty­
nem. Sukces oddziału był
w
dużej mierze zasługą jego dowódcy.
W prowadzonych zimą walkach polsko­ukraińskich
w
rejonie
Chyrowa Maczek dowodził kompanią ciężkich karabinów maszy­
nowych, wchodzącą
w
skład 3. Batalionu Strzelców Sanockich.
W maju 1919 r. objął dowództwo „lotnej kompanii szturmowej” zło­
żonej
z
czterech plutonów strzeleckich
i
plutonu ciężkich karabi­
nów maszynowych. Podlegała ona 4. Dywizji Piechoty gen. Fran­
ciszka Aleksandrowicza. Na terenie Małopolski Wschodniej jed­
nostka ta była wykorzystywana do działań
w
sytuacjach kryzy­
sowych na polu walki, stanowiła szpicę dywizyjną, ochraniała
2
miejsca postoju dowództwa
i
sztabu. Stojąc na jej czele, Maczek
uczestniczył
w
zajęciu m.in. Drohobycza
i
Borysławia,
z
którymi
był związany
w
dzieciństwie
i
młodości. Jako dowódca wyróżnił
się
w
starciu pod Żurawnem, gdzie działania jego kompanii ob­
serwował Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. Wówczas Maczek
– pierwszy
w
Wojsku Polskim – otrzymał awans na polu bitwy
(26 czerwca 1919 r.).
Po zakończeniu walk
z
Ukraińcami, jesienią 1919 r. młodego
kapitana oddelegowano do Oddziału Operacyjnego Sztabu Fron­
tu Wołyńskiego. Wiosną 1920 r.
w
obliczu nieuchronnej wojny
z
Rosją bolszewicką został oficerem sztabowym Oddziału III
(Operacyjnego) 2. Armii dowodzonej przez gen. dyw. Antoniego
Listowskiego,
a
następnie gen. dyw. Kazimierza Raszewskiego.
Po zmianie przydziału służbowego
i
przejściu do 6. Armii gen.
broni Wacława Iwaszkiewicza kpt. Maczek
w
sierpniu 1920 r.
został mianowany dowódcą batalionu szturmowego 1. Dywizji
Jazdy płk. Juliusza Rómmla, na którego czele uczestniczył
w
bi­
twie warszawskiej. Jednostka ta zajęła pozycje bolszewickie pod
Warężem
i
samą miejscowość, co umożliwiło podjęcie walk
i po­
konanie idącej
z
odsieczą wojskom Michaiła Tuchaczewskiego
1. Konnej Armii Siemiona Budionnego (31 sierpnia 1920 r. pod
Komarowem).
We wrześniu batalion szturmowy Maczka skierowano do Za­
mościa, gdzie uzupełniono jego skład osobowy. Wyposażono go
też
w
brakującą broń maszynową, moździerze oraz – jako środek
transportu – taczanki. W końcu wojny oddział znalazł się
w
re­
jonie Zwiahla nad rzeką Słucz. Przebywał tam do maja 1921 r.,
a
następnie został rozwiązany. Maczek pełnił początkowo służ­
bę
w
sztabie 20. Dywizji Piechoty, po dwóch miesiącach prze­
niesiono go do dowództwa 5. Dywizji Piechoty. W 1922 r. otrzy­
mał awans na majora (ze starszeństwem
z
1 czerwca 1919 r.).
W uznaniu zasług
w
walkach
o
niepodległość
i
granice Polski
został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Vir­
tuti Militari (1920 r.), Krzyżem Walecznych (1921 r.)
i
Medalem
Niepodległości (1934 r.).
3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin