TYTUł: Poza Miłociš i Wolnociš. Syndrom uzależnienia psychologicznego. AUTOR: Tadeusz Kobierzycki Pamięci prof. Kazimierza Dabrowskiego (1902-1980) filozofa, psychiatry i psychoterapeuty Praca powstała w Studenckiej Szkole Higieny Psychicznej Przedmowa. Dzialalnosc i tworczosc dr Tadeusza Kobierzyckiego obejmuje filozofie, pedagogike, psychologie i psychoterapie. Jego aktywnosc koncentruje sie na higienie psychicznej, ktorej promotorem byl w Polsce prof.Kazimierz Dabrowski (1902-1980). Po smierci tego wybitnego uczonego, dr T.Kobierzycki od maja 1981 r. do czerwca 1984 r. byl przewodniczacym Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej i redaktorem kwartalnika Zdrowie Psychiczne. Poprzez Konwersatorium Ja-Czlowiek, (1981-1983) przygotowal program Studenckiej Szkoly Higieny Psychicznej, ktora sie usamodzielnila w roku 1984. Do tej pory wzielo w niej udzial kilkuset studentow. Cecha charakterystyczna w diagnostyce i terapii proponowanej przez dr T.Kobierzyckiego jest skoncentrowanie na poszukiwaniu i ksztaltowaniu autonomii osobowej. Dlugoletnia praca ze studentami, przezywajacymi trudnosci osobiste, nerwice i psychonerwice, a takze reagujacymi psychopatycznie i psychotycznie, sklonila dr T.Kobierzyckiego do zbadania tendencji uzaleznieniowych w okresie szkolnym. Jako nauczyciel psychologii i pedagogiki, bezposrednio obserwowal fenomeny uzaleznienia. Psychologia szkolna jest aktualnie zorientowana patocentrycznie, jest zrodlem wielu urazow i srodowiskiem potegujacym urazy wyniesione z domu. Nauczyciele wzamacniaja porzadek Rodzica. Silna reprezentacja nauczycielek, ktore stanowia okolo 70% kadry, uniemozliwia prawidlowe i zdrowe roznicowanie sie i rozwoj osobowosci ucznia. Na tle psychopatologii domowej i szkolnej zrozumiale sa zjawiska nieposluszenstwa, buntu i kontestacji Dziecka, takze w skrajnych formach, przybierajacych postac narkomanii, alkoholizmu czy samobojstwa. Na skutek niedoboru meskiej reprezentacji w srodowisku wychowawczym, tzw. patologiczne formy zachowania, staja sie nie tylko wyrazem zlego rozwoju Dziecka, ale takze speczyficzna forma autoterapii. Takie zachowanie jest zwierciadlem krzywej rodziny lub krzywej szkoly. Waznym momentem w doswiadczeniach dr T.Kobierzyckiego bylo prowadzenie treningow z Rodzicami narkomanow i mlodocianymi narkomanami z okolic Lublina. Zwrocil wtedy uwage na reakcje psychotyczne narkomanow i na silna potrzebe halucynacji. Te zjawiska nie daly sie zinterpretowac na poziomie psychoanalizy Z.Freuda. Dlatego dr T.Kobierzycki zwrocil sie do psychologii glebi C.G.Junga. Dr T.Kobierzycki w duzym stopniu korzysta z projekcyjnych technik i metod diagnozy. Autor prezentowanych tyekstow wykracza zarowno poza twierdzenia Freuda jak i Junga, formulujac wlasne hipotezy, zorientowane na rozwoj osobowy. W swojej koncepcji uzaleznien, opisywanej jako syndrom uzaleznienia psychologicznego, dr T.Kobierzycki wychodzi z zalozenia, ze egzystencja ludzka sterowana jest przez zasadnicze wartosci: milosc, wolnosc i lek. Sa to doswiadczenia zrodlowe, dziedziczone genetycznie. Zatem od tego typu doswiadczen zalezy to, w jaki sposob zorientowany jest rozwoj osobowy, co zdominuje integracje psychiczna i jaka wartosc stanie sie zrodlem kryzysu osobowego. Wartosci te, ujawniaja sie w przezyciach, maja swoj aspekt biologiczny, spoleczny, psychologiczny i osobowy (ontologiczny). Wszystkie maja znaczenie dla diagnozy i prognozy rozwojowej. Musi ona obejmowac calosc zycia jednostki, takze jej wymiar transcendentny. Matka moze nie chciec urodzic Dziecka. Wtedy dokonuje intencjonalnej aborcji czyli psychologicznie usmierca Dziecko. A wiec sam moment urodzenia jest juz znaczacy dla zbudowania systemu uzaleznienia. Ma on swoje odzwierciedlenie w stosunku matki do Dziecka. Nastepnie w fazie oralnej, analnej i fallicznej (Z.Freud) nastepuje wzmacnianie zaleznosci od matki lub uwalnianie Dziecka z tej zaleznosci. Na ogol jednak, zwlaszcza w sytuacji deficytu, gdy matka zostaje sama, Dziecko spelnia role reprezentanta meza matki i wlasnego ojca. Staje sie obiektem przeniesienia urazu matki oraz obiektem jej kompensacyjnych manipulacji. Ten kompensacyjny stosunek matki do Dziecka jest dynamizmem uzaleznienia. Wymiar psychologiczny uzaleznienia przybiera postac zaburzenia psychotycznego (halucynacje). Mozna go dobrze opisac za pomoca terminologii C.G.Junga. Efekt psychotyczny, to niemoznosc zintegrowania i zroznicowania wlasnego ja z tresciami zakazow i nakazow czyli z archetypem cienia: (wstyd, wina, grzech), animy-aminusa: (bycie kobieta-mezczyna), wielkiej matki-starego medrca: (macierzynstwo-ojcowstwo duchowe), jazni: (byecia soba - osoba). Tendencja do rozszczepiania osobowosci moze osiagnac stan integracji i syntezy wewnetrznej. Integracja ta pozwala wydostac sie z impasu osobie uzaleznionej psychologicznie od rodzicow lub osob zastepczych. T.Kobierzycki wychodzi z zalozenia, ze uzaleznienie jest syndromem rodzinnego ukladu, w ktorym Dziecko odgrywa role stabilizatora. W rodzinie syndromem uzaleznienia jest brak dynamiki rozwojowej, pozwalajacej przeksztalcac uklad. Ten brak, to roznorodne deficyty psychiczne, spoleczne, fizyczne. Dziecko kompletuje braki rodzicow lub nawet je zastepuje, sluzy do wyrzeczenia ojca lub matki. Musi chorowac, aby uklad sie nie zmienil. W ujeciu dr T.Kobierzyckiego istotne jest zroznicowanie uzaleznien, wedlug sposobow radzenia sobie z nimi przez Dziecko. Rozwiazania regresywne symbolizuja: niedorozwoj psychiczny, autyzm, narcyzm, narkomania, alkoholizm. Rozwiazania transgresyne symbolizuja: anorexia nervosa, pracoholizm, nerwice i psychonerwice. Zas rozwiazania psychotyczne symbolizuja zachowania charakterystyczne dla osobowosci typu borderline. Klasyfikacja roznicujaca typy uzaleznien moze miec praktyczne zastosowanie w roznicowaniu terapii osob uzaleznionych. Dr T.Kobierzycki, na konferencji zorganizowanej w 1986 r. w Warszawie, zaproponowal reorganizacje osrodkow terapii wedlug typu - psychopatycznego, psychotycznego, psychoneurotycznego. Aktualnie bowiem terapia dla narkomanow i alkoholikow jest skoncentrowana na pracy z psychopatami. A osoby o typie psychoneurotycznym i psychotycznym nie znajduja wlasciwej pomocy. Dr T.Kobierzycki opisuje trzy typy wiezi Dziecka z Rodzicem, wzmacniajace jego uzaleznienie. Pierwszy: symbiotyczny, w ktorym Rodzic wzmacnia regresje, sklania do toksykomanii, choroby, niedorozwoju. Jego cecha charakterystyczna jest praktykowanie rytualow kazirodczych. Ten typ zaleznosci jest najtrudniejszy do przelamania w psychoterapii. Drugi: separacyjny, oparty na wzajemnym wzmocnieniu, przybiera postac Gry w porzucenie. Dziecko praktykuje kompulsywne powroty do domu, z wyjazdow, ucieczek, rozstan na zawsze, spowodowanych przez maltretowanie, awantury, itp. Trzeci: alienacyjny typ uzaleznien charakteryzuje sie latwoscia opuszczania domu rodzinnego i Rodzicow. Dziecko uznaje (lub halucynuje), ze jego Rodzice sa nieprawdziwe, ze pochodzi z domu dziecka lub z innego, tajemnego (czesto nieprawego zwiazku) ojca lub matki. Takie zaburzenie obrazu siebie ma swoje korzenie w rodzinach schizmatycznych (podwojna lub wielokrotna rodzina). Alienacja psychiczna rozwija sie w kierunku psychozy, ktora systematyzuje tresci urazu w obrazy apokalipsy. Dziecko jest w niej ofiara, osoba potepiona i podla, zdegradowana przez demonicznego Rodzica. W zakonczeniu niniejszej ksiazki autor zamiescil wlasny model diagnostyczny, dotyczacy ewolucji uzaleznienia - od strony Dziecka. W swojej przedmowie przyjmuje wersje tego modelu - od strony Rodzica. Siegam do tekstow opublikowanych poza tym zbiorem, do ktorego dostep jest trudny. Syndrom uzaleznienia psychologicznego w koncepcji dr T.Kobierzyckiego wyglada nastepujaco: 1. Negatywny kontekst spolecznej pozycji kobiety: nadmierne obciazenie praca (pracoholizm), odrzucenie roli matki (ograniczenie potomstwa, realna i intencjonalna aborcja), maskulinizacja osobowosci (poczucie nizszosci, wstydu i krzywdy z powodu bycia kobieta), 2. Negatywny kontekst spolecznej pozycji mezczyzny: patogenna zaleznosc od miejsca pracy (nadumieralnosc), zrzeczenie sie roli ojca na rzecz kobiety (nieodpowiedzialnosc), infantylizacja lub feminizacja osobowosci (poczucie slbosci i bezradnosci). 3. Socjopatyczny lub psychopatyczny uklad relacji mezczyzna- kobieta: brak kontaktu emocjonalnego i pseudowzajemnosc, anihilacja i masywna agresja jako wzajemne wzmacnianie, konflikt skoncentrowany wokol seksu, lek przed Dzieckiem, myslenie i dzialanie abortywne np.ograniczenie liczby potomstwa, tendencja do przeksztalcania ukladu diadycznego w monadyczny. 4. Rodzina z syndromem uzaleznienia: podzial rodziny miedzy Rodzicow, niezroznicowanie rol malzenskich i rodzicielskich, diady emocjonalne i uklady kazirodcze, konflikt i podporzadkowanie rodziny ojcu lub matce (monadyzacja), zimna, irracjonalna, chaotyczna lub schizmatyczna struktura (alienacja i psychotyzacja wiezi). a. ojciec: zdegradowany do roli pracownika i kasjera itp., bierny, wyautowany, ukryty, depresyjny (alkolholizm), konfrontuje sie z zona i Dzieckiem przez agresje, gra role nieobecnego, chorego, dzieciecego lub demonicznego. b. matka: awansowanie do roli superrodzica i superpracownika, aktywna, centralna, zagarniajaca, manijna, konfrontuje sie z mezem i Dzieckiem przez ponizanie ich lub siebie, gra role wszechmocnej, ale samotnej i opuszcz...
beata7922