Metody regulacji urodzeń

prof. dr hab. med. Jacek Suzin

Antykoncepcja będzie skuteczna tylko wówczas, jeżeli kobieta dysponując pełną informacją świadomie dokona wyboru odpowiedniej dla siebie metody
Z raportu WHO 1994

OWULACJA

   Komórka jajowa uwalniana jest z jajnika kobiety zazwyczaj jeden raz w cyklu. Proces ten nazywamy owulacją. Dochodzi do niego najczęściej w połowie cyklu miesiączkowego, a więc około 14 dnia cyklu licząc od pierwszego dnia miesiączki.

Co to jest zapłodnienie?
Po stosunku płciowym plemniki przedostają się z pochwy poprzez macicę do jajowodów. Jeżeli napotkają na swojej drodze odpowiednio przygotowaną komórkę jajową, jeden z
nich wnika do wnętrza, doprowadzając do powstania zygoty. Proces ten nazywamy zapłodnieniem.

KOBIETA JEST PŁODNA PRZEZ 8-9 DNI W CYKLU

•                    Zapłodnienie komórki jajowej jest możliwe przez 2 dni

•                    Plemniki mogą zachować zdolność do zapłodnienia nawet przez 7 dni

Ciąża

   O ciąży możemy mówić dopiero gdy zapłodniona komórka jajowa dzieląc się           i przekształcając w kolejne stadia rozwojowe przesuwając się przez jajowód i jamę macicy, napotka odpowiednio przygotowaną błonę śluzową wyściełającą jamę macicy i ulegnie    w niej zagnieżdżeniu (implantacji).

ANTYKONCEPCJA
(od łac. conceptio = poczęcie)

  obejmuje działania, których zadaniem jest niedopuszczenie do zapłodnienia komórki jajowej i do zajścia w ciążę. Umożliwia zaplanowanie wielkości rodziny, a także wybranie odpowiedniego momentu prokreacji, aby dziecko urodziło się wówczas gdy będzie miało zapewnione optymalne warunki rozwoju.

•                    Antykoncepcja

•                    Zapobieganie ciąży

•                    Planowanie rodziny

   Dwoje ludzi decydujących się na współżycie płciowe powinno zastanowić się, jakie są ich plany rodzicielskie w bliższym i dalszym okresie życia. 

  Jeżeli zamierzają regulować swoją płodność, muszą zadecydować m.in. jakiej skuteczności oczekują od metody antykoncepcyjnej.

WSKAŹNIK PEARLA

określa ilość ciąż, które pojawiły się u 100 kobiet w czasie 1 roku stosowania danej metody antykoncepcyjnej.

  Na przykład wskaźnik Pearla o wartości 20 oznacza, że na 100 kobiet stosujących określoną metodę w czasie jednego roku  20 zaszło w ciążę.

Wartość wskaźnika Pearla
u kobiet regularnie współżyjących bez zabezpieczenia

•                    U młodych kobiet   80-90

•                    Po 40 roku życia     40-50

•                    po 45 roku życia     10-20

•                    po 50 roku życia      0-5

                                                                                    (wg. J. Guillebaud)

Metody antykoncepcyjne
zalecane parom, które chcą posiadać potomstwo, choćby wkrótce, ale niezbyt liczne             

•                    metoda kalendarzowa Ogino-Knausa

•                    metoda obserwacji śluzu Billingsów

•                    metoda wykorzystująca testy biochemiczne określające okresy płodne

•                    stosunek przerywany

•                    karmienie dziecka piersią

•                    prezerwatywa

•                    środki plemnikobójcze             

Metody antykoncepcyjne
zalecane parom, które nie chcą posiadać dzieci w ciągu najbliższych miesięcy lub lat             

•                    całkowita abstynencja seksualna

•                    hormonalne leki antykoncepcyjne

•                    wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna (zwana potocznie spiralą)

•                    metoda termiczna

METODY ANTYKONCEPCJNE

*** biologiczne        *** mechaniczne      *** chemiczne

                                                                                    (wg Bensona 1988)

METODY BIOLOGICZNE

opierają się na abstynencji seksualnej, lub też wykorzystują metody zmieniające funkcjonowanie narządów płciowych kobiety i mężczyzny ograniczając płodność.

BIOLOGICZNE METODY ANTYKONCEPCYJNE

•                    całkowita abstynencja seksualna

•                    okresowa abstynencja seksualna

•                    stosunek przerywany

•                    hormonalne zahamowanie owulacji

•                    ubezpłodnienie trwałe (niedozwolone w Polsce)

CAŁKOWITA
ABSTYNENCJA SEKSUALNA

    czyli całkowity brak kontaktów płciowych daje stuprocentową pewność, że kobieta  nie zajdzie w ciążę.

OKRESOWA
ABSTYNENCJA SEKSUALNA

   a więc powstrzymywanie się od współżycia seksualnego w dni płodne stosowana jest przez wiele par małżeńskich.

   Głównym zadaniem metody jest ograniczenie częstości zachodzenia w ciążę. Małżeństwa stosujące ten sposób posiadają zwykle troje, czworo dzieci.

•                    metoda kalendarzowa Ogino-Knausa

•                    metoda termiczna

•                    metoda obserwacji śluzu Billingsów

•                    metoda wykorzystująca testy biochemiczne

Zalety okresowej abstynencji

•                    nie wymaga nakładów finansowych

•                    obu partnerów czyni odpowiedzialnymi za sprawy antykoncepcji co wpływa pozytywnie na zrozumienie i trwałość związku

•                    pozwala na poznanie funkcjonowania organizmu kobiety

METODA KALENDARZOWA OGINO-KNAUSA

(wskaźnik Pearla 20-24)

opiera się na wyznaczeniu w cyklu płciowym dni płodnych, w których  należy zaprzestać  współżycia płciowego.

•                    Pierwszy dzień okresu płodnego obliczamy odejmując 20 dni od liczby dni najkrótszego cyklu w ciągu ostatniego roku.

•                    Ostatni dzień płodny obliczamy odejmując 11 dni od liczby dni najdłuższego cyklu    w ciągu ostatniego roku.                                                 (przykład)

Jak obliczyć dni płodne u kobiety, której najkrótszy cykl miesiączkowy w ubiegłym roku był 26-dniowy, a najdłuższy 31-dniowy?  

•                     pierwszy dzień okresu płodnego: 26-20=6

–      Okres płodny rozpoczyna się 6 dnia cyklu

•                     ostatni dzień okresu płodnego: 31-11=20

–      Okres płodny kończy się 20 dnia cyklu

Dla kogo przeciwwskazana
jest  metoda kalendarzowa?

Metoda ta jest przeciwwskazana u kobiet

•                    z nieregularnymi cyklami

•                    w okresie przedmenopauzalnym

•                    często współżyjących

•                    pracujących w systemie zmianowym

METODA TERMICZNA wskaźnik Pearla 0,8-1,4

Od momentu wystąpienia owulacji, temperatura ciała kobiety wzrasta o 0,2 do 0.6 stopnia Celsjusza.

Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia do 2-3 dni po owulacji.

Czwartego dnia od podwyższenia temperatury ciała rozpoczyna się okres dni niepłodnych, który trwa do miesiączki.

  Kobieta musi codziennie po obudzeniu, lecz przed opuszczeniem łóżka mierzyć temperaturę w jamie ustnej lub w pochwie.

Dla kogo przeciwwskazana
jest metoda termiczna?

Metody tej nie powinny stosować kobiety:

•                     często współżyjące,

•                     z licznymi obowiązkami w godzinach porannych,

•                     pracujące w systemie zmianowym,

•                     ze schorzeniami powodującymi podwyższenie temperatury ciała.

Skuteczność metod antykoncepcyjnych
i częstość ich stosowania             

Metoda obserwacji śluzu
Billingsów (wskaźnik Pearla 0,9-12)

Metoda ta opiera się na obserwacji zmian wyglądu śluzu znajdującego się w pochwie. Każdego dnia powinny być oceniane: ilość, lepkość, połysk, przezroczystość i ciągliwość śluzu.

Metoda obserwacji
śluzu Billingsów

Owulacja występuje ostatniego dnia, w którym śluz jest jeszcze śliski, ciągliwy, obfity i przejrzysty.

Po owulacji, w ciągu jednego dnia śluz staje się gęsty, lepki, kleisty i matowy.

Okres niepłodny zaczyna się wieczorem czwartego dnia po szczycie płodności.

Dla kogo przeciwwskazana
jest  metoda obserwacji
śluzu Bilingsów?

Metoda ta jest przeciwwskazana u kobiet:

•                    u których często występują stany zapalne pochwy

•                    często współżyjących (obecność nasienia

w pochwie utrudnia ocenę śluzu szyjkowego)

Metoda oparta na
testach  biochemicznych

  Biochemiczne testy płodności pozwalają na oznaczaniu w ślinie, moczu lub wydzielinie pochwy hormonów płciowych oraz ich metabolitów co umożliwia ocenę czy w danym dniu kobieta jest płodna.

Stosunek przerywany
(wskaźnik Pearla 8-28)
Zalety: Nie wymaga nakładów finansowych ;; metoda rezerwowa  (jest zawsze pod ręką)

[Antykoncepcja po stosunku (skopiowane z końca wykładu)

   Wykorzystywana jest przez kobietę po stosunku potencjalnie zagrażającym ciążą. Mechanizm jej działania ograniczony jest do okresu przed implantacją

•                    tabletka po stosunku (dostępna w Polsce - zalecane podanie do 1 godziny po stosunku)

•                    wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna (uniemożliwia zagnieżdżenie, gdy założona jest w ciągu 5 dni od stosunku) ]

Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna

...