TURYSTYKA

Turystyka

Przez turystykę rozumiemy zespół stosunków i zjawisk, które wynikają z podróży i pobytu osób przyjezdnych o ile nie występuje w związku z tym osiedlenie i podjęcie działalności zarobkowej. Turystyka to nie tylko podróż i pobyt w określonej miejscowości, ale również wszelkiego rodzaju następstwa takiego pobytu.

Turystyka kwalifikowana

To najwyższa forma specjalizacji turystycznej. Uprawianie jej wymaga specjalnego przygotowania psychofizycznego, zahartowania na trudy, umiejętności zachowania się w środowisku naturalnym i w obiektach turystycznych, a w niektórych przypadkach potwierdzonej przez właściwe organizacje umiejętności posługiwania się sprzętem turystycznym, głównie lokomocyjnym (rowerem, żaglówką, nartami, sprzętem do nurkowania itp.) Turystykę kwalifikowaną uprawiać można indywidualnie i zespołowo, w grupach nieformalnych i zorganizowanych, niekiedy w połączeniu z elementami współzawodnictwa.

Turystyka kwalifikowana a sport
Celem turystyki kwalifikowanej jest wypoczynek, rekreacja, doskonalenie sprawności, wydolności i zdrowia oraz wszechstronne poznanie kraju.

Turystyka jest nośnikiem następujących walorów:
1) wzbogacania wiedzy o kraju (walor poznawczy)
2) zaspokajania potrzeb emocjonalnych (walor emocjonalny)
3) rozwijania umiejętności o charakterze technicznym i wiedzy o poruszaniu się w terenie (walor różnorodnych umiejętności)
4) zaspokajania potrzeb biologicznych minimum aktywności ruchowej (walor zdrowotny)
5) kształtowania pozytywnych cech charakteru (walor wychowawczy)
 

Wychowawczo-społeczne funkcje turystyki
Potrzeba aktywności ruchowej społeczeństwa, z którego już ponad połowa wiedzie miejski tryb życia, została udowodniona w licznych pracach naukowych. Najlepszą formą aktywności ruchowej bez względu na wiek, płeć i stopień zamożności jest turystyka, a w szczególności turystyka kwalifikowana. We współczesnym społeczeństwie rozbudzone zostały potrzeby poznawcze. Są one wyrazem stosunków i zależności ze światem otaczającym i nadają kierunek aktywności ludzkiej. Krajoznawstwo pomaga zaspokoić nie tylko potrzeby poznawcze, ale wychowywać społeczeństwo w duchu umiłowania kraju. Przepojona treścią krajoznawczą turystyka spełnia ważną rolę w procesie wychowania społeczeństwa. Ważnym elementem tego przygotowania jest realizacja wychowania obywatelskiego.

Turystyka kwalifikowana umożliwia poznanie piękna kraju ojczystego, jego historii, kultury, osiągnięć społeczno-gospodarczych. Podczas wycieczek nadążają się dogodne warunki i sytuacje do doskonalenia umiejętności samodzielnego i zespołowego działania. W trudnych chwilach przy napotkaniu na przeszkody, czy też ciężkich i nieszczęśliwych przypadkach turyści poznają role kolektywu oraz uświadamiają sobie znaczenie wzajemnej pomocy. Należy dążyć do wyrobienia wśród uczestników imprez turystycznych zasady współodpowiedzialności odznaczającej się troską i odpowiedzialnością za słabszego lub mniej doświadczonego towarzysza wycieczki. Istotną rolę wychowawczą pełnią wycieczki zagraniczne. Służą one rozwijaniu idei przyjaźni i zrozumienia między narodami. Są one doskonałym czynnikiem integracji społecznej, niwelującym różnice środowiskowe i kulturowe.
 

Wędrówki turystyczne wyrabiają wśród uczestników cechy koleżeństwa i przyjaźni. Pojawiające się konflikty wynikające z trudów wędrówki powinny być umiejętnie rozładowywane przez prowadzącego, w trakcie wspólnych spotkań, indywidualnych rozmów. Wpływa to korzystnie na atmosferę w grupie i zachęca do aktywności.
 

Powszechnym zwyczajem turystycznym jest pozdrawianie się na szlaku. Witają się mijający piesi, podnoszą nad głowę wiosło na znak powitania kajakarze, gestem świateł, klaksonem witają zmotoryzowani za granicą. Rozpowszechniony jest ceremoniał przyjmowania nowicjuszy do grona doświadczonych turystów. Kultywowanie ceremoniału turystycznego przyczynia się do utrwalenia zainteresowań turystycznych.

Wielorakie funkcje społeczno-wychowawcze turystyki sumuje się w sześciu zasadniczych elementach wychowawczego oddziaływania:

1) Element wychowania fizycznego, które wywołując odpowiednie zmiany somatyczne i psychosomatyczne ułatwia, a także przyspiesza socjalizację ogólnospołeczną.
2) Element wychowania zdrowotnego, które wdraża do aktywnej ochrony i doskonalenia zdrowia fizycznego i psychicznego.
3) Element wychowania politechnicznego, umożliwiającego przyswojenie kultury technicznej, czyli umiejętności kompletnego i efektywnego wykorzystania sprzętu i urządzeń zgodnie z ich konstrukcją oraz funkcją, przy równoczesnym przestrzeganiu bezpieczeństwa i zdrowia wszystkich zainteresowanych.
4) Element wychowania estetycznego, kształtującego wrażliwość na piękno natury i dzieł ludzkich.
5) Element wychowania moralno-społecznego, które pomaga w przyswojeniu umiejętności podporządkowania własnego postępowania dobru zbiorowemu i zaspokajaniu potrzeb własnych w harmonii z interesem ogólnym.
6) Element wychowania resocjalizującego, czyli zapobiegającego, względnie korygującego negatywne wpływy wychowawcze.
Wartości społeczno-wychowawcze powodują, że turystyka kwalifikowana uznana została za część składową społecznej polityki państwa i krzewiona jest w szkolnictwie, organizacjach młodzieżowych, związkach zawodowych, a przede wszystkim w ruchu turystycznym. Uprawiających turystykę kwalifikowaną określa się mianem prawdziwych turystów.

Krajoznawstwo w Turystyce
Turysta kwalifikowany powinien dążyć do opanowania umiejętności samodzielnego organizowania procesu zwiedzania. Podczas wędrówek należy wykorzystywać każdą sprzyjającą okazję do łączenia działalności turystycznej z krajoznawczą, uczyć zasad poznawania otoczenia, wskazywać na różnorodność form krajoznawczej działalności.

Kierownicy imprez turystyki kwalifikowanej powinni przeciwdziałać powierzchowności zainteresowań poznawczych i pogoni za płytką rozrywką. Dbać należy o to, aby uczestnicy wycieczek, zlotów, lub rajdów zwiedzając obiekty krajoznawcze umieli dostrzec rezultaty ludzkiej pracy, wiedzy, intelektu, wyobraźni i heroizmu, aby swój kontakt z tymi obiektami przeżywali jako „intymne spotkanie z historią”, jako drogę do odnajdywania sensu istnienia pokoleń dawnych i swego własnego. Aby zrealizować chociaż w części wymienione zasady pracy krajoznawczej, każdy turysta powinien przygotować się należycie do wycieczki. Informacje o zwiedzanym terenie znaleźć można w przewodnikach, opisach monograficznych obiektów, miejscowości lub regionów oraz w podręcznikach. Źródłem wiedzy o odwiedzonym regionie jest również mapa turystyczna. Na zwiedzanie trzeba przeznaczyć od 2 do 4 godzin dziennie. Zwiedzać należy raczej mniej, lecz dokładnie czas zwiedzania uzależniony być powinien od wieku uczestników, charakteru wędrówki, przygotowania krajoznawczego oraz pogody. Na wycieczkach krajoznawczych czas zwiedzania osiągnąć może 5 godzin dziennie. Ilość czasu przeznaczonego na działalność krajoznawczą nie powinna ograniczać czasu przeznaczonego na spożycie posiłków, zabawę, prace organizacyjne, przegląd sprzętu turystycznego i lokomocyjnego, odpoczynek i sen.

Wycieczka lub impreza turystyczna, dostarczająca uczestnikom przeżyć poznawczych, zachęca do podejmowania rozmów, dyskusji i gawęd już w trakcie jej trwania. Okazji do tego przysparzają także ogniska, spotkania. Działalność krajoznawcza turystów powinna być początkowo nastawiona na poznanie własnego regionu. W programie krajoznawczym wycieczki powinno znaleźć się miejsce na spotkanie z ludźmi różnych zawodów lub z uczestnikami ciekawych wydarzeń historycznych. Zainteresowania krajoznawcze uczestników wycieczki są różnorodne. Jednych zaciekawia świat przyrody, inni interesują się budowlami zabytkowymi, dziełami sztuk lub folklorem.
 

Zdrowotne znaczenie polega na wyrwaniu człowieka z niezdrowego środowiska miast i wprowadzeniu w taki teren gdzie działalność gospodarcza nie doprowadziła jeszcze do wystąpienia czynników szkodliwych, godzących w zdrowie ludzkie. Wysiłek fizyczny wykonywany przez turystę w czasie wędrówek przyczynia się do poprawy jego zdrowia, to także hartuje organizm. Marsz, jazda na rowerze, wędrówki narciarskie – wszystko to wpływa bardzo korzystnie na funkcjonowanie układu krążenia, chronić przed miażdżycą i zawałem.
 

Turystyka - Polska

Obszar Polski rozciąga się od Morza Bałtyckiego na północy po Karpaty i Sudety na połu­dniu. Zachodnia granica bie­gnie wzdłuż Nysy Łużyckiej i Odry, wschodnią zaś częścio­wo wyznacza dolina Bugu. Pol­ska jest krajem nizinnym - 85% obszaru leży poniżej 200 m n.p.m. Ukształtowanie po­wierzchni wykazuje równoleż­nikowy układ naj­ważniejszych krain geograficznych, przy czym wysokości bezwzględne generalnie wzra­stają w kierunku południowym.

Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego, kształtowa­nego zarówno przez masy po­wietrza oceanicznego, jak i kontynentalnego.

Polska jest krajem bardzo atrakcyjnym turystycznie, o czym decydują zarówno wa­lory przyrodnicze (zmienność krajobrazów, różnorodna przy­roda), jak i walory antropoge­niczne (dziedzictwo historycz­ne, barwny folklor). Na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodnicze­go UNESCO wpisano: histo­ryczne centra Krakowa, Zamo­ścia i Torunia, kopalnię soli w Wieliczce, obóz koncentra­cyjny w Oświęcimiu-Brzezince, zamek krzyżacki w Malborku, Misteria Męki Pańskiej w Kal­warii Zebrzydowskiej, a także jeden obiekt przyrodniczy - Białowieski Park Narodowy. Do najczęściej odwiedzanych przez turystów regionów Polski należy wybrzeże Bałtyku oraz góry. Wśród wielu kąpielisk nadmorskich szczególną popu­larnością cieszą się: Świnouj­ście, Międzyzdroje, Kołobrzeg, Ustka, Łeba, Jastrzębia Góra, kurorty na Mierzei Hel­skiej, a także Sopot. Ważnym ośrodkiem turystyki poznaw­czej jest Gdańsk, oferujący cen­ne zabytki architektury, obiekty historyczne i muzea. Z kolei po­jezierza to tradycyjne miejsce wypoczynku żeglarzy, kajakarzy i wędkarzy. Główną atrakcję Po­jezierza Mazurskiego stanowi Kraina Wielkich Jezior. W re­gionie tym jest także wiele go­tyckich zamków (krzyżackich i biskupów warmińskich). Wielkopolska jako kolebka państwowości polskiej słynie z licznych obiektów archeolo­gicznych i architektonicznych związanych z pierwszymi Pia­stami. Najważniejsze zabytki z tego okresu znajdują się na Szlaku Piastowskim (m.in. Poznań, Gniezno, Ostrów Lednicki, Kruszwica, Strzelno). Głównym magnesem ściągającym tury­stów na Mazowsze jest oczy­wiście Warszawa,   z zabytkami, muzeami, teatrami, placówka­mi handlowymi i gwarnym ży­ciem nocnym.

Wyjątkowo bogate kulturowo jest pozostające poza główny­mi szlakami turystycznymi Podlasie, gdzie katolickie ko­ścioły, prawosławne cerkwie, muzułmańskie mizary i ocalałe z wojennej pożogi synagogi są świadectwem mozaiki naro­dowościowej i religijnej. Atu­tem regionu są także unikatowe w skali kontynentu parki narodowe: Biebrzański, Narwiański i Białowieski. Wśród polskich wyżyn główną rolę w turystyce odgrywa Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, słynąca ze Szlaku Orlich Gniazd, Ojcowskiego Parku Narodowego, Często­chowy z Jasną Górą oraz królewskiego Krakowa z Wawe­lem, Sukiennicami i licznymi kościołami. Na Wyżynie Lubel­skiej warto zwiedzić Lublin, Kazimierz Dolny i Zamość, a na Dolnym Śląsku - Wrocław oraz urocze średniowieczne zamki Piastów śląskich (np. w Opolu, Legnicy czy Głogo­wie), opactwa Cystersów i pa­łace śląskich rodów. Miłośnicy pieszych wędrówek, wspaniałych krajobrazów i sportów zimowych powin­ni udać się w góry. W Sudetach na uwagę zasługują parki naro­dowe: Gór Stołowych i Karkonoski oraz zabytko­we miasta (np. Jelenia Góra). Karpaty to przede wszystkim góralski folklor, zimowa stoli­ca  Polski - Zakopane oraz wspaniała dzika przyroda par­ków narodowych: Pieniń­skiego, Tatrzańskiego, Magurskiego, Gorczańskiego, Bieszczadzkiego.

Program jednodniowej wycieczki

Pińczów – Busko Zdrój – Wiślica – Nowy Korczyn, ok.48 km,  woj. Świętokrzyskie

Pińczów
- położenie – zbocze garbu Pińczowskiego
- kościół parafialny św. Jana (wnętrze barokowe) /obok kościoła barokowa dzwonnica z XVII w.
- klasztor reformatorów (1686 –1706 )/obecnie /Sanktuarium Matki Boskiej Mirowskiej
- pałac Wielkopolskich 1780 styl klasyczny
- kamienna fontanna (1593) – w parku
- herb – rozszczepiona strzała (legenda - symbol miłości / kwiaty )
- rzeka Nida
- synagoga z przeł. XVI i XVII
- Równolegle do szosy biegnie linia kolejki wąskotorowej Ciuchcia "Expres Ponidzie” z Kazimierzy Wielkiej do Pińczowa, która niegdyś była niezwykle atrakcyjnym środkiem podróży po Ponidziu. Ostatnie pociągi pasażerskie jeździły tędy w 1987 r. Na trasie drogowej łączącej Wiślicę z Pińczowem. Ostatni pociąg pasażerski został zlikwidowany w 1997 r.
 

Busko Zdrój
- znane uzdrowisko (uzdrowisko baneologiczne, wody siarczkowe, wody mineralne i borowina)
- miasto zlokalizowane jest na miejscu dawnej osady rycerskiej
- Układ urbanistyczny (Pałac zwycięstwa )- starówka
- Synagoga w Busku - Zdroju
- Zespół Parków Krajobrazowych Ponidzia kapliczki przydrożne kras gipsowy, malownicze murawy kserotermiczne porastające dobrze nasłonecznione wzgórza wapienne i gipsowe oraz rzeka Nida silnie meandrująca i tworząca starorzecza, rozlewiska i jedyną w Polsce deltę śródlądową.
- Szaniecki Park Krajobrazowy
- Nadnidziański Park Krajobrazowy ochrony doliny Nidy,
- Kozubowski Park Krajobrazowy ochrony kompleksu lasów wododziałowych
 

Wiślica
- statuty Wiślickie 1347 r.
- Najcenniejszym zabytkiem miasteczka jest gotycka kolegiata p.w. Narodzenia NP Marii, zbudowana w 1 poł. XIV w. na miejscu dwu wcześniejszych świątyń. Jest to wysoka bezwieżowa budowla na planie prostokąta z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium kościół kolegiacki fundowany przez Kazimierza III Wielkiego– podłogę jego zdobi płyta wiślicka –najstarsze dzieło sztuki romańskiej w Polsce z 1170 r. Przedstawia Kazimierza Sprawiedliwego jego żonę Helenę i dwóch synów / Piotr Skarga głosił swoje kazania
- legenda –o żabach które w dawnych czasach podczas nabożeństwa rechotały tak głośno ze któregoś dnia kanonik Długosz przepędził je gdzieś i zaklął na wsze czasy. Mówi się ze do dziś nie słychać rechotu żab
- dom Długosza, ufundowany w 1460 r. przez Jana Długosza dla wikariuszy kolegiaty.
- Ośrodek zabytkowego układu urbanistycznego Wiślicy stanowi prostokątny rynek z okresu lokacji miasta. Stoją przy nim domy z XIX i XX w., częściowo postawione na starszych sklepionych piwnicach.
- Już poza miasteczkiem, pośród zalewowych łąk leży grodzisko zwane Zamczyskiem Łokietka. W jego pobliżu znajduje się gipsowa tzw. Psia Górka, gdzie wg tradycji, rycerz Gniewosz miał "odszczekać" nieprawdziwe pomówienie królowej Jadwigi o zdradę króla Władysława Jagiełły.

Nowy Korczyn
- miasto królewskie, położone było przy ważnym wówczas szlaku handlowym z Krakowa do Sandomierza.
- Synagoga w Nowym Korczynie 1659 r obecnie - zachowana jest w ruinie
- Murowany zamek 1370 Kazimierz Wielki
- Kościół św. Stanisława Biskupa z 1257

O czym należy pamiętać:

-          prowiant

-          zapakowanie dodatkowej odzieży

-          zgłoszenie kierownikowi planu wycieczki

a)     miejsce wycieczki lub trasa pieszej wycieczki

b)     środek lokomocji

c)     ilość uczestników i kadry

d)     przebieg wycieczki

e)     żywienie

f)      kadra wraz z nr telefonów

g)     zapotrzebowanie

-          zakupy np. pamiątek, słodyczy i inne

-          czas wolny

-          jedzenie

-          długość trasy i czas wycieczki

-          apteczka

-          identyfikatory dla dzieci

-          znak rozpoznawczy np. chusta

Organizując wycieczki w niżej wymienionych miastach należy pamiętać, że do prowadzenia wycieczek wymagane są uprawnienia przewodnika miejskiego:

-         Poznań

-         Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot)

-         Katowice

-         Kraków

-         Lublin

-         Łódź

-         Szczecin

-         Toruń

-         Warszawa

-         Wrocław