Układ hormonalny człowieka
UKŁAD HORMONALNY CZŁOWIEKA 1) Model sprzężenia zwrotnego ujemnego PODWZGÓRZE PRZYSADKA MÓZGOWA TARCZYCA KORA NADNERCZY GONADY TRZUSTKA RDZEŃ NADNERCZY 2) Podwzgórze A) liberyny à aktywizacja przysadki mózgowej B) statyny à hamowanie przysadki mózgowej C) wazopresyna: a) hormon adiuretyczny, tzn. że odpowiada za gospodarkę wodną b) zwiększa resorpcję zwrotną wody w pętli Henlego i kanalikach zbiorczych (patrz nerki) c) powoduje kurczenie się mięśni naczyń krwionośnych (zwiększenie ciśnienia krwi) d) znikoma ilość wazopresyny w organizmie lub jej brak powoduje chorobę zwaną: moczówka prosta (oddawanie zbyt dużej ilości wody w moczu) D) oksytocyna: a) działa i występuje tylko u kobiet b) hormon wydzielany na skutek bodźca mechanicznego: - stosunek płciowy à umożliwia wędrówkę plemników poprzez kurczenie mięśni dróg rodnych - poród à skurcze mięśni gładkich - karmienie piersią à skurcz mięśni gruczołu mlekowego i wydzielanie mleka c) hamuje proces jajeczkowania d) rozkład hormonu następuje natychmiast po zadziałaniu 3) Przysadka mózgowa A) płat przedni: a) hormony tropowe - tyreotropowy à aktywizacja tarczycy - kortykotropowy à aktywizacja kory nadnerczy - gonadotropowy: · felikulotropowy * (u kobiet) powoduje dojrzewanie pęcherzyków Graffa à umożliwiają one "wypuszczanie" komórek jajowych) * (u mężczyzn) pobudza wydzielanie plemników i testosteronu · luteinizujący * (u kobiet) powoduje powstawanie ciałka żółtego * (u mężczyzn) powoduje wydzielanie androgenów b) hormon wzrostu (somatotropowy): - wydzielany przez całe życie - przyspiesza syntezę białek, podwyższa poziom przemian metabolicznych, powoduje wydłużanie kości, wpływa na gospodarkę wodną (zwiększa jej wydzielanie) - za duże wydzielanie hormonu wzrostu: · przez całe życie à gigantyzm (budowa ciała proporcjonalna) · tylko w późniejszym etapie życia à akromegalia (rozrastanie się chrząstek stóp, dłoni i twarzy) - za małe wydzielanie hormonu wzrostu: · przez całe życie à karłowatość proporcjonalna · tylko w okresie dojrzewania à karłowatość nieproporcjonalna (duża głowa i tułów, małe kończyny) c) prolaktyna - występuje tylko u kobiet - wydzielana tylko w czasie snu - hormon odpowiedzialny za produkcję mleka B) płat tylni a) magazyn wazopresyny i oksytocyny 4) Tarczyca A) tyroksyna a) hormon zawierający jod (gdy w organizmie stale jest mało jodu tarczyca powiększa się by wchłonąć go jak najwięcej à powstawanie woli) b) ma największe znaczenie w organizmie: - podwyższa poziom przemian metabolicznych - przyspiesza oddychanie (dotlenienie organizmu) - podwyższa poziom cukru we krwi (więcej energii) - zwiększa oddychanie wewnątrz komórkowe (podwyższenie temperatury ciała); termoreceptor informuje ośrodek termogenetyczny (podwzgórze), że poza organizmem jest zimno, ten wydziela liberyny aby aktywizować przysadkę, przysadka wydziela hormon tyreotropowy, który pobudza tarczycę, a ta z kolei wydziela tyroksynę - za duże wydzielanie tyroksyny: · nieznaczne à nadmierne pocenie się, nagromadzenie energii, "poczucie ciepła" · ciągłe à choroba Basedowa: * wytrzeszcz oczu * napięcie nerwowe, drażliwość * słabość i drżenie mięśni * podwyższenie poziomu przemian podstawowych (nadmierne nagromadzenie energii wewnętrznej) - za małe wydzielanie tyroksyny: · od początku życia à tzw. kretynizm tarczycowy * karłowatość * niedorozwój umysłowy i fizyczny * choroba wyleczalna (poprzez systematyczne podawanie tyroksyny można pobudzić tarczyca do jej produkcji) · w późniejszym etapie życia à tzw. obrzęk śluzowaty * gromadzenie się płynu śluzowatego pod tkanką podskórną * ciągły chłód * zbyt małe tempo przemian podstawowych, ospałość * można częściowo wyleczyć B) trójjodotyronina: a) hormon zawierający jod C) kalcytonina: a) powoduje uwalnianie jonów Ca2+ i fosforanowych do krwi gdy jest ich za dużo w kościach 5) Grasica A) gruczoł występujący tylko do około 14 roku życia (później zanika) B) tymozyna: a) przyśpiesza syntezy białkowe b) opóźnia dojrzewanie płciowe c) w grasicy "uczą się" i mnożą limfocyty 6) Trzustka A) zbudowana jest z miąższu, na jej powierzchni powstają tzw. wysepki Langenhansa à są one tworzone przez dwa rodzaje komórek: a) komórki A à wysepki α (alfa) - odpowiedzialne za wydzielanie insuliny (gdy jest zbyt dużo cukru we krwi - insulina powoduje przemianę glukozy w glikogen - insulina gdy wszystko zrobi sama hamuje swoje wydzielanie b) komórki B à β (beta) - odpowiedzialne za wydzielanie glukogenu (gdy jest zbyt mało cukru we krwi) - glukogen powoduje przemianę glikogenu w glukozę - glukogen gdy wszystko zrobi sam hamuje swoje wydzielanie c) insulina i glukogen są bardzo ważne gdyż regulują ilością cukru we krwi, na którą to ilość bardzo wrażliwy jest mózg d) glikogen magazynowany jest w wątrobie i mięśniach szkieletowych B) zbyt niski poziom cukru we krwi nazywany jest cukrzycą C) szok insulinowy: a) zbyt duże wahanie się ilości cukru we krwi (może spowodować omdlenia) D) hiperglikemia à zbyt duży poziom cukru we krwi E) hipoglikemia à zbyt mały poziom cukru we krwi (może spowodować śpiączkę) 7) Rdzeń nadnerczy à można usunąć bez ujemnych skutków dla organizmu A) adrenalina (tzw. hormon strachu, agresji i ucieczki) a) podwyższenie ilości cukru we krwi b) przyśpiesza oddychanie i akcję serca c) rozszerzenie naczyń krwionośnych w mięśniach szkieletowych d) zwężenie naczyń krwionośnych w narządach jamy brzusznej i skórze e) zmobilizowanie zmagazynowanych rezerw energetycznych (pobudza proces glikogenolizy) f) skurcz mięśni przywłosowych g) przeniesienie krwi z trzewi i mózgu do mięśni szkieletowych h) podwyższenie temperatury ciała B) noradrenalina a) mediator à neuroprzekaźnik b) występuje w synapsach chemicznych 8) Kora nadnerczy à nie można usunąć, gdyż spowoduje to odwodnienie organizmu A) glikokortykoidy a) kortyzol i kortykosteron - prawidłową pobudliwość mięśni - zwiększone wydzielanie kwasów żołądkowych - obniżenie odporności organizmu (zmniejszają liczbę limfocytów we krwi obwodowej) - wpływają na proces glikogenolizy B) mineralokortykoidy a) aldosteron - resorpcja Na+ i Cl- i wydalanie K- - wpływają na metabolizm białek, tłuszczy i węglowodanów - zatrzymują H2O w organizmie - podnoszą ciśnienie krwi 9) Gonady A) estrogeny à hormony kochanki a) estriadiol, estron, estriol à wydzielane w dwóch okresach - między 4- 12 dniem fazy folikularnej, umożliwia umiejscowienie się jajeczka w macicy - między 19- 25 dniem fazy lutealnej i umożliwia złuszczanie się komórek macicy w wypadku nie zapłodnienia - w życiu płodowym zarodka umożliwiają rozwój ośrodka w mózgu odpowiedzialnego za popęd płciowy i rozwój odpowiednich narządów (żeńskich à na początku wszyscy są dziewczynkami) - odpowiedzialne za cykl miesiączkowy B) progesteron à hormon matki a) umożliwia zagnieżdżenie się jajeczka w macicy b) powoduje rozrost gruczołów mlekowych c) obniża wrażliwość mięśni macicy na oksytocynę (do 7 miesiąca à dlatego poronienia zdarzają się najczęściej w dwóch ostatnich miesiącach ciąży C) testosteron a) umożliwia prawidłowy rozwój męskiego ośrodka w mózgu odpowiedzialnego za popęd płciowy b) powoduje niecykliczny rozwój plemników c) warunkuje powstawanie męskich narządów płciowych d) zbyt duże wydzielanie testosteronu - w czasie dojrzewania à wirylizm · (u kobiet) pojawienie się zarostu - u dzieci à maskulinizacja · (u kobiet) zanik narządów płciowych i pojawienie się zarostu · (u mężczyzn) zbyt szybki rozwój płciowy
agnese34