suma_17.pdf

(515 KB) Pobierz
ŚW. TOMASZ Z AKWINU
SUMA TEOLOGICZNA
Tom 17
_________________________
ROZTROPNOŚĆ
(2-2, 45-56)
Przetłumaczył i objaśnieniami zaopatrzył:
Ks. dr Stanisław Bełch
"Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała liczba ludzi
czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu oświatę i naukę; dotyczy to nie tylko
księży i ludzi wielkiej nauki... Wielce też sobie życzymy, by ze względu na
potrzeby Chrześcijaństwa coraz więcej wydobywano skarbów z jego
wskazań. Trzeba więc jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak największej
ilości języków..."
Papież Jan XXIII, 16 września 1960
(AAS. 25.X.1960)
NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA
WYDAWNICZEGO "VERITAS"
4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2.
1
ZAWARTOŚĆ TOMU 17
1. Traktat ROZTROPNOŚĆ
2. Odnośniki do tekstu
3. Objaśnienia tłumacza
4. Alfabetyczny indeks rzeczy
2
ROZTROPNOŚĆ
(qq. 47 – 56.)
3
ZAGADNIENIE 47.
ROZTROPNOŚĆ
Po zaznajomieniu się z cnotami boskimi (1) trzeba nam z kolei zbada cnoty
kardynalne (2). Zaczynając od roztropności (3): zadamy najpierw ją samą, następnie j
ej części, odpowiadający jej dar, przeciwstawne jej wady, a w końcu odnoszące się do
niej przykazania.
Pierwszy temat zbadamy szukając odpowiedzi na 16 pytań. (4) 1. Czy
roztropność jest rzeczą woli czy rozumu? 2. Jeśli jest w rozumie, czy tylko w rozumie
praktycznym, czy także w spekulatywnym? 3. Czy dotyczy poznania czynności
poszczególnych? 4. Czy jest cnotą 5. Czy jest cnotą osobną? 6. Czy wyznacza cel
cnotom moralnym? 7. Czy stanowi w nich miarę? 8. Czy właściwa jej działalność
polega na nakazywaniu? 9. Czy z roztropnością łączy się troskliwość lub czujność? 10.
Czy roztropność rozciąga się na kierowanie zbiorowością? 11. Czy roztropność
odnosząca się do dobra własnego jest gatunkowo tą samą co roztropność mająca na
uwadze dobro społeczeństwa? 12. Czy roztropność polityczna jest w podwładnych,
czy tylko u osób kierujących? 13. Czy jest w ludziach złych ? 14. Czy mają ją
wszyscy dobrzy ludzie? 15. Czy jest wrodzona? 16. Czy można ją stracić drogą
zapomnienia?
Artykuł 1.
CZY ROZTROPNOŚĆ JEST W ZDOLNOŚCIACH POZNAWCZYCH,
CZY TEŻ W DĄŻNOŚCIOWYCH?
Wydaje się, że roztropność jest nie w zdolności poznawczej, lecz w
dążnościowej, ponieważ:
1. Według Augustyna1): „roztropność jest miłością przezornie (5) wybierającą to co
sprzyja, a odrzucającą to co szkodzi”. A ponieważ miłość nie jest w zdolności
poznawczej, lecz w dążeniowej, zatem również i roztropność.
4
2. Działalność roztropności polega na przezornym wyborze. Otóż jak już
wiemy2), wybór jest aktem siły dążeniowej, a wobec tego i roztropność ma swą
siedzibę nie w zdolności poznawczej, lecz dążeniowej .
3. Według Filozofa3): „mniej ganimy artystę za rozmyślny błąd w sztuce niż za
takiż błąd roztropnego i cnotliwego w stosowaniu roztropności i cnoty”. Otóż,
ponieważ cnoty moralne, o których tu mówi Filozof, wydoskonalaj zdolności
dążeniowe, zaś sztuka rozum, wobec tego roztropność jest raczej w zdolności
dążeniowej niż poznawczej.
Przeciwnego zdania jest jednak Augustyn mówiąc: „roztropność jest
znajomością tego, co należy osiągać i czego unika” 4) .
Odpowiedź
: Według Izydora5), „roztropnym jest człowiek daleko widzący;
jest bowiem przenikliwy i dostrzega niepewne wypadki”. Otóż widzenie nie jest
właściwością siły dążeniowej, lecz poznawczej. Stąd jasne jest, że roztropność
bezpośrednio należy do zdolności poznawczej, ale nie zmysłowej. Zmysłami bowiem
poznajemy tylko to, co jest obecne teraz i co narzuca się zmysłom bezpośrednio.
Natomiast przewidywanie przyszłości z doświadczeń teraźniejszych lub przeszłych, co
należy do roztropności, jest właściwości rozumu, ponieważ tylko rozum może to
osiągnąć drogą pewnego rodzaju porównywania. Stąd wynika, że właściwą siedzibą
roztropności jest rozum.
Ad 1. Jak już powiedziano6), ruch władz ku właściwe j każdej z nich czynności
pochodzi od woli, Stwierdziliśmy też7), że pierwszą czynnością władz dążeniowych,
jest miłość. Roztropność jest miłością nie w tym znaczeniu, jakoby miłość i
roztropność były tym samym, lecz o tyle, że miłość powoduje rozpoznawczą czynność
roztropności. Stąd nawet Augustyn dodaje dalej, że „roztropność jest miłością dobrze
rozpoznającą to, co jej pomaga w dążeniu do Boga, a co jej może w tym
przeszkodzić”. Mówi się zaś, że miłość rozpoznaje w tym znaczeniu, że porusza
rozum do dokonania rozpoznania.
Ad 2. Człowiek roztropny bierze pod uwagę to, co jest dalekie, o tyle, że to
może być pomocne lub szkodzące temu, co należy czynić teraz. Roztropność zatem
zajmuje się tym, co prowadzi do celu f rozum nad tym radzi, a wola decyduje wybór.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin